کشف رازهای زندگی از خلال خطوط داستان

نلی محجوب
فعال حوزه ادبیات کودک و نوجوان
همه ما در دوره نوجوانی رمان‌های کلاسیک را خوانده‌ایم و با آنها آشنایی داریم و البته فضایی امن و آرام از منظر بسیاری از والدین حساس برای نوجوانان‌شان که بواسطه تجربه خود این کتاب‌ها را مناسب و جذاب می‌دانند. انگار این دسته کتاب‌ها وجه مشترکی است بین والدین و فرزندان. فضایی مشترک، حس و حال و خاطراتی مشترک که باعث می‌شود بسیاری از والدین این کتاب‌ها را در اختیار فرزندان‌شان قرار بدهند. چیزی شبیه یک تجربه مشترک. انگار خواندن این کتاب‌ها حتی بارها و بارها تجربه و مرور دوره‌ای از زندگی است هر چند نوع نگاه‌ به اثر تغییر می‌کند اما حس و حال شیرینی دارد. تکرار تجربه‌ای در گذشته و پلی میان اکنون و گذشته برای بزرگترها. خواندن رمان‌های کلاسیک فضایی متفاوت جلوی روی مخاطب می‌گذارد. قاعدتاً او با شیوه زندگی، دیدگاه‌ها، ارتباطات و شیوه حل مسائل آدم‌ها در دوره‌های مختلف آشنا می‌شود. مخاطب از دریچه داستان به زندگی افراد در گذشته نگاه می‌کند. به آدم‌هایی متفاوت از دنیای امروز او، اما با بسیاری از مسائل مشترک. مسائلی که در دنیای امروز هم آدم‌ها با آن درگیر هستند، عواطف، احساسات، قانون و...
لذت خواندن رمان‌های کلاسیک می‌تواند تکرار پذیر باشد و هر بار دریچه‌ تازه‌ای به روی مخاطب باز کند و او را با زوایای مختلف آن دنیا آشنا کند. از منظر تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و بسته به تجربه مخاطب دستاورد متفاوتی می‌‎تواند برای او داشته باشد. این آثار به خاطر ساختار نگارشی و کلمات، فرصت درک بهتر به مخاطب می‌دهد تا به تفاوت نگارش و کلمات متفاوت و کاربرد آنها دست پیدا کند و دامنه واژگانی خود را گسترش بدهد. در عین حال سیر داستان و زندگی‌های گذشته و نگاه آنها امکانی است برای درک بهتر تفاوت‌ها. سبک زندگی، دیدگاه‌ها، روابط و... به مخاطب کمک می‌کند تا نگاه مختلف به پیرامون خودش داشته باشد. حتی رمان‌های کلاسیک امکان این را فراهم می‌کنند تا مخاطب ذائقه مطالعاتی خودش را بهتر پیدا کند. بسیاری از رمان‌ها و سریال‌های امروز دنیا سعی می‌کنند از ادبیات کهن و داستان‌های قدیمی استفاده کنند و به این شکل ارتباط مخاطب را با گذشته برقرار کنند و حتی ارجاعاتی به آنها دارند که مخاطب را به خواندن این آثار و آشنایی با آنها تشویق می‌کند. در واقع خواندن آثار کلاسیک یک کشف است. کشف رازهای زندگی از خلال خطوط داستان. آثار کلاسیک علاوه بر سرگرمی، معمولاً به‌دلیل سر راست بودن داستان و عدم پیچیدگی تکنیک روایی، می‌تواند امکان آشنایی با سبک نگارشی، کلمات گوناگون و ارتباط با مفهوم داستان را برای مخاطبان نوجوان فراهم کند. فرصتی که امکان توانایی نوشتاری را افزایش می‌دهد. حتی امکان نوشتار رسمی و درست نوشتن را. گاه استفاده از کلماتی پرمفهوم و چند پهلو. معمولاً مخاطبان نوجوان بخوبی با آثار کلاسیک ارتباط برقرا ر می‌کنند و می‌توانند ساعاتی از روز را در فضایی بدون هیاهو و قیل و قال امروز و نگرانی‌هایش بگذرانند. دنیایی کاملاً متفاوت. دنیایی که شاید با دنیای امروز او تفاوت‌های بسیار زیادی داشته باشد و همین امر باعث جذابیت بیشتر و سؤال برانگیری بشود. در بسیاری از کشورهای جهان، آثار کلاسیک به شیوه‌های مختلف باز‌نویسی و بازآفرینی می‌شود. حتی خلاصه کردن این آثار به امری متداول تبدیل شده تا مخاطب
غیر  حرفه‌ای امکان آشنایی با این آثار را داشته باشد و فرصتی به او بدهد برای کشف علاقه‌اش تا بعد به سراغ متن اصلی کتاب برود. در ایران هم بسیاری از ناشران کتاب‌های خلاصه و بازآفرینی شده را برای نوجوانان منتشر کرده‌اند. اخیراً انتشارات محراب قلم، مجموعه‌ای با عنوان «کتابخانه کلاسیک» منتشر کرده است. این مجموعه شامل آثار کلاسیک خلاصه شده در ژانرهای مختلف از نویسندگان گوناگون است که فرصت تجربه بیشتر و کشف را به مخاطب
خود می‌دهد.