شروع فصل جدید بازار سرمایه

گروه اقتصادی / روزگذشته با تصویب هیأت وزیران ترکیب شورای عالی بورس به‌عنوان عالی‌ترین نهاد بازارسرمایه تغییر کرد. بر این اساس، پنج عضو جدید شورای عالی بورس روز چهارشنبه در جلسه هیأت دولت به ریاست سید ابراهیم رئیسی انتخاب و معرفی شدند.
دراین جلسه، با توجه به صلاحیت تخصصی، سلامت مالی و تجربه پیشین، آقایان سیدموسی فیض فلاح شمس، علی سعیدی و احمد شعبانی به‌عنوان سه خبره مالی شورای عالی بورس انتخاب شدند.
دراین جلسه همچنین رسول سعدی به‌عنوان خبره بورس کالا و علی امامی میبدی به‌عنوان خبره بورس انرژی تعیین شدند.
اعضای این شورا متشکل از وزیر امور اقتصادی و دارایی (رئیس شورا)، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار (سخنگو و دبیر شورا)، وزیر بازرگانی، رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، رئیس اتاق تعاون، دادستان کل کشور یا معاون وی، یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها (کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران، کانون کارگزاران)، سه نفر خبره مالی (از بخش خصوصی، با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیأت وزیران)، یک نفر خبره (از بخش خصوصی، به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیأت وزیران برای هر بورس کالایی) است. البته مدت مأموریت اعضای سه‌بند پایانی پنج سال است و آنان را نمی‌توان از میان اعضای هیأت مدیره و کارکنان سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب کرد.
بدین ترتیب علاوه بر اعضای حقوقی شورا شامل وزیر اقتصاد، رئیس کل بانک مرکزی، وزیر صمت، اعضای بخش خصوصی آن هم تغییر کرد. بزودی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار جدید نیز به‌عنوان دبیر و سخنگوی شورا به این ترکیب اضافه خواهد شد.
درحالی ترکیب شورای عالی بورس تغییر کرده است که طی هفته‌های اخیر وبه صورت خاص از شهریورماه سال‌جاری، روند نزولی شاخص بورس سرعت گرفته است به طوری که شاخص کل بورس از ارتفاع یک میلیون و 575 هزار واحد به کانال 1.3 میلیون واحدی عقب نشینی کرده است. با تغییر اعضای عالی‌ترین نهاد بازارسرمایه، سهامداران انتظار دارند با مشخص شدن سیاست‌های کلان، این بازار به سمت تعادل حرکت کند.
روزگذشته نیز با کاهش 21 هزار و 236 واحدی، شاخص کل بورس کانال 1.4 میلیون واحدی را از دست داد و به یک میلیون و 397 هزار و 446 واحد رسید.
بررسی وضعیت بازدهی بورس از ابتدای سال‌جاری تا روز گذشته نشان می‌دهد که نخستین ماه سال‌جاری با افت 6.7 درصدی شاخص آغاز شد و با کاهش 5.3 درصدی در اردیبهشت ادامه یافت. اما با تغییر شرایط بازار از خرداد ماه امسال، امید جدیدی به بازار تزریق شد به طوری که در خرداد ماه شاخص 1.1 درصد رشد کرد و در ماه‌های تیر و مرداد، با سرعت بیشتری افزایش یافت. بدین ترتیب در تیرماه شاخص 12.2 درصد بالا رفت و در مرداد این میزان رشد به 15.5 درصد رسید. اما در شهریورماه امسال با ریزش 8.5 درصدی، نگرانی به میان سهامداران بازگشت. در 13 روز مهرماه جاری نیز شاخص با نوسان بالایی همراه بوده است و سرانجام در روز بیست و یکم شاخص کانال 1.4 میلیون را از دست داد.
خداحافظی دهقان دهنوی از سازمان بورس
در همین حال محمد علی دهقان دهنوی از ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار خداحافظی کرد. به گزارش اقتصادنیوز، رئیس سازمان بورس طی پیامی تلگرامی اعلام کرد:همان طور که می‌دانید دوره هیأت مدیره سازمان ۵ سال است و افرادی که در میانه دوره جایگزین می‌شوند بقیه همان دوره را ادامه می‌دهند. این دوره از چند ماه قبل به پایان رسیده است و صرفاً به‌دلیل تغییر دولت و به تبع آن تغییر وزیر اقتصاد به‌عنوان رئیس شورای عالی بورس، تعیین تکلیف به تأخیر افتاده است.
آقای دکتر خاندوزی روز پنجشنبه ۸مهرماه به من اطلاع دادند که برنامه‌شان تغییر تیم مدیریتی سازمان بورس است. من هم از همان روز پیگیر هستم که این اتفاق زودتر بیفتد. حتی مصر بودم که طبق برنامه شورای عالی بورس همین هفته تشکیل شود ولی امکان برگزاری فراهم نشد. امیدوارم هرچه زودتر اتفاق بیفتد.
از نظر من تغییر رئیس سازمان بورس در انتهای دوره ۵ ساله باید یک امر عادی تلقی شده و نباید اینقدر بدان پرداخته شود. بازار سرمایه هم فکر می‌کنم آنقدر بزرگ شده که این رفت و آمدها بر آن تأثیری نداشته باشد.لذا از همه دوستان تقاضا دارم به این حواشی نپردازند.
توضیحاتی درباره دغدغه‌های فعالان بازار
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به‌منظور شفاف‌سازی و پاسخگویی به موضوعاتی از جمله فروش اوراق دولتی و دغدغه‌های فعالان بازار توضیحاتی ارائه کرد.
محمد علی دهقان دهنوی درباره دغدغه فعالان بازار نسبت به فروش اوراق دولتی گفت: فروش اوراق دولتی از جمله بحث‌هایی است که طی چند سال اخیر در بین اهالی بازار به شکل پررنگی به آن پرداخته می‌شود که بیشتر از آنکه اثر واقعی بر بازار داشته باشد، اثر روانی دارد.
 وی با تأکید بر این نکته که باید بین فروش اوراق و نرخ اوراق تمایز قائل شد، اظهار کرد: اگر این تفکیک صورت نگیرد، فعالان بازار گمراه شده و در تحلیل‌ها دچار اشتباه خواهند شد.
 دهقان دهنوی تصریح کرد: فروش اوراق به‌خودی‌خود رقیب بازار سرمایه نیست، زیرا متقاضی خرید اوراق لزوماً خریدار سهام نخواهد بود. برای نمونه، بانک‌ها، خریدار بخش قابل توجهی از اوراق هستند، درحالی‎که بانک‌ها برای خرید سهام منع قانونی دارند. بخش دیگری از این اوراق توسط صندوق‌های با درآمد ثابت خریداری می‌شود، برای اینکه این صندوق‌ها بتوانند درآمد ثابتی برای خریداران واحد‌های صندوق فراهم کنند، باید بخش قابل توجهی از سرمایه‌های جمع شده را در سپرده بانکی و اوراق بدهی سرمایه‌گذاری کنند.
عضو شورای عالی بورس گفت: صندوق‌های با درآمد ثابت نمی‌توانند بیش از سقفی که قانون به آنها اجازه داده سهام بخرند، درنتیجه این موضوع که اگر اوراق نخرند این امکان برای آنها وجود دارد که سرمایه‌های صندوق را به خرید سهام اختصاص دهند، بی‌مورد است؛ چون این صندوق‌ها برای خرید سهام سقف دارند.
 وی در ادامه با تأکید بر اینکه فروش اوراق نباید به‌عنوان رقیب بازار سرمایه تلقی شود، عنوان کرد: این نگرانی‌ها از این زاویه جایگاهی ندارد و با درک درست آن فعالان بازار در می‌یابند نیازی به موضع‌گیری نسبت به فروش اوراق وجود ندارد.
 دهقان دهنوی ادامه داد: اگر عرضه اوراق در بازار زیاد باشد و مازاد عرضه وجود داشته باشد و دولت یا هر فروشنده دیگری تصمیم بگیرد اوراق خود را با کسر زیاد ارزش به فروش برساند، این باعث افزایش نرخ بهره می‌شود. افزایش نرخ بهره به‌دلیل ارتباط سیستماتیکی که بین متغیر‌های اقتصادی وجود دارد، می‌تواند اثر منفی روی بازار سهام بگذارد.
رئیس سازمان بورس در پاسخ به این پرسش که آیا این نگرانی بحق در شرایط فعلی می‌تواند بازار را تحت ‌تأثیر قرار دهد یا خیر؟ گفت: مسائلی درباره کسری بودجه دولت به‌عنوان عامل عرضه‌های زیاد اوراق مطرح است. بی‌تردید یکی از مشکلات ساختاری ما در سال‌های اخیر، کسری بودجه زیاد و اتکا به فروش اوراق برای جبران آن است. اما برای بحث درباره نرخ اوراق، سیستم‌های کنترلی وجود دارد که باید به آن توجه کرد.
وی در این‌باره توضیح داد: اولین و مهم‌ترین نکته این است که وزارت اقتصاد و خرانه‌داری کل کشور به‌عنوان متولی انتشار اوراق، اعتقادی به افزایش نرخ بهره اوراق ندارند. دکتر خاندوزی نه تنها به‌صراحت در جلسات، با افزایش نرخ بهره اوراق که توسط برخی حاضران در این جلسات پیشنهاد شد، مخالفت کردند، بلکه تلاش کرد با تنظیم سررسید‌های کوتاه‌مدت‌تر، منابع مورد نیاز را تأمین کنند.
 دهقان دهنوی گفت: وجود این التزام و اعتقاد که در بدنه اقتصاد کشور انگیزه یا قصدی برای افزایش بهره وجود ندارد، می‌تواند زمینه‌ساز آرامش در بازار سرمایه باشد.  وی در ادامه به نقطه‌جوش نرخ بهره اوراق برای آسیب به بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: تجربه سال گذشته و سال‌های پیشین گواه این نکته است که هرگاه نرخ سود از نرخ‌های فعلی فاصله گرفته و در پی رشد‌های غیرعادی به مرز ۲۸ تا ۳۰ درصد نزدیک شده، توانسته به بازار سرمایه آسیب بزند.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به تفاوت افزایش نرخ بهره طی سال‌های گذشته با شرایط فعلی تصریح کرد: در سنوات گذشته، مکانیزم عملیات بازار باز وجود نداشت، ولی الان وجود دارد. به عبارتی، افزون بر سد دفاعی اول که اعتقاد و الزام وزیر محترم اقتصاد به عدم افزایش نرخ بهره بانکی است، سد دوم عملیات بازار باز بانک مرکزی است.
 دهقان دهنوی با بیان اینکه بازار بین بانکی و بازار اوراق بدهی ارتباط سیستماتیکی با یکدیگر دارند و نرخ‌ها نمی‌توانند در این دو بازار از همدیگر فاصله زیادی بگیرند، گفت: بانک مرکزی هنوز عملیات بازار باز را بین بانکی انجام می‌دهد که بنده بار‌ها درخواست کردم این عملیات بازار باز در بازار بدهی نیز انجام شود. با وجود این، چون نرخ‌ها در بین بازار‌ها با هم ارتباط مستقیم و همگرایی دارند، اگر نرخی در یک بازار بالا برود نمی‌توان انتظار داشت در بازار دیگر پایین بیاید و برعکس. بنابراین، اگر افزایش نرخی در بازاری کنترل شود این نرخ در بازار دیگر سرریز شده و اجازه افزایش نرخ در بازار دیگر را نیز نمی‌دهد. خوشبختانه، نرخ بهره آستانه دخالت بانک مرکزی که از آن به‌عنوان سقف کریدور نرخ بهره یاد می‌شود، خیلی پایین‌تر از نرخ‌های آسیب‌زننده به بازار سرمایه است.
وی بار دیگر تأکید کرد: با وجود این دو سد، اطمینان می‌دهم، خیال ما به‌عنوان سرمایه‌گذار و سهامدار آسوده و راحت خواهد بود که نرخ‌ها نمی‌توانند افزایش غیرعادی و غیرمتعارفی داشته باشند؛ پس، اگر فعالان بازار به این دو موضوع دقت کنند در می‌یابند نگرانی در این‌باره، بی‌مورد است.