روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری

حوادث پرشتاب 1979
اما دیگر بسیار دیر شده بود، زیرا محاکمه سریع توطئه کنندگان فرضی برگزار و بیش از بیست نفر از رفقای بعثی اعدام شدند که در میان آنها عدنان حسین الحمدانی عضو رهبری [حزب بعث عراق] و نزدیک ترین رفیق صدام حسین هم حضور داشت که حامل نامه اخیر البکر به اسد بود. رئیس‌جمهوری اسد، خود به من گفت [به هیچ وجه] نتوانسته اعدام الحمدانی توسط صدام را درک کند، زیرا در دیدار اخیرش با وی [در دمشق] نزدیک بوده اسد را قانع کند که صدام از البکر بسیار بهتر است و تصمیم جدی و بی‌قید و شرطی دارد که دو شاخه حزب بعث و دو کشور برادر [عراق و سوریه] را متحد کند.
میثاق قومی میان سوریه و عراق در سال ۱۹۷۹ ضربه فنی و ساقط شد و روابط دو کشور به وضعیت سابق خود، اگر نگوییم بدتر؛ بازگشت. سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های دو کشور بسته شد، کامیون‌ها و کالاها از مرز دو کشور عبور نمی‌کرد، و [نوشته‌های داخل] گذرنامه‌های دو کشور حاکی از آن بود که حامل آن می‌تواند از همه کشورهای عربی به استثنای عراق برای شهروندان سوری و سوریه برای شهروندان عراقی، دیدار کند. جمله پرتکرار عبدالحلیم خدام محقق شد که دوست داشت رابطه سوریه و عراق را این‌گونه توصیف کند: «یا عشق‌ورزی یا جنگ.» زلزله ۱۹۷۹ در حد قطع روابط و تشنج در روابط سوری - عراقی، سوری - مصری، و عراقی - ایرانی متوقف نماند و تبعات آن به ایالات متحده امریکا نیز رسید. چند ماه پس از پیروزی انقلاب ایران، در پایان سال ۱۹۷۹، بازداشت گروگان‌های امریکایی در سفارت امریکا در تهران روی داد که ۴۴۴ روز طول کشید و هنگامی که واشنگتن تلاش کرد آنها را با اعمال زور آزاد کند، هواپیما‌های امریکایی در صحرای لوت ایران منهدم و خلبانان آن کشته شدند. جیمی کارتر رئیس جمهور امریکا در انتخاب مجدد به‌عنوان رئیس جمهور شکست خورد با اینکه در همان سال مصر را در سینی نقره‌ای به اسرائیل تقدیم کرده بود، زیرا رأی‌دهندگان امریکایی نتوانستند گروگان‌های خود را در تهران و از دست دادن ایران را فراموش کنند. اتحاد شوروی نیز پس از تهاجم علیه افغانستان در سال ۱۹۷۹، که به مثابه ویتنامی دیگر برای آن بود با همین سرنوشت مواجه شد؛ اقدامی که شوروی را بر اساس اکثر بررسی‌های استراتژیک وارد مرحله فروپاشی اقتصادی و نظامی کرد که از انقلاب بلشویکی در سال ۱۹۱۷ و حتی زمان جنگ جهانی دوم، بی‌سابقه بود. این سال (۱۹۷۹) همچنین شاهد امضای قرارداد‌های سالت ۲ میان برژنف و کارتر و برقراری روابط کامل دیپلماتیک بین ایالات متحده و چین خلقی، برای نخستین‌بار از انقلاب مائو تسه تونگ و تأسیس جمهوری خلق چین در سال ۱۹۴۹ بود.
سال ۱۹۷۹ هنوز پایان نیافته بود که اسرائیل موفق شد انفجار هسته‌ای خود را در اقیانوس هند با سوء استفاده از سروصداهای بلند موجود در خاورمیانه که بازخوردی بزرگتر از آن انفجار داشت، دور از چشمان اعراب، انجام دهد. در سال ۱۹۷۹ امور بسیار دیگری نیز اتفاق افتاد که آثار خود را بر آینده اعراب و جهان بر جای گذاشت. برخی از این رویدادها با امواجی از امید و دعا و برخی دیگر با زنجیره‌ای از امید و ناامیدی پایان یافت. از این میان است: تراژدی اعدام ذوالفقار علی بوتو رئیس جمهور پاکستان، رویداد پیچیده گرفتن حرم مکی، دیدار نخست پاپ رهبر واتیکان از لهستان، آغاز نخست‌وزیری مارگارت تاچر بانوی آهنین در بریتانیا، و اعلام زودرس نامزدی رونالد ریگان در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا. همه اینها در سال ۱۹۷۹ روی‌داد، سالی که جهان را از دورترین نقطه در غرب تا دورترین نقطه خود در شرق به لرزه درآورد و شاید تبعات آن تا به امروز درو می‌شود.
از سفارت به وزارت
رم را در ابتدای سال ۱۹۸۰ ترک و بدون شادی قابل ذکر، مسئولیت جدیدم به عنوان وزیر مشاور در امور خارجه را شروع کردم. این پست وزارتی برای اولین بار در کابینه نخست دکتر عبدالرئوف الکسم، ایجاد شد که در پایان کار کنگره هفتم کشوری حزب بعث تشکیل شد. من در این کنگره به‌عنوان عضو ناظر شرکت و فضای تند و تحرک بی‌سابقه سیاسی در سوریه را به‌خاطر رویدادهای شگفت انگیز سال ۱۹۷۹ و همزمانی آن با ترورها و انفجارهای داخل سوریه به دست «جنگجویان پیشتاز» شاخه نظامی اخوان‌المسلمین، لمس کردم.