زیرساخت، زمان، بودجه و حوصله

سپیده شریعت رضوی
خبرنگار
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم چندی پیش در سخنان خود از توجه به فعالیت‌های فرهنگی و هنری در مناطق مرزی و کم برخوردار دارای اهمیت سخن گفت البته این سخن تازه‌ای نیست چراکه کم و بیش وزرای پیشین درباره این موضوع طرح‌هایی ارائه داده بودند اما هنرمندان اتفاق خاصی را شاهد نبودند حال باید منتظر ماند و دید دولت سیزدهم می‌تواند وعده‌های خود را عملی کند یا نه و اساساً چه برنامه‌ای ارائه می‌دهد. همین موضوع باعث شد درباره الزامات این طرح با نوا رضوانی و وحید حسینی‌نامی دو فیلمساز جوان گفت‌و‌گو کنیم.
ایران یک شهر دارد و آن هم تهران است!
نوا رضوانی درباره عملی شدن این طرح اظهار کرد: این بحث بسیار تخصصی و نیازمند تحقیقات گسترده است و باید روی آن تمرکز و کار شود چراکه باید دید اجرای چنین طرحی امکانپذیر است یا نه، بویژه آنکه در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بسیار روی این قضیه تأکید شد اما اتفاقی رخ نداد.
وی ادامه داد: این اتفاق اگر به‌صورت تئوری رخ بدهد، بسیار خوب است. من همیشه می‌گویم ایران یک شهر دارد و آن هم تهران است و امکاناتی که در تهران وجود دارد، متأسفانه در شهرهای بزرگ ایران هم نیست. بسیاری از دوستانی که در تهران کار می‌کنند و موفق هم هستند اهل شهرستان‌های ایران هستند اما قاعدتاً امکان رشد برای آنها در آن شهرستان‌ها فراهم نبوده است و مجبور شدند که به تهران بیایند.کارگردان فیلم کوتاه «ماسک» با اشاره به اینکه دولت سیزدهم اگر قصد دارد این طرح را اجرایی کند در ابتدا باید زیرساخت‌های آن را فراهم کند، بیان کرد: در شهرستان‌ها ابتدا باید سینماهایی مطابق با استانداردهای روز دنیا  یا مطابق با حداقل استانداردهایی که در تهران وجود دارد، ساخته شود و تعداد آنها افزایش پیدا کند. این مورد درباره سالن‌های تئاتر نیز باید اتفاق بیفتد چراکه بسیاری از تئاترهای بسیار خوب تنها در تهران اجرا می‌شوند در صورتی که اگر شرایط در شهرهای دیگر فراهم شود گروه‌های تئاتری می‌توانند برای اجرا عازم آن شهرها بشوند که این اتفاق فرصتی برای علاقه‌مندان به هنر تئاتر در شهرهای دیگر را فراهم می‌کند.
 رضوانی با اشاره به اینکه اختصاص عادلانه بودجه مورد دیگری است که باید به آن توجه کرد، ادامه داد: البته ناگفته نماند دوستانی که در تهران مشغول فعالیت هستند دستمزدهای بالاتری دارند و در شهرهای دیگر دستمزدها پایین‌تر است اما می‌توان امکاناتی فراهم کرد تا از توانمندی دوستان درجه یکی که در تهران کار می‌کنند در شهرهای دیگر بهره برده شود.  به‌گفته این کارگردان اهل ساری، اگر بتوان استعدادها را در شهرستان‌ها نگه داشت و امکانات لازم را برای آنها فراهم کرد، این طرح می‌تواند به اشتغالزایی نیز کمک کند.
نویسنده «ظغال» درباره توجه به بحث آموزش هنرمندان تأکید کرد: از آنجا که ما در جشنواره‌های مختلف عضو هیأت انتخاب و داوری آثار هستیم، متأسفانه یکسری از فیلم‌هایی که در شهرستان‌ها کار می‌شود، استانداردهای اولیه سینما را هم ندارد پس در این طرح لازم است به بحث آموزش هنرمندان نیز توجه بشود که این امر از طریق مجهز کردن آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌ها حداقل در شهرهای بزرگ امکانپذیر است.
این کارگردان که فیلمش به هفتاد و چهارمین جشنواره فیلم لوکارنوی سوئیس راه یافته، افزود: در بحث مجهز کردن دانشگاه‌ها ذکر این نکته خالی از لطف نیست که اگر برای استادان بزرگی که در تهران مشغول آموزش هنر هستند، حقوق مکفی در نظر گرفته شود تا دانشجویان شهرهای دیگر نیز از حضور آنان در شهرهایشان بهره ببرند، اتفاق بزرگی رخ خواهد داد چراکه دانشجو ترجیح می‌دهد در شهر خود تحصیل کند و در کنار خانواده‌اش باقی بماند.وی خاطرنشان کرد: اگر بودجه‌ای برای این طرح اختصاص داده شود و مسئولان واقعاً بخواهند این طرح را اجرا کنند، در 4 سال پیش رو اجرا کردن این طرح امکانپذیر است البته ساخت سینما، سالن تئاتر و در حقیقت اماکن فرهنگی و مجهز کردن آن زمانبر است.
کار فرهنگی زمانبر و نیازمند حوصله است
وحید حسینی‌نامی کارگردان اهل تبریز نیز درباره توجه به هنر شهرستان‌ها با عملی شدن طرح تمرکززدایی از تهران بیان کرد: من نسبت به اجرایی شدن این طرح  چندان خوشبین نیستم چراکه 20 سال است در حوزه فیلمسازی فعالیت می‌کنم و وزرای مختلف در این مدت از این دست طرح‌ها ارائه داده‌اند اما هیچ‌گاه عملی نشده است. به‌عنوان مثال مشابه همین طرح با نام «هشت منطقه فرهنگی» در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد مطرح شد اما به مرحله اجرا نرسید.
او که درجشنواره‌های مختلف در کشورهای فرانسه، بلغارستان، ترکیه، ایتالیا و کره جنوبی شرکت کرده در ادامه صحبت‌های خود گفت: اگر این طرح اجرایی شود، بدیهی است که به هنر شهرستان‌ها کمک و اشتغالزایی می‌شود اما ماجرا این است که این طرح نیازمند زیرساخت و هزینه کلانی است که به نظر من دوره چهارساله برای آن کم است بویژه آنکه در حوزه فرهنگ ما تأثیر اتفاقات را از 5 تا 6 سال بعد از اجرایی شدن طرح می‌بینیم. از نظر من برای این اتفاق باید یک طرح بنیادین و ملی تدوین، اجرا و بعد تأثیر آن دیده شود تا هنرمند آن را حس کند و بداند اگر به تهران هم نیاید به اهداف و آرزوهایش می‌رسد، اما چون در کشور ما هر مسئولی که تغییر می‌کند، مسئول قبلی را قبول ندارد پس امکان اجرای طرح طولانی مدت وجود ندارد.
حسینی‌نامی معتقد است در صورت اجرایی شدن طرح مطرح شده تولیداتی که دربردارنده ویژگی فرهنگی اقوام و مناطق مختلف باشد، می‌تواند دیالوگی بین هنر و ایده‌ای که در پایتخت به آن فکر می‌شود که از آن می‌توان به‌عنوان جریان اصلی و رایج نام برد، برقرار کند و علاوه بر شنیده شدن صداهایی از فرهنگ و مناطق مختلف دغدغه‌ها و مسائل آنان نیز منتقل می‌شود.کارگردان مستند صف ادامه داد: در حال حاضر هنرمند منفک از هرگونه اجتماع منطقه‌ای در کشور خودش است و هیچ ایده‌ای درباره خوزستان، سیستان  و بلوچستان و... ندارد و در جریان اصلی که وجود دارد، حل شده است.
کارگردان فیلم کوتاه «سرسام» درباره زیرساخت‌هایی که برای اجرایی شدن این طرح نیاز است، گفت: در ابتدا باید زیرساخت‌هایی که برای تولید نیاز است، فراهم شود که این زیرساخت برای سینما، تئاتر و هنرهای تجسمی متفاوت است همچنین برای این امر نیروی انسانی نیاز است اینکه چگونه تربیت و حمایت می‌شود و در این صنعت باقی می‌ماند. برای تربیت نیروی انسانی قطعاً به آموزشگاه‌های مختلف نیاز داریم و برای اینکه هنرمند در این صنعت باقی بماند باید یکسری اتفاقات حمایتی صورت پذیرد چراکه به‌عنوان مثال یک هنرمند نمی‌تواند صبر کند تا سالی 15 روز اجرای تئاتر داشته باشد یا 5 سال یکبار یک فیلم کوتاه بسازد.حسینی نامی در پایان تصریح کرد: مسأله مهم دیگر توزیع عادلانه بودجه فرهنگی است که باید در سطح مدیران میانی اتفاق بیفتد تا هنرمندان بتوانند اثری تولید و بعد آن را ارائه کنند. اساساً باید در یک اکوسیستمی این اتفاق جاری شود و همه اعضا درست عمل کنند تا 20 سال دیگر نتیجه آن دیده شود چراکه کار فرهنگی زمانبر و نیازمند حوصله است.