روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری

هر‌بند توافق نیازمند یک توافق

دیپلماسی اسلو بی‌هدف نبود، اما هدف راه حل فراگیر را که ما در نشست‌های هماهنگی وزرای خارجه فلسطین و کشورهای همجوار (سوریه، لبنان، مصر و اردن) در پی آن بودیم، دنبال نمی‌کرد. هدف نخست اسرائیلی‌ها شکستن هماهنگی موجود میان طرف‌های یاد شده در بالا به هر شکل ممکن و سپس، منتفی کردن راه حل فراگیر سیاسی در همه جبهه‌ها، به‌عنوان یک امر واقع بود. آنها با توافق اسلو موفق شدند مهم‌ترین روند مذاکراتی یعنی فلسطین را از ما جدا کنند.
با اینکه نشست‌های هماهنگی ما، اسرائیل را از طریق مذاکرات ناچار به اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت نمی‌کرد، اما حداقل ارتباط ما عرب‌ها را با یکدیگر حفظ و میزان اختلاف میان کشورهای ما را کم و همزمان نیت‌های نامتمایل به صلح اسرائیل را برای دوست و دشمن آشکار می‌ساخت. توافقنامه پنهانی اسلو همه اینها را از میان برد، بی‌آنکه هیچ تضمینی درباره مسائل اصلی مرتبط با سرنوشت ملت فلسطین دریافت کند. رابین بلافاصله پس از امضای اسلو، برای جلوگیری از فروختن اوهام به افکار عمومی فلسطین از سوی جماعت اسلو، شتابان اعلام کرد «هیچ بحثی پیرامون قدس، شهرک‌ها و کشوری برای فلسطینی‌ها در گفت‌و‌گو‌های اسلو، انجام نشده است». گفته‌های او تلاش‌های مذاکره کنندگان عرب را برای ارائه تصویر غیر واقعی از توافق اسلو ناکام گذاشت، زیرا گفته‌های اسرائیلی‌ها - متأسفانه - از راستی بیشتری در مقایسه با اطمینان بخشی‌های برخی رهبران فلسطینی برخوردار بود.
هواپیمای عرفات در تاریخ ۵ سپتامبر ۱۹۹۳ در فرودگاه دمشق بر زمین نشست و عرفات به دیدار رئیس‌جمهوری اسد آمد تا او را در جریان متن توافقنامه صلح فلسطینی - اسرائیلی پیش از جشن اعلام آن قرار دهد. رئیس‌جمهوری بیش از یک بار توافقنامه را خواند و این کار از نیم ساعت بیشتر به درازا کشید، زیرا اسد برخی مواد آن را بیش از یک بار می‌خواند. همه حاضران در ملاقات، در سکوت و به انتظار بودند. عرفات کوشید تا برای رئیس‌جمهوری که غرق در خواندن توافقنامه بود، امیدها و آرزوهای خود از این توافق را تشریح کند که به‌نظر او منتهی به کشور مستقل فلسطینی دارای حاکمیت به‌پایتختی قدس می‌شد. اسد به عرفات پاسخ داد: «هر بند این توافقنامه نیازمند مذاکرات دوباره میان شما و اسرائیلی‌ها و توافقی جدید است».
بحث میان اسد و عرفات، شاخه شاخه شد و از چارچوب دیپلماتیک اما آکنده از اختلاف خود خارج نشد. سرزنش و نکوهشی در میان نبود. هنوز قرارداد‌های کمپ دیوید از بین نرفته و حتی اگر می‌خواستیم هم، پشت سر گذاشته نشده بود. اما چگونه در برابر چشمان ما از آن نسخه‌برداری شده بود، مایی که مصر را به‌خاطر رها کردن فلسطین با امضای قرارداد‌های کمپ دیوید، تحریم کرده بودیم.