روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری

اجلاس سران قاهره ویژه تهاجم به کویت

رئیس‌جمهوری اسد پس از اعلام انضمام کویت از سوی عراق در ۸ اوت، تماس‌های گسترده‌ای با رهبران عرب برقرار کرد تا در نشست فوق‌العاده سران گردهم آیند و پیش از آنکه دیر شود راه حلی عربی برای بحران بیابند. رهبران عرب نیز با فوریت، به این فراخوان پاسخ مثبت دادند. امیر سعود الفیصل وزیر خارجه سعودی دو روز بعد به دمشق آمد و ضمن ابراز خرسندی نسبی کشورش از ابتکار عمل سوریه، به رئیس‌جمهوری اسد در یک نشست بسته تأکید کرد موضع زودهنگام اسد درباره جنگ عراق با ایران درست بوده و صدام این بار نمی‌باید از پی آمدهای اعمال خود رهایی یابد.
سعود الفیصل در جلسه با من گفت، سعودی به دوستان خود تکیه دارد و نه اجلاس سران عرب. او همچنین گفت: ماده ۵۱ منشور ملل متحد حق دفاع مشروع را مجاز شمرده است. اقدامات لازم برای برگزاری فوری اجلاس سران عرب انجام شد. رئیس‌جمهوری اسد، پیش از عزیمت به سوی قاهره، نشست دومی با رهبری جبهه ملی پیشرو برگزار کرد و مشارکت سوریه در نشست فوق‌العاده سران عرب در قاهره در تاریخ ۱۰ اوت را به بحث گذاشت.
رئیس‌جمهوری در تاریخ ۹ اوت و در هواپیمایی که ما را برای اجلاس سران به قاهره می‌برد به من گفت، موضعی که به‌عنوان وزیر خارجه سوریه در نشست‌های وزرای خارجه در قاهره گرفته و به رسانه‌ها گفته‌ام موضع خوبی است و می‌تواند مبنای خط سیاسی و رسانه‌ای ما باشد. رئیس‌جمهوری در روزهای بعد نیز محتوای موضع مرا در سخنان خود به کار می‌گرفت که از ساعت‌های اولیه یورش عراق به کویت، در برابر سعدون حمادی گفته بودم. در آن روزها احساس می‌کردم رئیس‌جمهوری اسد پس از تصمیمات متعدد و کوشش‌هایی که برای تحمیل انزوای عربی بر سوریه شده بود، یک بار دیگر زمام ابتکار عمل را در دست گرفته است. اسد با چنین احساسی یک روز پیش از برگزاری اجلاس سران به قاهره رفت و با فوریت با مبارک دیدار کرد که از او به گرمی در فرودگاه استقبال کرده بود. سپس تعداد زیادی از سران عرب با اسد دیدار کردند تا پس از آنکه از برگزاری اجلاس سران در دمشق کوتاه آمده بودند، حال از رئیس‌جمهوری سوریه بشنوند که درباره اقدام عراق در کویت چه می‌گوید. ایده ما این بود که تا جایی که می‌توانیم برای بسیج تلاش‌های عربی بکوشیم و مانع استمرار اعزام نیروهای نظامی امریکا به منطقه شویم، تا خلیج فارس از جهان عرب جدا نشود و اسرائیل برنده بزرگ تحولات نباشد. دیدگاه ما این بود که اگر عرب‌ها تحرک لازم را انجام نداده و پوششی برای کشورهای عربی خلیج فارس ایجاد نکنند، امریکایی‌ها به تنهایی درباره این منطقه تصمیم گرفته و اقدام خواهند کرد. از پیش این را نیز می‌دانستیم که تلاش ثابت قدمانه ما برای برگزاری نشست سران عرب، از حمایت توده‌های مردمی برخوردار نیست. زیرا اشغال کویت، واکنش‌هایی برانگیخته و امیدهایی در میان مردم برای خارج شدن امت ناامید از وضعیت گره خورده خود، ایجاد کرده بود؛ بویژه که انتفاضه فلسطین نیز در آن زمان هنوز در اوج خود بود.