خاموشی صدای ایل و لالایی

محمد رضا درویشی
آهنگساز و پژوهشگر موسیقی
پروین بهمنی را ازسال‌ها قبل می‌شناسم، پژوهشگر فرهنگ و موسیقی قشقایی ایران، هنرمندی برخاسته از طایفه ایل «عَمَلِه» یکی از بزرگترین طایفه‌های ایل قشقایی. البته باید بگویم بانو بهمنی علاوه بر پژوهش‌های بسیار و ارزشمند روی موسیقی و فرهنگ قشقایی، در شرایط امروز تنها فردی بود که نسبت به این موسیقی اشراف وآگاهی بسیار داشت و توانست این هنر زیبا را بدرستی به جامعه معرفی کند.
اما درمعرفی این موسیقی اصیل باید بگویم پروین بهمنی پای ثابت همه جشنواره‌های موسیقی نواحی ایران بود و با علاقه بسیار و تعصبی که به هنرش داشت با حضوردرجشنواره‌های مختلف حتی به‌عنوان داور از موسیقی سرزمین خود که از بزرگ‌ترین ایل‌های ایران است حمایت کرد.
ایل قشقایی ازایل‌های مهاجر محسوب می‌شوند و نظرهای مختلفی درخصوص مبدأ مهاجرت آنها وجود دارد، برخی‌ها معتقدند این ایل ازمنطقه گنجه آمده‌اند والبته باید بگویم این کوچ دریک زمان واحد نبوده و در طول زمان صورت گرفته است و نکته دیگر اینکه در کنار انواع مختلف ترک زبانان در ایران همچون ترکی ترکمنی، ترکی آذری، ترکی شمال خراسان و...، در ایل قشقایی‌ها هم ترک زبانان وجود دارند.موضوع دیگر این است که خود موسیقی قشقایی به انواع مختلف تقسیم می‌شود مانند موسیقی چنگی‌ها که شامل نوازندگان کرنا، سُرنا و نَقاره هستند و دیگر موسیقی عاشیقی قشقایی که در قدیم «چگور» می‌نواختند و آخرین نوازنده این ساز، خانی به‌نام صمصام بود که به مرور زمان به فراموشی سپرده شد وبعد از آن عاشیق‌ها به نواختن کمانچه روی آوردند.
 نوع دیگر موسیقی قشقایی موسیقی ساربانی نام دارد که توسط ساربان‌ها با ساز نی نواخته می‌شد که این نوع موسیقی هم تقریباً منسوخ شده والبته موسیقی عاشیق‌های قشقایی هم تا حدودی از بین رفته و آنچه که باقی مانده موسیقی چنگی‌ها است یعنی نوازندگان کرنا و نقاره که بشدت این نوع موسیقی متداول است اما آنچه که خانم بهمنی اجرا می‌کرد حاصل اشرافی بود که بر این سه نوع موسیقی داشت و نکته مهم دیگر اینکه آهنگ‌های زنان قشقایی مانند انواع لالایی ها، خود بخشی مستقل از موسیقی قشقایی بود و همچنان اندکی از آن باقی مانده است که مهم‌ترین راوی آن پروین بهمنی بود.
بانو پروین بهمنی جایگاه بزرگی در موسیقی ایران دارد و نسل جوان بایستی مانند موسیقی دیگر مناطق کشورمان عنایتی به موسیقی گذشته سرزمین خود داشته باشند و در حفظ این موسیقی‌های اصیل و کهن تلاش بیشتری انجام بدهند. درآخر باید بگویم پروین بهمنی مهم‌ترین اجرا کننده موسیقی قشقایی بود که از بین ما رفت و امروز یک تعداد جوان مانده‌اند که باید همت کنند وراه او را ادامه بدهند.