کاهش 100 میلیارد دلاری درآمدهای نفتی ایران

گروه اقتصادی / بیش از 3 سال از دولت دوازدهم با شدیدترین تحریم‌ها سپری شد. تحریم‌هایی که به نوعی جنگ اقتصادی علیه ایران بود و امریکا آن را در نیمه دوم سال 1396 با هدف صفر کردن درآمدهای نفتی کشور به‌عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد و قطع هر نوع رابطه مالی ایران با جهان اعمال کرد.
حالا وزیر نفت دولت دوازدهم می‌گوید که هدف از این جنگ اقتصادی فروپاشی اقتصاد ایران نبود؛ بلکه دشمن از روز اول تحریم فروپاشی نظام را نشانه گرفته بود. بیژن زنگنه که روز گذشته در جلسه رئیس‌جمهوری با مدیران ارشد دولت سخن می‌گفت، کاهش درآمدهای نفتی ایران را در این 4 سال بیش از 100 میلیارد دلار عنوان کرد. به عبارتی، هرچند که صادرات نفت ایران صفر نشد اما بیش از 100 میلیارد دلار کاهش داشت و این رقم برای ایرانی که بیش از 40 میلیارد دلار در سال آخر دولت یازدهم درآمد نفتی داشت، به معنی محدودیت شدید منابع مالی برای توسعه کشور و از دست رفتن فرصت هاست.
به گزارش ایرنا، وزیر نفت علاوه بر اشاره به مشکلات این سال‌ها، اذعان کرد: دولت روحانی خدمات بزرگی را به ایران و مردم کرد و این حرف‌هایی که درباره ناکارآمدی و بقیه مسائل گفته می‌شود، اگر نگویم بی‌پایه است، باید بگویم بی‌انصافی است. زیرا در دوران جنگ اقتصادی، اداره کشور باوجود تحریم‌ها، کاری کارستان بود.
خدمت به مردم، فرصت بزرگ و بدون جایگزین
زنگنه در بخشی از سخنان خود با اشاره به اینکه خدمت به مردم، فرصت بزرگی است که شاید با هیچ چیز دیگری قابل مقایسه و جایگزینی نباشد، اظهار کرد: لازم می‌دانم از حجت‌الاسلام والمسلمین روحانی تشکر کنم که به من اعتماد کرد و فرصت خدمت داد.
او با بیان اینکه از ابتدای دولت دوازدهم تحلیل من این بود که این دوره، دوره بسیاری سختی خواهد بود؛ اما فکر نمی‌کردم سختی کار تا این حد باشد، افزود: فراز و نشیب‌های فراوان روزهای تلخ و شیرین و البته بیشتر روزهای تلخ، برای مردم و دولت به وجود آمد و خداوند بزرگ را سپاسگزارم با وجود هر سختی و فشاری این دوره را با شرافتمندی به پایان رساندیم.
حل مسأله قطعنامه‌های فصل هفت شورای امنیت علیه ایران
لغو 6 قطعنامه فصل هفتمی شورای امنیت علیه ایران در دولت یازدهم رقم خورد که یک فشار عظیم علیه ایران محسوب می‌شد و رهایی کشور از این تحریم که بسیاری از حقوق ملت را زیر سؤال قرار می‌داد، کار آسانی نبود. به طوری که تعدادی از کشورهای جهان گرفتار فصل 7 هستند و هنوز نتوانسته‌اند قطعنامه‌های فصل هفتمی را لغو کنند.
زنگنه در این باره روز گذشته اظهار کرد: «من به‌عنوان یک شهروند ایرانی برای همیشه خودم را مدیون روحانی می‌دانم که موضوع قطعنامه‌های فصل هفت شورای امنیت علیه ایران را حل کرد. این خدمت بزرگ و تاریخی به ملت ایران بود و سابقه نداشت تا آن زمان که کشوری تحت تحریم‌ها و مجازات‌های فصل هفت شورای امنیت برود و سالم بیرون بیاید؛ زیرا همه کشورهایی به جز ایران که مشمول تحریم‌های فصل هفت شورای امنیت سازمان ملل شده‌اند، یا نظامشان سرنگون شد، یا کشور تجزیه شد یا مورد اشغال بیگانه قرار گرفت.»
هیچ دولتی را به مظلومیت دولت دوازدهم ندیدم
وزیر نفت همچنین با اشاره به اینکه در دولت‌های متعدد از سال ۶۷ وزیر بودم اما هیچ دولتی را به مظلومیت دولت دوازدهم ندیدم، گفت: «این دولت خدمات بزرگی را به ایران و مردم کرد و این حرف‌هایی که در مورد ناکارآمدی و بقیه چیزها گفته می‌شود اگر نگویم بی‌پایه است باید بگویم بی‌انصافی است زیرا در دوران جنگ اقتصادی اداره کشور با‌وجود تحریم‌ها، کاری کارستان بود.» وزیر نفت دولت دوازدهم ادامه داد: «اگرچه مدیریت ما مدیریت جهان سومی است و این قابل انکار نیست، اما با وجود همه مشکلات، عملکرد دولت عالی بوده و عملکرد دولت در این ۳ سال از مصادیق عینی اقتصاد مقاومتی بود.»
حتی برای یک بشکه هم معافیت نداشتیم
ایران در 8 سال اخیر از واردکننده صرف فرآورده‌های نفتی به یک صادرکننده بزرگ در منطقه تبدیل شد و یکی از مهم‌ترین فرآورده‌های صادراتی امروز ایران بنزین است. این درحالی است که شدت تحریم‌های این دوره بسیار بیشتر از دوران قبل بود.
زنگنه در این باره با بیان اینکه صادرات فرآورده‌های نفتی در این دولت قابل مقایسه با دوره قبل تحریم‌ها نبود، افزود: «در دوره قبل تحریم‌ها ما بیش از یک میلیون بشکه نفت خام معافیت برای صادرات داشتیم، اما در این دوره نه برای نفت خام و نه برای میعانات گازی و نه برای فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی حتی یک بشکه و یک تن هم معافیت نداشتیم.» او با تأکید بر اینکه از ابتدای تحریم‌ها مشخص بود که در صورت تحریم‌ها سالانه ۵۰ میلیارد دلار کسری تراز بازرگانی خارجی می‌آوریم، گفت: در این مدت بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار نفت نفروختیم و از فروش نفت ما جلوگیری کردند و آنچه را که فروختیم به‌دلیل مشکلات هزینه‌های مبادله با درآمد کمتری به دست آوردیم.
وزیر نفت دولت دوازدهم در پایان سخنان خود تأکید کرد که هدف از جنگ اقتصادی، فروپاشی اقتصاد نبود، بلکه فروپاشی نظام بود.
نفت حتی توان پرداخت هزینه‌های خود را هم نداشت
در همین حال، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی از کاهش درآمدهای نفتی دولت در سال‌های پایانی دهه 90 می‌نویسد.
در گزارش این مرکز با عنوان «مانع زدایی و پشتیبانی از تولید در صنعت نفت و گاز مسائل و راهکارها» آمده است: «در حال حاضر فقط 14.5 درصد از درآمد حاصل از صادرات نفت خام و میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به شرکت ملی نفت بازمی‌گردد و این شرکت همه هزینه‌های جاری و استهلاک خود را باید از این محل پرداخت کنند. از سوی دیگر با توجه به متغیر بودن قیمت جهانی میزان صادرات و عرضه نفت باید به این نکته توجه شود که در سال‌های پایانی دهه هشتاد قیمت نفت در بالاترین سطح بین 100 تا 120 دلار به ازای هر بشکه قرار داشت، از این‌رو سهم 14.5 درصد تعیین شده طبق قوانین پوشش دهنده هزینه‌های جاری و توسعه این شرکت بوده است؛ اما در سال‌های پایانی دهه 90 با توجه به کاهش تقاضای ناشی از همه‌گیری کرونا و افت قابل توجه قیمت نفت و تشدید تحریم‌های امریکا در خصوص صادرات نفت ایران درآمدهای شرکت ملی نفت بسیار کاهش یافته است.
در همین حال، در سال‌های اخیر به‌دلیل خروج شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی بخش زیادی از سرمایه گذاری‌های انجام شده در صنعت نفت از محل منابع داخلی شرکت بوده است. ضمن اینکه، مجموعه بدهی‌های شرکت ملی نفت ایران به بانک مرکزی بانک‌های تجاری و بابت انتشار اوراق مشارکت ارزی و ریالی تا پایان سال 98 حدود 60 میلیارد دلار بوده که وجود این حجم وسیع تعهدات مانع جدی برای سرمایه‌گذاری و توسعه آتی شرکت ملی نفت به شمار می‌رود. این در حالی است که بر اساس بندهای 10، 11، 12 و 13 و بندهای 15 تا 18 سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه در تغییر نگاه به نفت و گاز و درآمدهای حاصل از آن از منبع تأمین بودجه عمومی به منابع و سرمایه‌های زاینده اقتصادی تأکید دارد با توجه به پیچیدگی‌های طبیعی مخازن نفت در ایران تولید نفت از مخازنی که نیمه دوم خود قرار دارند به فناوری پیچیده‌تر و هزینه بیشتری نیاز دارد.»

بــــرش
بزرگی مقاومت ملت ایران با فاصله گرفتن از این ایام نمایان خواهد شد

در همین حال وزیر نیرو با بیان اینکه ملت ایران حق بزرگی بر گردن دنیا دارند، گفت: این ملت با صبوری، پایداری، تحمل و تاب‌آوری خود توانستند شرّ طرز فکری مخرب که می‌توانست دنیا را در آستانه یک فاجعه قرار دهد، از سر دنیا و کره زمین کم کنند.
به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو، «رضا اردکانیان» در آخرین نشست شورای معاونان وزارت نیرو و مدیران عامل شرکت‌های استانی آب و برق با اشاره به هدف خود در کمک به دولت دوازدهم در کسوت وزیر نیرو تصریح کرد: من به‌عنوان معدود وزرایی هستم که نیمه راه به دولت دوازدهم ملحق شدم. چرایی‌ الحاق و بهره‌مندی از این توفیق و افتخار خدمت عمدتاً به شرایطی برمی‌گشت که با آمدن این گروه جدید در کاخ سفید و در اختیار گرفتن بزرگترین قدرت نظامی و اقتصادی دنیا، سعی در این داشتند در منطقه مشکلاتی را ایجاد کنند. اردکانیان اضافه کرد: من می‌شنیدم و می‌دیدم کسانی را که سال‌ها بود در منطقه ما حضور داشتند ولی این بار بلند شده بودند تا هر کاری لازم است در این دوره و فرصت انجام دهند و کمر این نظام را بشکنند.
وزیر نیرو خاطرنشان کرد: برای بنده به‌عنوان یک ایرانی، یک دلبسته و دست‌پرورده نظام جمهوری اسلامی راه خیلی مشخص بود و آن اینکه بتوانم عضو تیمی باشم که مأموریت اصلی این تیم، عبور دادن ایمن کشور از این شرایط است. این مأموریت تماماً با موفقیت به نتیجه رسید. وی ادامه داد: امروز نه ترامپ، نه نتانیاهو، نه پمپئو و نه بولتون به‌عنوان مظاهر چنین فکری و چنین طرحی برای فروپاشیدن این نظام در صحنه سیاسی دنیا نیستند. باید به بزرگی کاری که ملت ایران در این دوره کردند، پرداخته شود. اردکانیان با بیان اینکه ملت ایران حق بزرگی بر گردن دنیا دارند، تصریح کرد: این ملت با صبوری، پایداری، تحمل و تاب‌آوری خود توانستند شر یک طرز فکر مخرب که می‌توانست دنیا را در آستانه یک فاجعه قرار دهد، از سر دنیا و کره زمین کم کنند. وزیر نیرو تصریح کرد: برخی قبیله گرایی‌ها و توسعه نیافتگی‌ها مانع از این است که فعلاً این حق ادا شود، اما این حق قطعاً ادا خواهد شد و با فاصله گرفتن از این ایام، بزرگی مقاومت ملت ایران و کاری که صورت گرفت خود را نمایان خواهد کرد.
وی با اشاره به تلخی‌های ناشی از ناترازی تولید و مصرف در بخش برق طی هفته‌های اخیر که زاییده عوامل متعددی بوده است، افزود: قطعاً بابت این هزینه درس‌های خوبی گرفته‌ایم و ان‌شاءالله این درس‌ها بموقع پس داده خواهد شد و نتیجه آن پایداری بیشتر شبکه آب و انرژی کشور خواهد بود. اردکانیان گفت: می‌‌بایست به عنوان سخنگوی جمع مدیران صنعت آب و برق بابت دستاوردهای بزرگی که در این دوره حاصل شده با همه وجود احساس افتخار و غرور کنم که مهم‌ترین آن تاب‌آور نگه‌داشتن کشور در چهار سالی بود که دو سال آن جزو خشک‌ترین سال‌های ۵۰ سال اخیر و دو سال آن نیز جزو‌ تر سال‌ترین‌های نیم قرن اخیر بود. وزیر نیرو اضافه کرد: گاهی ناکرده‌های ما از کرده‌های ما مهم‌تر است. همان‌طور که برای انجام کارها وقت می‌گذاریم، برای کارهایی هم که نباید بکنیم هم باید به همین مقدار سرمایه‌گذاری کنیم. کرده‌های ما دیده شده و به‌خاطر آن تشویق می‌شویم اما ناکرده ما را در محضر الهی ثبت می‌کنند.