جنگ، راه‌حل افغانستان نیست

- ظریف: شجاعت در صلح مهمتر از شجاعت در جنگ است - دو گمرک و گذرگاه مرزی افغانستان با ایران به دست طالبان افتاد

گـــــروه سیاســـــی / گفت‌وگوهـــــای بین‌الافغانی که به میزبانی تهران از روز چهارشنبه آغاز شده بود در نهایت با صدور بیانیه‌ای 6 بندی که بر لزوم پیگیری رویکرد دیپلماتیک و پرهیز از راهکارهای نظامی برای حل بحران افغانستان تأکید می‌کرد پایان یافت. در این نشست دوروزه نمایندگان دولت افغانستان، شخصیت‌های عالی جمهوریت و هیأت عالی سیاسی طالبان حضور یافتند. «کریم خرم»، «ارشاد احمدی»، «محمدالله بتاش»، «ظاهر وحدت» و «سلام رحیمی» اعضای هیأت سیاسی بودند که به رهبری «یونس قانونی» برای حضور در این نشست از کابل به تهران آمده بودند.
طرفین شرکت‌کننده در نشست بین‌الافغانی صلح در بیانیه‌ای که شامل ۶ بند می‌شد در بند نخست از مساعی و حسن‌نیت جمهوری اسلامی ایران در مورد تأمین صلح در افغانستان و میهمان‌نوازی‌های به عمل‌آمده تشکر کردند و سپس در بند دوم اعلام کردند که هر دو طرف با درک مشترک از خطرات ناشی از ادامه جنگ و صدمه‌ای که از آن متوجه سلامت کشور افغانستان می‌شود به توافق رسیدند که جنگ، راه‌حل مسأله افغانستان نبوده و باید همه تلاش‌ها در جهت رسیدن به راه‌حل سیاسی و صلح‌آمیز جهت‌گیری شوند. بر‌اساس بند سوم، گفت‌وگوها در فضای صمیمانه صورت گرفت و همه مسائل به‌صورت مفصل و با صراحت مطرح گردید و در بند چهارم اعلام شد که هر دو طرف تصمیم گرفتند مواردی را که نیاز به مشورت و توضیح بیشتر دارد مانند سازوکار‌گذار از جنگ به صلح دائمی، نظام اسلامی مورد توافق و نحوه دستیابی به آن، طی نشست بعدی که در نزدیک‌ترین فرصت ممکن برگزار خواهد شد، مورد بحث قرار داده و به نتیجه برسند. طرف‌ها در بند پنجم این بیانیه، نشست تهران را فرصت و زمینه جدیدی برای تقویت راه‌حل سیاسی معضل افغانستان دانستند و در نهایت در بند ششم حملات به خانه‌های مردم، ادارات، مساجد، بیمارستان‌هایی را که به قربانی‌شدن مردم می‌انجامد و نیز تخریب مؤسسات عمومی را به‌شدت تقبیح کرده و خواستار مجازات عاملان آن شدند.
درخواست ظریف برای پایان فوری جنگ در افغانستان
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در نشست پایانی طی سخنانی شجاعت در صلح را مهمتر از شجاعت در جنگ دانست و تأکید کرد که راه رسیدن به صلح ایثار و گذشت است و دو طرف باید از خواسته‌های حداکثری خود چشم بپوشند و به خواسته‌های طرف دیگر توجه کنند، خصوصاً در این گفت‌وگوها که طرف دیگری وجود ندارد و هر دو طرف برادران در جست‌و‌جوی صلح و آرامش برای ملت افغانستان هستند.
ظریف در ادامه خواستار پایان فوری جنگ در افغانستان شد و یادآور شد که جمهوری اسلامی ایران همیشه آماده است تا ادامه گفت‌وگوها را تسهیل کند. در نشست پایانی «یونس قانونی» به نمایندگی از هیأت جمهوریت و «عباس استانکزی» نیز به نمایندگی از هیأت طالبان نظرات خود را درباره نشست تهران بیان و در اظهارات خود از جمع‌بندی طرف مقابل از گفت‌وگوهای صلح حمایت کردند.
سید رسول موسوی، مدیرکل آسیای جنوبی وزارت امور خارجه هم نشست گفت‌وگوهای بین‌الافغانی در تهران را نشست موفقی خواند. او در توئیتی درباره این نشست نوشت: «معتقدم نشست بین‌الافغانی تهران نشست موفقی بود. سند این ادعای من اعلامیه نشست است. دو طرف بشدت حمله به مکاتب، شفاخانه‌ها... و تأسیسات عامه را محکوم کردند (بند ۶) و نشست تهران را فرصت جدیدی برای تقویت راه‌حل سیاسی افغانستان دانستند.»
مذاکره خلیل‌زاد برای تغییر رژیم افغانستان بود
موسوی علاوه بر این، در پایان این مذاکرات، پنجشنبه شب با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما به تشریح ابعاد مختلف گفت‌و‌گوهای صلح در افغانستان پرداخت. او به توافقی که در «دوحه» میان امریکا و طالبان صورت گرفت، اشاره و گفت: این توافق چهار محور اساسی دارد که قرار بود دو به دو انجام شود، مبارزه ضد تروریستی در مقابل خروج نیرو‌های امریکایی‌ها، یعنی یک طرف تعهد امریکا و یک طرف تعهد طالبان است که امریکا نیروهای خودش را خارج کند و در مقابل تعهد طالبان این بود که ارتباطات خودش را با القاعده و دیگر شبکه‌های تروریستی قطع کند. او اضافه کرد: در فاز دوم قرار بود آزادی زندانی‌های سیاسی در مقابل گفت‌وگو‌های بین‌الافغانی انجام شود.
دستیار وزیر امور خارجه با بیان اینکه امریکا در مرحله‌ای غیرمسئولانه از افغانستان فرار و همه چیز را رها کرد، به مذاکره خلیل‌زاد، نماینده امریکا با طالبان اشاره کرد و گفت: مذاکره‌ای که خلیل‌زاد انجام داد، مذاکره صلح نبود، بلکه یک مذاکره تغییر رژیم بود. خلیل‌زاد می‌خواست کاری انجام دهد که در صحنه افغانستان شرایط را به سمت جنگ داخلی ببرد و آن همان چیزی است که الان شاهد آن هستیم.
دلیل مذاکره تهران با طالبان
موسوی در پاسخ به این سؤال که چرا با طالبان مذاکره کردیم و به تهران آمدند هم بیان کرد: در دورانی که آقای اتمر که امروز وزیر خارجه افغانستان است مشاور امنیت ملی افغانستان بود، آن زمان در ارتباطی که با آقای شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ما داشت نوعی درخواست صورت گرفت که بین دولت و طالبان برای مذاکرات صلح، ارتباط برقرار کنیم.
این دیپلمات ارشد ایرانی اضافه کرد: در اولین مذاکره‌ای که استانکزی با سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه داشت، چنین بحثی آغاز شد و ایران آمادگی خود را برای میانجیگری بین طالبان و دولت اعلام کرد و طالبان هم پذیرفت و درخواست‌هایشان آن زمان محدود بود و تلاششان این بود که جنگ را تمام کنند. او ادامه داد: با اینکه این درخواست توسط دولت افغانستان انجام شده بود، وقتی آقای شمخانی به کابل رفت و پیام را منتقل کرد و گفت که طالبان آمادگی دارند مذاکرات را انجام دهند، متأسفانه به دلیل اعمال نفوذ امریکایی‌ها، دولت افغانستان آن زمان وارد مذاکره نشد و با اینکه گفتند بررسی می‌کنیم، ولی عملاً نیامدند و آن زمان تقریباً چهار سال پیش متوقف شد. در حالی که اگر آن زمان اجازه داده می‌شد ایران نقش مثبت خود را ایفا کند خیلی از اتفاقاتی را که رخ داد، نداشتیم. موسوی افزود: طرحی که جمهوری اسلامی ایران در آن زمان داشت مذاکره طالبان و دولت و نیروهای ملی بود. همان مذاکرات بین‌الافغانی که روز پنجشنبه شاهد بیانیه آن بودید، چهار سال پیش نیز همین بود.
مدیرکل آسیای جنوبی وزارت خارجه بیان کرد: متأسفانه امریکایی‌ها به جای اینکه مذاکرات بین‌الافغانی را شروع و دو طرف را به هم نزدیک کنند، به سمت یک طرف رفتند و در حالی که با دولت افغانستان پیمان استراتژیک و امنیتی داشتند، با اپوزیسیون مسلح آن کشور مذاکره کردند.
موسوی با تأکید بر اینکه مذاکره‌ای که ایران با طالبان انجام داد به درخواست دولت افغانستان و برای این بود که صلح را به افغانستان بیاوریم، افزود: با اینکه دعوت‌های بسیار زیادی از ایران می‌شد برای شرکت در روند دوحه و مذاکرات در گوشه‌ و کنار دنیا، ولی ما شرکت نمی‌کردیم و می‌گفتیم مذاکره باید بین خود افغان‌ها صورت بگیرد، صلح متعلق به افغان‌هاست و مذاکره باید بین افغان‌ها صورت بگیرد نه اینکه یک کشور با یکی از طرفین مذاکره کند.
تفاوت ابتکار عمل تهران با سایر راهکارها
مدیرکل آسیای جنوبی وزارت خارجه درباره برگزاری نشست گفت‌وگوهای بین‌الافغانی در تهران نیز عنوان کرد: تفاوت گفت‌وگوهای «تهران» و بقیه گفت‌و‌گوها از جمله «دوحه» قطر این است که وزنه اصلی گفت‌و‌گوهای دوحه، موافقتنامه امریکا و طالبان است و خروجی دیگری از روند دوحه نداریم.
موسوی افزود: در کنار بحث روند دوحه، فرمت «مسکو» را داریم. در روسیه هم حرکتی انجام و تلاش شد مذاکره‌ای بین شخصیت‌های خارج از دولت افغانستان با طالبان انجام شود و این حرکت انجام شد و چین را دعوت کردند و با امریکایی‌ها و با ما نیز صحبت کردند، اما امریکایی‌ها در این مسیر زرنگی کردند و گفت‌و‌گوهای «مسکو» را به روند «دوحه» پیوند دادند و مذاکرات مسکو پشتیبان روند «دوحه» شد.
موسوی اضافه کرد: در سازمان ملل هم حرکتی به نام ۲+۶ انجام و تلاش شد همسایگان افغانستان به علاوه دو قدرت بزرگ، مذاکراتی را زیر نظر سازمان ملل انجام دهند که آن هم شکل نگرفت.
دستیار وزیر امور خارجه ادامه داد: در ۱۰۰ روز نخست روی کار آمدن «جو بایدن»، مذاکرات «استانبول» را مطرح کردند که تصور می‌شد ابتکار جدیدی باشد که «دوحه» را از آن بن‌بست خارج کند ولی رقابت‌های جهانی و موارد دیگر باعث شد که ابتکار مسکو نتواند ابتکار جدیدی باشد و گفتند که ابتکار «استانبول» می‌خواهد حمایت‌کننده ابتکار «دوحه» باشد و همه مذاکرات به بن‌بست رسید و حرکت نظامی که طالبان بعد از خروج نیروهای امریکایی شروع کرد، افغانستان دچار یک بحران جدیدی شد. در این جا ابتکار تهران مطرح شد.
دور بعدی مذاکرات در تهران
موسوی با بیان اینکه ابتکار تهران با همه ابتکارات قبلی متفاوت است و همان طرح چهار سال پیش را دنبال کرد یعنی مذاکره بین افغان‌ها. از یک طرف طالبان و از طرف دیگر نه فقط دولت، افزود: الان هیأتی که به تهران آمد فقط نماینده دولت نبود نمایندگان جمهوریت بود. در بین کسانی که به تهران آمدند دولت فقط یک نماینده داشت و بقیه جریانات اصلی و مؤثر افغانستان نمایندگان خودشان را داشتند و مذاکرات «تهران» از نظر محتوا از دیگر مذاکرات، متفاوت بود و اگر امیدواری خاصی در بیانیه وجود دارد به خاطر این است که مذاکره کاملاً ملی صورت گرفته است. وی با اشاره به اینکه دور بعدی مذاکرات افغان‌ها در تهران برگزار خواهد شد، افزود: یکی از مواردی که به توافق رسید و در متن اعلامیه آمده این است که طرفین قبول کردند جنگ، راه‌حل نیست و باید مذاکره کنند. تمام کسانی که به ساختار سیاسی نظام جمهوریت اعتقاد دارند با طالبان مذاکره می‌کنند.
تصرف گمرک اسلام قلعه در مرز ایران از سوی طالبان
همزمان با پایان یافتن مذاکره دو روزه صلح بین‌الافغانی در تهران منابع خبری در استان هرات در غرب افغانستان اعلام کردند، گروه طالبان، گمرک مرزی اسلام قلعه در مرز با جمهوری اسلامی ایران را تصرف کرده است. خبرگزاری ایرنا به نقل از خلیل رسولی یکی از خبرنگاران مستقر در هرات افغانستان اعلام کرده است که طالبان مرز اسلام قلعه و گمرک را تصرف کرد.
به گفته اسماعیل آزاد، خبرنگار دیگر افغان در هرات نیز پس از فرار نیروهای افغان و کارمندان گمرک، مردم وارد گمرک هرات شده‌اند. همچنین ریاست حوزه هرات برشنا نیز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که برق وارداتی ایران به این ایالت نیز به دلیل درگیری‌ها قطع شده است. این خبرها در حالی است که به گزارش بی‌بی‌سی، طارق آرین، سخنگوی وزارت داخله افغانستان این اخبار را رد کرده و گفته است که این گذرگاه همچنان در کنترل نیروهای دولتی است.
 از سوی دیگر طبق اعلام مسئولان گمرک ایران به دلیل تحولات اخیر افغانستان، تجارت ایران با این کشور در مرز دوغارون و ماهیرود متوقف شده است. به گزارش ایسنا سید روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک ایران در این باره توضیح داد که از عصر روز پنجشنبه و متأثر از تحولات صورت گرفته در کشور افغانستان در اسلام قلعه ولایت هرات در نزدیک مرز مقابل دوغارون خراسان رضوی و بندر ابونصر فراهی در ولایت فراه افغانستان در مقابل مرز ماهیرود در خراسان جنوبی روند تجارت کشور با افغانستان متوقف شد. وی افزود: از تجار و بازرگانان درخواست می‌شود تا اطلاع ثانوی از ارسال محموله‌های تجاری به مرزهای «دوغارون» و «ماهیرود» خودداری کنند.

مرزهای شرقی در امنیت کامل و کنترل شبانه‌روزی است

معاون عملیات نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران در بازدید از مرزهای شرقی کشور، از امنیت و کنترل کامل این مرزها در طول شبانه‌روز خبر داد. به گزارش ایرنا امیر سرتیپ فرهاد آریانفر معاون عملیات نیروی زمینی ارتش که برای مدیریت و هم‌افزایی اقدامات یگان‌های نیروی زمینی در جنوب شرق و بررسی آمادگی یگان‌ها در منطقه حضور دارد، با تأکید بر آمادگی کامل نیروهای مستقر در مناطق مرزی شرق وجنوب شرق، افزود: با حضور هوشمندانه و همت رزمندگان نیروی زمینی در صدها کیلومتر از مرزهای شرقی، همچنین تلاش مرزداران غیور نیروی انتظامی در مناطق مرزی همجوار با استان سیستان‌وبلوچستان و همراهی عزیزان سپاه، کوچک‌ترین تحرک در مجاورت مرزها را به دقت تحت نظر داریم و اجازه کوچک‌ترین تردد و ورود غیر مجاز از طریق این مرزها را نخواهیم داد. معاون عملیات نیروی زمینی ارتش در بازدید از مناطق مرزی، ضمن تقدیر از آمادگی روحی و رزمی مدافعان مرز تأکید کرد: مرزهای جنوب‌شرق و شرق کشور به‌صورت شبانه‌روزی در کنترل و نظارت قرار دارد و از امنیت کامل برخوردار است.