وقتی روس‌ها هم «محیط زیستی» می‌شوند

سرگئی گوری‌یف
اقتصاددان ارشد بنیاد ترمیم و توسعه اروپا
مترجم: وصال روحانی
در لطیفه‌ای که روس‌ها طی دهه 1970 درباره کمونیست‌های حاکم بر مسکو بر سر زبان‌ها انداخته بودند، اعضای پولیت بورو (شورای مرکزی حزب کمونیست) استالین را از نو زنده می‌کنند و از وی می‌پرسند برای غلبه بر اوضاع بد اقتصادی و اجتماعی کشور چه باید انجام بدهند و او می‌گوید ابتدا همه کمونیست‌ها را به گلوله ببندید و سپس کرملین را به رنگ سبز درآورید. اعضای شگفت‌زده پولیت بورو می‌پرسند چرا سبز و استالین می‌گوید: من از قبل هم می‌دانستم که در مورد بخش اول خواسته من هیچ ابهامی ندارید!
اما اینک (اواسط پاییز 2021) کرملین نه تنها تغییر رنگ نداده، بلکه براساس مؤلفه کمونیست‌ها همچنان قرمزرنگ است ولی در عین حال از زبان رؤسای این کاخ و به واقع رهبران روسیه حرف‌های زیادی در مورد لزوم ایمن‌سازی محیط زیست شنیده می‌شود و لابد می‌دانید که سبز نشانه محیط زیست و لزوم حفاظت از محیط زیست در فرهنگ اکثر کشورها است. از همین رو ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری دیرپای روسیه در سمینار اخیر «انرژی و حیات» در شهر مسکو تصریح کرد که هدف این کشور باید پاکسازی شرایط اقلیمی روسیه تا سال 2060 باشد که برابر با زمان مقرر شده توسط چینی‌ها برای رسیدن به چنین حدنصابی است.
برای روس‌ها که معمولاً از چنین دغدغه‌هایی مبرا بودند، این یک تغییر رویکرد حیرت‌انگیز است و حتی در تفاهمنامه سال 2015 پاریس درخصوص تعدیل و ترمیم شرایط آب و هوایی دنیا، روس‌ها متعهد شده بودند که حجم گازهای گلخانه‌ای خود را 75 درصد کاهش دهند تا هوا در یک کره زمین «بشدت آلوده شده» قدری تلطیف شود. در ژوئن 2020 نیز روسیه در طرح 15 ساله برای اجرای برنامه‌های تأمین انرژی‌اش متذکر شد که نه تنها در حجم وعده داده شده خود برای تولید گاز و زغال‌سنگ تغییری نخواهد داد، بلکه از روند افزایش تولید نفت خود جلوگیری خواهد کرد. شاید هم یک دلیل تغییر گرایش‌های روسیه در این زمینه، تلاش برای جلب قلوب خارجی‌ها و خارج شدن از انزوایی اعمال شده از سوی غرب باشد که روس‌ها در اکثر اوقات در سلسله معادلات سیاسی و بین‌الملل متحمل آن شده‌اند.
باور پوتین این است که وقتی غربی‌ها ببینند روس‌ها با نگرانی‌های آنان همسو شده و مثل آنان غم شرایط تیره زیستی در کره خاکی را می‌خورند، آنها هم به نوبه خود به تعامل و همکاری بیشتری با روسیه در مورد مسائل مختلف خواهند پرداخت و دیگر به دولت مسکو به عنوان یک نهاد همیشه مخالف‌خوان و ضد اصول غربی نگاه نخواهند کرد. حقیقت امر هر چه باشد، به دستور همین دولت از اوایل تابستان امسال هفت کارگروه متفاوت و مفصل به ترمیم روش‌های مختلف پاکسازی بخش‌های متعدد روسیه مشغول شده و راه‌های پیشنهادی‌شان را هم به دولت مرکزی ارائه داده‌اند. قرار است روسیه یک برنامه انحصاری و امتحانی را برای جزیره ساخالین این کشور به اجرا بگذارد که هدف از آن، عاری‌سازی آب و هوای حاکم بر آن از هرگونه آلودگی‌های کربنی حداکثر تا تاریخ 2025 است که فقط سه سال و اندی تا آن فاصله داریم. شاید گفته شود که همه اینها تا این لحظه فقط در حد وعده‌های انجام نیافته است اما برای کشوری که تا همین چند سال پیش اصلاً زحمت ورود به چنین مقوله‌های درجه چندمی را - از منظر خویش- نمی‌داد، یک تغییر رویه بزرگ به حساب می‌آید. آینده را چه کسی دیده است. شاید سران کرملین سرانجام روزی این عمارت تاریخی را هم به رنگ سبز درآورند!
منبع: Project Syndicate