خیز یک زن چینی به سوی چهار اسکار

 وصال روحانی
خبر‌نگار‌
در فاصله اندکی تا اهدای نودوسومین دوره جوایز سینمایی اسکار در شهر لس‌آنجلس امریکا، رایزنی‌ها و پیش‌بینی‌ها در این زمینه بیشتر از هر زمانی شده و این در حالی است که یک هنرپیشه مرد سیاهپوست که دیگر در قید حیات نیست، به عقیده برخی کارشناسان شانس زیادی برای تصاحب اسکار برترین بازیگر نقش اول دارد.
بازیگر مورد بحث چادویک بوسمن است که به‌خاطر درخشش‌اش در فیلم «Ma Rainys Black Bottom» نامزد عنوان فوق شده است او سال پیش در 43 سالگی براثر بیماری سرطان درگذشت و با اینکه عمده شهرتش هنوز هم به‌خاطر ایفای نقش اصلی در فیلم کمیک استریپی و پرفروش «پلنگ سیاه» محصول 2018 است. اما باید اذعان داشت که بهترین بازی را طی عمر نه‌چندان طولانی‌اش در همین فیلم «Ma Rainys» عرضه داشته است. ویولا دیویس که به‌خاطر بازی در همین فیلم و ایفای نقش یک خواننده زن جوان در دهه 1920 نامزد اسکار نقش اول زن شده و مانند بوسمن سیاهپوست است با حمایت از همبازی و «هم‌نژاد» از دست رفته‌اش وی را هنرمندی واقعی نامیده که جای خالی‌اش در جامعه هنری کاملاً محسوس نشان می‌دهد و او را سزاوار بالاترین جوایز ممکن توصیف کرده است. پیشتر هم در تاریخ اهدای جوایز اسکار روی داده که جایزه بهترین بازیگران را به افرادی بدهند که در زمان اهدا دیگر در قید حیات نبوده‌اند و بارزترین آنها پیتر فینچ در سال 1976 و هیت لجر در سال 2008 هستند. فینچ بریتانیایی اسکار نقش اول سال مذکور را به‌خاطر بازی فوق‌العاده‌اش در فیلم دراماتیک و افشاگر «شبکه» به‌دست آورد ولی چون در زمان اهدای اسکار مرده بود، مجسمه طلایی وی به وابستگانش اهدا شد. هیت لجر استرالیایی هم در سال 2008 با فرو رفتن شگفت‌انگیزش در قالب ژوکر دشمن اول بت‌من در فیلم «شوالیه تاریکی» به اسکار برترین بازیگر مرد نقش دوم نایل آمد و چون او هم چند ماه قبل از اهدای جوایز جان باخته بود، جایزه او را به اعضای خانواده‌اش تحویل دادند. برخی معتقدند پایه و دلیل اصلی اهدای اسکارها به هنرمندان مرده مسائل عاطفی و رویکردهای انسان‌دوستانه نزد اعضای 8 هزار نفری آکادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری است که می‌خواهند از این طریق به احساسات خود بها بدهند و وداع رفتگان را پرشورتر سازند. اما وقتی بازی‌های قوی فینچ و لجر را در سال‌های پیروزی‌شان به یاد می‌آوریم، در می‌یابیم که اینها نه اسکارهایی فقط از سراحساس و دلسوزی بلکه محصول توانایی‌های هنری شگفت‌انگیز مردان فوق بوده و آنها چه زنده و چه مرده، در آن سال‌های بخصوص، اسکار را صید می‌کردند و شایسته آن بوده‌اند.
هدف؛ برابری با والت‌دیسنی افسانه‌ای
چلو ژائو کارگردان زن چینی که 38 سال سن دارد و مقیم امریکا است، به هیچ‌وجه مشکل فوق را ندارد و زنده‌تراز هر زمانی است و فیلم اخیرش به‌نام «نومادلند» که «بی‌سرزمین» یا «کولی» هم ترجمه شده است به قدری موفق بوده که وی را کاندیدای چهار اسکار کرده است. یکی از آنها اسکار برترین فیلم سال است که ژائو به‌عنوان یکی از تهیه‌کنندگان اصلی فیلم و براساس قوانین آکادمی اسکار حق دریافت اسکار آن را در صورت پیروزی فیلمش دارد. دیگری اسکار بهترین کارگردانی است و سومی جایزه بهترین سناریوی اقتباس شده و چهارمی برترین تدوین که در این زمینه‌ها هم خود ژائو انجام دهنده اصلی این وظایف بوده‌ است. حتی فتح یکی از این جوایز هم برای ژائو یک پیروزی بزرگ خواهد بود اما اگر او در یک شاهکار بزرگ و واقعی به مجسمه‌های طلایی هرچهار رده فوق دست‌ یابد، با کار تاریخی والت‌دیسنی کارتون‌ساز افسانه‌ای هالیود و مالک فقید استودیویی با همین نام که تنها فرد برنده چهار اسکار در یک سال و در شب توزیع این جوایز است، برابری خواهد کرد. والت‌دیسنی در سال‌های بعدی استودیویی را بر جای نهاد که اینک نیز همراه با زیر مجموعه و شریک معروف و توانایش به‌نام پیکسار کارتون ساز اول دنیا به‌حساب می‌آید و دستی در ساخت فیلم‌های خانوادگی و اجتماعی و رمانس‌ها و حتی آثار حادثه‌ای هم دارد و همکاری‌های مؤثری با کمپانی‌های جدید‌تری مثل مارول در تولید برخی کارهای کمیک بوکی هم داشته است.
مقابل سد استوار دیوید فینچر
چلو ژائو یکی از دو زنی است که نامش در میان نامزدهای اسکار برترین کارگردان امسال آمده و دیگری امرالد فنل است که فیلم «زن جوان امیدبخش» را ساخته است. فنل با کسب این توفیق به اولین کارگردان زن بریتانیایی تبدیل شده که به نامزدی اسکار نایل آمده و تصور می‌شد که نام یک زن سوم هم در میان کارگردانان برتر سال بیاید و او رجینا کینگ است که فیلم «یک شب در میامی» را ساخته است، اما چنین نشد. البته کینگ سابقه فتح یک اسکار را در مقام بازیگر نقش دوم زن برای یک فیلم اجتماعی و مبتنی بر مسائل بتعیض نژادی به‌نام «اگر خیابان بیل قادر به حرف زدن بود» در سال 2019 دارد. تا پیش از تحولات امسال فقط پنج زن طی تاریخ طولانی اهدای اسکارها نامزد مجسمه طلایی بهترین کارگردانی شده بودند و تنها یکی از آنها به این جایزه مهم دست یافته که همانا کاترین بیگه‌لو معروف و همسر و همکار پیشین جیمز کامرون خالق «آواتار»ها و «تایتانیک» است. بیگه‌لو در سال 2009 برای ساخت فیلم جنگی و سیاسی  «The Hurt Locker» برترین کارگردان سال شناخته شد و  چلو ژائو از سد استوار دیوید فینچر سرشناس و امریکایی که امسال فیلم تحسین شده «منک» را ساخته و با آن به 10 کاندیدایی نایل آمده عبور کند، به دومین زن صاحب این افتخار تبدیل خواهد شد.
مسافر عصر حجر اسکار نمی‌برد؟!
«نومادلند» که ژائو را در مسیر چنین توفیقی قرار داده و خودش نیز توجه وسیع سینما دوستان را جلب کرده، درباره زندگی و مرام‌های اجتماعی و کهنه‌گرایانه زنی روبه پیری با بازی عالی فرانسیس مک دورماند است که در زمانه به اصطلاح مدرن اما سرشار از خدشه و لغزش کنونی دنیا به‌جای رویکرد به ادوات و باورهای روز در یک ون زندگی می‌کند و با فرهنگ کهن نفس می‌کشد و تو گویی مسافری از عصر حجر به قرن بیست‌ویکم است. مک دورماند هم به‌خاطر بازی حرفه‌ای‌اش در چنین قالبی نامزد اسکار برترین بازیگر زن 2021 شده اما چون پیشتر دوبار این جایزه را برده و آکادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری از اهدای مجدد اسکار به هنرمندان پیروز تا سر حد امکان پرهیز می‌کند، توفیق سوم وی تقریباً غیر ممکن نشان می‌دهد.