شرمندگی هنری یا سندروم استاندال چیست؟

شهرزاد عبدیه
روانشناس
هنگام دیدن یک اثر هنری بسیار زیبا چه حالات و احساساتی را تجربه می‌کنید؟ غرق در لذت می‌شوید، مسحور می‌شوید و تحسین می‌کنید یا.... آیا می‌دانستید زیبایی می‌تواند برخی افراد را بیمار کند؟
استاندال؛ نویسنده شهیر کتاب سرخ و سیاه نخستین کسی بود که درخصوص حالاتی که هنگام مشاهده آثار هنری به آن دچار شد، گزارش کرد و به همین دلیل نام این سندروم به اسم وی ثبت شد. البته سندروم استاندال نام‌های دیگری مانند سندروم فلورانس، هایپرکولچرِمیا هم دارد. استاندال در سفر خود به شهر فلورانس و حین بازدید آثار زیبای این شهر دچار حالاتی شد که در کتاب «ناپل و فلورانس: سفری از میلان تا رجیو» چنین توصیف کرده است: «من به وجد آمده بودم. از بودنم در فلورانس و توانایی لمس مجسمه‌هایی که پیش از این ندیده بودم به وجد آمده بودم. همه چیز با من حرف می‌زد. کم‌کم دچار تپش قلب شدم انگار یک دفعه جان از بدنم خارج شده باشد احساس کردم همین الان است که غش کنم.»
پس از آن روانپزشک‌های بیمارستان سانتاماریا متوجه شدند که افراد دیگری نیز هنگام بازدید از آثار باشکوه و زیبا علائمی مشابه با آنچه استاندال توصیف کرده را تجربه کرده اند؛ علائمی مانند سرگیجه، گرگرفتگی، تپش قلب، تعریق، اندوه و حتی غش. در سال 1979، یک روانپزشک ایتالیایی پس از بررسی گردشگران شهر فلورانس این سندروم را نوعی «شرمندگی هنری» توصیف کرد.
گویی این افراد در مواجهه با این حجم از زیبایی دچار نوعی شوک می‌شوند و به‌همین دلیل تنها درمان‌های اورژانسی برای این افراد انجام می‌شود و بعد از چند روز علائم از بین می‌رود. هنوز اختلاف نظرهای بسیاری درخصوص این سندروم در بین متخصصان وجود دارد و نیاز به بررسی‌های بیشتری هست.
با این حال اگر این سندروم برایتان جالب است و از علاقه‌مندان به فیلم‌های ترسناک هستید فیلم«The Stendhal syndrome» به‌کارگردانی داریو آرجنتو را ببینید. اگر هم اهل مطالعه هستید، بد نیست بدانید رابرت ویسکوزی در رمان آستوریا به این بیماری اشاره‌هایی داشته است.