بازار جهانی در انتظار 200 میلیون بشکه نفت ایران

عطیه لباف
خبرنگار
قیمت نفت در روزهای اخیر به بالاترین رقم، نه از زمان همه‌گیری کرونا بلکه از اواخر 2018 تاکنون رسیده است. به‌طوری که روز گذشته، در زمان تنظیم این گزارش قیمت هر بشکه نفت خام شاخص برنت 75 دلار و 60 سنت و هر بشکه نفت خام شاخص WTI نیز 73 دلار و 44 سنت بود. حالا پیش‌بینی می‌شود که در آینده‌ای نه چندان دور قیمت نفت به رقمی بالاتر از 100 دلار در بشکه برسد که البته احتمالاً آخرین اوج‌گیری قیمت نفت و بیشترین عرضه نفت خام را در عصر نفت رقم می‌زند و پس از آن شروع به کاهش خواهد کرد.
در خصوص چرایی این افزایش قیمت، ممدوح سلامه، اقتصاددان بین‌المللی انرژی به «ایران» می‌گوید: «من انتظار دارم که قیمت نفت طی 2 تا 3 سال آینده به بالاتر از 100 دلار در هر بشکه برسد. دلیل آن بحران عرضه جهانی نفت است که به سبب کاهش سرمایه گذاری‌ها طی سال 2020 رقم خورد. در سال 2020 بحران همه‌گیری کووید 19 و افت شدید قیمت نفت سرمایه‌گذاری را در صنعت نفت بویژه در بخش بالادستی غیراقتصادی کرد.»
او ادامه می‌دهد: «صنعت نفت جهان مجبور شد پروژه‌هایی با ارزش حدودی 134 میلیارد دلار را به‌دلیل پایین بودن قیمت نفت در سال‌جاری، به‌طور نامحدود به تأخیر بیندازد و معنای آن یک چیز است: بحران عرضه جهانی نفت طی تقریباً دو سال باعث افزایش قیمت نفت به بالای 100 دلار در هر بشکه می‌شود.»
اخیراً بانک آو امریکا نیز پیش‌بینی کرد که قیمت نفت ممکن است در سال 2022 میلادی به 100 دلار برای هر بشکه برسد. تحلیلگران این بانک انتظار دارند بازار جهانی نفت در یک سال و نیم آینده همچنان با کمبود عرضه روبه‌رو شود و میانگین کمبود عرضه در این بازه زمانی 900 هزار بشکه در روز باشد.
قیمت نفت مورد نیاز برای صادرکنندگان
درحالی که پیش‌بینی می‌شود قیمت نفت طی یک روند آرام تا 100 دلار در بشکه پیش برود، برای سال‌جاری میلادی میانگین قیمتی در حدود 70 دلار و برای سال 2022 میانگینی در حدود 75 الی80 دلار پیش‌بینی می‌شود و در نیمه دوم سال 2022 احتمالاً قیمت‌ها به 100 دلار نزدیک خواهد شد. اما کشورها به نفت چند دلاری نیاز دارند؟
بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، پیش‌بینی می‌شود که قیمت مورد نیاز اوپک برای صادرات نفت در 2021 حدود 91 دلار باشد. یعنی حدود 20 دلار بالاتر از پیش‌بینی میانگین قیمت‌ها. البته این قیمت مورد نیاز که همان Breakeven Oil Price است، وضعیت بهتری نسبت به سال 2020 دارد. چراکه افزایش درآمدهای غیرنفتی و افزایش خالص صادرات نفت پیش‌بینی‌ها را تعدیل کرده است.
در گزارش صندوق بین‌المللی پول آمده است: در سال 2021 قیمت مورد نیاز نفت برای عربستان، عراق، امارات، ایران و کویت (5 تولیدکننده اول اوپک) به ترتیب، 67.2 دلار، 71.3 دلار، 64.6 دلار، 242.8 دلار و 69.3 دلار در بشکه است.
رقم بالای Breakeven oil price برای ایران به سبب کاهش صادرات نفت در نتیجه تحریم‌ها و کاهش درآمدهای ارزی نفتی و غیرنفتی است. به عبارتی، اگر تحریم‌ها برداشته شود، این رقم برای ایران نیز در محدوده 60 تا 70 دلار در بشکه قرار می‌گیرد.
با این حال، مؤسسه مؤدیز پیش‌بینی کرده است که وابستگی کشورهای حاشیه خلیج فارس به نفت تا حداقل ۱۰ سال آینده ادامه دارد. به گزارش این مؤسسه اعتبار سنجی، نفت و گاز بیش از ۲۰ درصد تولید ناخالص داخلی و حدود ۵۰ درصد درآمد دولتی بیشتر کشورهای منطقه خلیج فارس را به خود اختصاص می‌دهد و به همین دلیل اهمیت Breakeven oil price نیز در این منطقه بالاتر است.
ایران آماده عرضه یک میلیون بشکه نفت اضافی
در همین حال یکی از خبرگزاری های بین‌المللی در گزارشی اعلام کرد که بیش از 200 میلیون بشکه نفت ایران برای صادرات آماده است تا به محض لغو تحریم‌های امریکا به بازارهای جهانی عرضه شود. بر اساس این گزارش، از این میزان، نزدیک به 78 میلیون بشکه در نفتکش‌هایی که عمدتاً در آب‌های آسیایی حرکت می‌کنند، ذخیره شده است و به محض لغو تحریم‌ها و بازگشت مشتریان سنتی، راهی مقصد خواهند شد.
رویترز می‌نویسد: این حجم از ذخیره نفت می‌تواند منجر به افزایش یک میلیون بشکه‌ای صادرات روزانه برای مدت شش ماه شود که یک درصد عرضه جهانی نفت را تشکیل می‌دهد. نفت ذخیره شده ایران می‌تواند در صورت توافق احتمالی این کشور و قدرت‌های غربی بر سر برجام، بسرعت وارد بازار شود.
این واقعیت که مصرف کنندگان اصلی نفت، بزودی خریدهای عمده خود را از سر می‌گیرند، سازمان اوپک و کشورهای صادر کننده خارج از این سازمان را بر آن داشته تا عرضه نفت را بتدریج بالا ببرند.
حتی برخی منابع اعلام کرده‌اند که کشورهای عضو اوپک پلاس در حال مذاکره برای تسهیل بیشتر کاهش تولید این ائتلاف از ماه اوت هستند. اوپک پلاس از ماه مه تا ژوئیه و به‌منظور تسهیل تدریجی کاهش عرضه کشورهای عضو این ائتلاف، تولید خود را ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه افزایش می‌دهد.
با وجود این، کارشناسان معتقدند که حتی بازگشت کامل نفت ایران به بازارو رسیدن سطح تولید آن به 4 میلیون بشکه در روز نیز که احتمالاً در سه ماهه چهارم 2021 (یعنی حدود 3 ماه دیگر) رقم خواهد خورد، تعادل بازار را برهم نخواهد زد.
در این خصوص، فریدون برکشلی کارشناس ارشد و تحلیلگر بازار نفت به «ایران» می‌گوید: «اکنون احساس همه به توافق وین مثبت است. حتی به نظر می‌رسد که امریکایی‌ها نیز به‌دنبال تسریع در روند مذاکرات هستند. اما اینکه چقدر این توافق و افزایش تولید نفت ایران بر بازار مؤثر خواهد بود، متفاوت از فضای رسانه هاست. به‌طوری که تا هفته‌های گذشته، بازار روی بازگشت ایران حساس بود. ولی الان، بازار اخبار بازگشت ایران را پیش خور کرده است. به نوعی، توافق وین، آن چنان طولانی شد و اخبار متناقض آمد که بازار نفت ایران را در محاسبات منظور کرده است.»
برکشلی با اشاره به اینکه قیمت‌های فعلی تاحدودی با محاسبه بازگشت نفت ایران است، ادامه می‌دهد: «علاوه بر این، ایران الان حدود ۱۰۰ میلیون بشکه نفت ذخیره روی آب و تقریباً آماده تحویل دارد؛ ولی بازار برای واکنش جدی، نفت از چاه می‌خواهد. اطمینان از قابلیت بازگشت تمام عیار ایران لازم است.» ایران پیش از تحریم‌های امریکا روزانه 3.8 میلیون بشکه تولید نفت داشت اما این رقم در سال گذشته، بر اساس گزارش منابع ثانویه به 1.9 میلیون بشکه کاهش یافت و هم اکنون تولید نفت آن حدود 2.4 میلیون بشکه تخمین زده می‌شود. اما این بار ایران خود را برای تولید 4 میلیون بشکه در روز آماده کرده است. نفتی که می‌تواند با بالاترین رقم 30 ماه اخیر به بازار بازگردد. اما باید منتظر ماند و دید که مذاکرات وین به کجا خواهد رسید. البته باید توجه داشت که با رسیدن به مرحله‌گذار انرژی، ایران نیاز دارد که هرچه سریع تر به ظرفیت تولید 6.5 میلیون بشکه در روز و صادرات حداکثری دست یابد.