کلید دروازه‌های رحمت ربّانی

ذکر و ذکرگویی از مشترکات ادیان است. شاید نتوان دین و مذهبی را پیدا کرد که فاقد مناسک ذکر باشد. توصیه ادیان و مذاهب به تداوم ذکر، در واقع، به جهت تحکیم ایمان و تجدید عهد با پیمان دینی و گواهی دادن مستمر مؤمن به پایبندی به اصول اعتقادی است. به این اعتبار، ذکرگویی در کنار مناسکی همچون قربانی کردن، دعا، زیارت، اطعام، خلوت و چله نشینی از اساسی‌ترین و محوری‌ترین آیین‌ها و شعایر شایع و مشترک در میان تمامی ادیان و دینداران است. ذکرها در شرایع گوناگون، مجموعه‌هایی گسترده و متنوع را شکل می‌دهند که هرکدام کارکرد وغایتی مجزا دارند. با این همه، در میان سلسله اوراد هریک از ادیان، می‌توان به ذکر یا اذکاری اشاره کرد که محوریت و اهمیت و شرافتی مضاعف دارند و به تعبیری «ذکر جامع» به شمار می‌آیند.
 به‌ نظر می‌رسد یکی از اذکار محوری در اسلام و خصوصاً مذهب تشیع، ذکر صلوات بر نبی مکرم اسلام(ص) و خاندان پاک اوست. فضیلت این ذکر تا آنجاست که قرآن کریم (سوره احزاب / آیه 56) از صلوات خدا و فرشتگان بر پیامبر اکرم سخن گفته و مؤمنان را به درود فرستادن بر او امر کرده است. بواسطه این تأکید قرآنی، اینک صلوات به شایع‌ترین و رایج‌ترین ذکر شیعی بدل شده و جزئی ثابت و شریف از فرهنگ عمومی دینداری شیعیان و بلکه تمام مسلمانان است تا آنجا که آثار تحقیقی فراوانی درباب آن فراهم آمده و تألیف شده است.
«دایرةالمعارف جامع صلوات» یکی از مجموعه‌های خواندنی و پربار در باب‌ شأن ومرتبت این ذکر جامع است. سید مصطفی علوی که از نویسندگان کوشا در حوزه معارف اسلامی است در پژوهش درازدامن خود به ابعاد و جنبه‌های مختلف ذکر صلوات پرداخته و شرافت و فضیلت وعظمت و اثرات آن را برشمرده است. این کتاب در حجمی بیش از 600 صفحه مشتمل بر سیزده فصل و یک پیشگفتار است. مؤلف، علا وه بر زمینه‌های قرآنی، روایی، تاریخی، ادبی، داستانی، به موضوعاتی اجتماعی نظیر صلوات در فرهنگ عامه یا در کلام بزرگان هم نظر داشته و از این طریق بر جامعیت اثر خود افزوده است. اگرچه هیچ کتابی – خصوصاً کتابــــــــــی که ماهـــــیت دائرة‌المعارفی دارد – خالی از نقص و کاستی نیست اما کتاب حاضر به حکم آنکه از فضل فروشی‌های رایج دور مانده و برای انتقال مفاهیم، زبانی گرم و ساده و صمیمی را برگزیده است اثری خوشخوان و سودمند به شمار می‌آید. موضوع پرفضیلت صلوات به ضمیمه سعی مشکور نویسنده و همت و سلیقه ناشر کتابی شکیل رقم زده است که پسند مخاطبان سخن معنوی واقع شده و به چاپ‌های مکرر رسیده است. در شب‌هایی که دست اهل معنا و معرفت به سمت آسمان دراز است ذکرجامع صلوات در حکم کلید دروازه رحمت ربانی است.
دایرةالمعارف جامع صلوات
سید مصطفی علوی
انتشارات حدیث مهر‌