قطعی برق و دزدی باتری‌ها، شبکه اینترنت را دچار مشکل کرد

گروه فناوری/ هرچند کاربران پیش از این، تنها در زمان سیل و زلزله با مشکل قطعی اینترنت مواجه می‌شدند اما قطعی‌های اخیر برق، مشکلات بسیاری را برای مردم رقم زده تا در کنار مشکلات اقتصادی، سلامت و... ناشی از کرونا، در این تابستان عدم اتصال به اینترنت را نیز تجربه کنند. بروز اختلال در سطح شبکه ارتباطی کشور، بخصوص در ایام برگزاری امتحانات و کلاس‌های مجازی، دورکاری، گرایش کسب وکارها به فضای مجازی و... صدمات جبران‌ناپذیری به مردم وارد می‌کند و با افزایش دامنه این مشکلات، محمدجواد آذری جهرمی، وزیرارتباطات و فناوری اطلاعات به‌دنبال عذرخواهی چند روز گذشته خود بابت بروز این مشکلات، در یکی از پست‌های خود در فضای مجازی با تأیید وجود مشکلاتی در ارائه اینترنت در چنین شرایطی، به عدم رعایت استانداردها در بخش برق پشتیبان سایت‌ها بویژه در باتری و USPها اشاره کرد. وی همچنین از تشکیل یک کارگروه در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی(رگولاتوری) در سال گذشته خبر داد؛ کارگروهی که وظیفه آسیب شناسی، صدور دستورالعمل‌ها و نظارت بر اقدامات اپراتورها را به عهده دارد و حالا گزارش تفصیلی این کارگروه منتشر شده است.

پایداری باتری‌ها از 18دقیقه تا 2ساعت
احتمالاً شما هم بعد از قطع برق و ناتوانی در استفاده از مودم‌های اینترنت ثابت، سراغ اینترنت همراه خود رفته اید اما بازهم با در بسته برخورد کرده اید، چراکه هنگام قطع برق، خبری از این اینترنت نیز نیست. به‌گفته وزیرارتباطات، قطعی مداوم و طولانی مدت برق، چالش‌های جدی در حوزه پایداری شبکه ارتباطی کشور و همچنین پایداری باتری‌های پشتیبان سایت‌ها ایجاد کرده و پس از وقوع سیلاب‌های گسترده در سال 98 و نیز رخدادهای زلزله، حالا آسیب‌پذیری شبکه ارتباطی کشور در برابر قطع برق، بیش از پیش نمایان شده است.
پیش از این برخی نماینده‌های مجلس ضعیف شدن آنتن‌های مرکزی و اینترنت را به قطعی برق بی‌ارتباط دانسته و گفته بودند دکل‌های آنتن، باتری‌های شارژی دارد. بنابراین  اختلال در آنتن‌ها، ارتباطی به قطعی برق ندارد اما حالا گزارش رگولاتوری این گفته را نقض می‌کند.
به‌دنبال دستور وزیر ارتباطات، سازمان رگولاتوری به‌ دنبال چرایی این آسیب‌پذیری بوده و در گزارش خود آورده است: پایداری باتری‌های پشتیبان سایت‌های اپراتورهای سیار بسته به نوع سایت و تکنولوژی و سیاست مدیریت آن، در شرایط ایده آل بین 18 دقیقه تا 2 ساعت است. در همین راستا هماهنگی‌های لازم برای به‌روزرسانی و تجهیز مجدد سایت‌ها به باتری‌های پشتیبان از سمت رگولاتوری صورت گرفته اما علاوه بر مشکلات برق، میزان سرقت باتری‌های پشتیبان سایت‌ها نیز در این بازه زمانی بشدت افزایش پیدا کرده و کیفیت پایین باتری‌های داخلی نیز مزید بر علت شده است.در این گزارش، یکی دیگر از دلایل قطع سرویس در زمان قطع برق، از کار افتادن سیستم سرمایشی سایت‌ها (کولر گازی) و بالا رفتن دمای تجهیزات بویژه در مناطق مرکزی و جنوبی کشور عنوان شده است. رگولاتوری تأکید کرده است که قطعی‌های مکرر و طولانی مدت برق، علاوه برکاهش میزان درآمد اپراتورها و دولت، منجر به بروز آسیب جدی به تجهیزات الکترونیکی آنها شده که در شرایط تحریم، تأمین مجدد این تجهیزات یک مشکل اساسی است.
اپراتورها هم با انتقاد از قطعی بی‌برنامه برق یا انجام نشدن آن بر اساس جدول زمانبندی اعلامی وزارت نیرو، از تأثیر منفی قطعی‌های مکرر برق بر طول عمر باتری‌های پشتیبان خود گلایه مندند، چراکه درچنین شرایطی امکان ریکاوری سریع باتری‌ها وجود ندارد و بدیهی است که اختلالاتی در عملکرد شبکه‌های ارتباطی ایجاد می‌شود و میزان نارضایتی مشترکان بالا می‌رود.اپراتورها افزایش هزینه و خسارت‌ها به‌دلیل خرابی و جایگزینی باتری پشتیبان بر اثر قطعی مکرر برق، محدودیت در تأمین باتری ازطریق تولید کنندگان داخلی، کاهش چشمگیر درآمد، تأثیر دمای هوا بر کارایی باتری‌ها و افزایش هزینه‌ها جهت تأمین سیستم خنک کننده و خرابی سیستم‌های سرمایش سایت‌ها به‌دلیل مشکلات برق را از چالش‌های اساسی خود عنوان کرده‌اند.
به‌گفته اپراتورها اگر هنگام شارژ شدن باتری، برق ورودی قطع شود نه تنها عمر مفید باتری کاهش می‌یابد، بلکه این موضوع منجر به عدم ارائه سرویس مناسب در حوزه تلفن همراه به مشترکین می‌شود به‌همین دلیل هم با پیگیری از شرکت توانیر خواستار ارائه برنامه زمانبندی قطعی برق در تمامی استان‌ها شده‌اند که این موضوع در حال پیگیری است.

ارتباطات ناپایدار در برخی استان‌ها
سازمان رگولاتوری در 9ماه گذشته بازدیدهایی از 553سایت اپراتور اول، 397سایت اپراتور دوم، 199سایت اپراتور سوم و 48 سایت‌ وب به منظور سنجش میزان پایداری باتری‌های پشتیبان سایت‌ها داشته است که نتیجه نشان داد درمجموع 576 سایت فاقد باتری پشتیبان یا پایداری مطلوب بوده که تاکنون نسبت به رفع مشکل 112سایت، اقدام شده و بقیه در دست انجام است.طبق این گزارش، بیش از نیمی از سایت‌های اپراتور اول(295سایت) باتری پشتیبان نداشته یا پایداری آنها مطلوب نیست. تعداد سایت‌هایی با باتری مناسب در اپراتور دوم 203 سایت است اما اپراتور سوم در این شاخص وضعیت بهتری دارد، چراکه تنها 65 سایت این اپراتور فاقد باتری پشتیبان یا پایداری مطلوب است. همچنین طبق این گزارش، بیشترین خرابی باتری‌های پشتیبان در استان‌های فارس، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و زنجان، گیلان و قزوین بوده و بدیهی است که میزان مشکلات ارتباطی مردم این استان‌ها نیز بیشتر باشد.

این شرایط ناپایدار
با توجه به گزارش های واصله از اپراتورها و مناطق سازمان، قطعی برق تقریباً در تمامی استان‌ها رخ داده و البته مدت زمان اختلال در شبکه ارتباطی اپراتورها(بسته به مدت قطعی شبکه برق و میزان پایداری باتری‌های پشتیبان سایت‌های اپراتورها) در هر استان متفاوت بوده است.طبق گزارش رگولاتوری، بروز قطعی‌های گسترده برق مستقیماً روی شاخص Availability نسل‌های مختلف شبکه تأثیر‌گذار است و با توجه به اینکه قطعی‌های برق اخیر بسیار گسترده و طولانی مدت بوده، باعث ایجاد آنومالی‌های شدید در گراف‌های این شاخص شده است.نمودار این شاخص در اپراتور اول نشان می‌دهد با شروع قطعی‌ها در هر روز، بعد از اتمام شارژ باتری‌های پشتیبان سایت‌ها، میزان این شاخص در هر استان کاهش یافته و پس از اتصال مجدد برق، دوباره این شاخص افزایش می‌یابد. این رفتار که در پی قطعی‌های مکرر در هر روز و طی یک هفته گذشته ایجاد شده است، منجر به کاهش میانگین این شاخص در کشور شده و وضعیت استان‌های گلستان، ایلام، کردستان و سیستان وبلوچستان نامطلوب‌تر بوده است.طبق گزارش رگولاتوری، در اپراتور دوم(ایرانسل) نیز شاهد تأثیر واضح قطعی‌های مکرر برق بر مقدار این شاخص در نسل‌های مختلف شبکه و کاهش میانگین آن در کشور بویژه در استان‌های البرز و مرکزی هستیم که طی یک هفته گذشته، کیفیت سرویس این اپراتور وضعیت نامطلوبی داشته است.اپراتور سوم(رایتل) نیز باوجود نوسازی باتری‌های پشتیبان سایت‌های خود نتوانسته به طور کامل با قطعی‌های متعدد شبکه برق سراسری مقابله کند و در برخی از استان‌ها با کاهش شاخص Availability مواجه شده است. این شاخص در استان‌های اردبیل، آذربایجان غربی و همچنین کردستان طی یک هفته گذشته نامطلوب بوده است. با توجه به پیش‌بینی سازمان هواشناسی و قطعی‌های مکرر شبکه برق کشور و بررسی وضعیت موجود، شرایط بسیار ناپایدار در شبکه ارتباطی اپراتورهای کشور محتمل است.

تلاش اپراتورها
با این حال اپراتورها و همچنین شرکت مخابرات ایران اقداماتی انجام داده‌اند تا از این پس هنگام قطع برق، میزان اختلال در شبکه‌های ارتباطی تا حدامکان پایین بیاید. اپراتور اول به‌دنبال تهیه 22هزار باتری از تولیدکنندگان داخلی بوده که تاکنون 12هزار و 460باتری را تحویل گرفته و 10هزار و 500 مورد را نصب کرده است. تشکیل تیم‌های عملیاتی جهت بررسی و اجرای اقدامات لازم برای مقابله با خرابی‌های ناشی از قطع برق و تدوین پروتکل مدیریت هوشمند اپراتور جهت تخصیص منابع پشتیبان به‌منظور حفظ پایداری شبکه قبل، حین و بعد از قطعی برق، از تلاش‌های این اپراتور بوده است. اپراتور دوم هم علاوه بر خرید 12هزار قطعه باتری با ظرفیت بالا برای تقویت میزان تاب‌آوری سایت‌ها، از راهکار هوشمند مدیریت مصرف باتری در شرایط قطعی برق استفاده کرده است.در اپراتور سوم شاهد پایش و تعویض باتری‌های معیوب سایت‌ها و تأمین مداوم باتری سرقت شده درحد توان تولید شرکت‌های تأمین کننده بوده‌ایم و شرکت مخابرات ایران نیز به‌دنبال تشکیل کمیته مدیریت مصرف انرژی، جایگزینی کافو نوری و حذف مراکز کم ظرفیت، تفاهم با اداره برق جهت استفاده از مولدهای انرژی در مراکز پرظرفیت در ساعت اوج بار بوده است.