کسی به سراغ آنان نمی‌رود

مریم شهبازی
خبرنگار
 سیدفرید قاسمی در تازه‌ترین نوشته خود به سراغ اهالی رسانه رفته، این کتاب با عنوان «شناسنامه 1600 روزنامه‌نگار و کارگزار مطبوعات ایران» و از سوی انتشارات «کمیسیون ملی یونسکو-ایران» در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. قاسمی که خود از روزنامه‌نگاران پیشکسوت کشورمان است درباره چرایی تألیف این کتاب به «ایران» می‌گوید: «روزنامه‌نگاران تنها قشری هستند که درباره همه‌چیز و همه‌کس می‌نویسند اما کسی به سراغ آنان نمی‌رود.
این اثر پژوهشی را نوشتم تا از این طریق اطلاعات درباره زندگینامه و فعالیت‌های اهالی رسانه از میان نرود و نه تنها علاقه‌مندان، بلکه آیندگان به آنها دسترسی داشته باشند.»
او که در بین اهالی کتاب و رسانه به «حافظه مطبوعاتی ایران» مشهور است درباره پیام اثر پژوهشی خود ادامه می‌دهد: «زیر پوست این پژوهش نکته‌ای نهفته است، اینکه بسیاری از بزرگان ایران معاصر برای حداقل یک دوره، کار روزنامه‌نگاری و نشریه‌ورزی در کارنامه خود دارند.» آن‌طور که این چهره پیشکسوت روزنامه‌نگاری تأکید دارد؛ پیش‌تر شاهد انتشار کاری تألیفی درباره مشاهیر رسانه‌های کشورمان نبوده‌ایم و از همین‌رو او تا به امروز دست به انتشار آثار متعددی در این زمینه زده، کتاب‌هایی همچون «مشاهیر مطبوعات ایران» و مجموعه 10 جلدی «مفاخر مطبوعات» که هر جلد آن به یکی از بزرگان این عرصه اختصاص یافته است.
او طی سال‌ها، اطلاعات مرتبط با زندگینامه هزاران نفر از فعالان عرصه مطبوعات را نوشته که کتاب «شناسنامه 1600 روزنامه‌نگار و کارگزار مطبوعاتی» تنها بخشی از این پژوهش را شامل می‌شود. به گفته قاسمی کتابی که هم‌اکنون با همکاری مؤسسه یونسکو منتشر شده هشت جلدی بوده، منتها وی بنابر شرایط نشر و اوضاع اقتصادی، تصمیم به خلاصه کردن آن در کتابی 704 صفحه‌ای گرفته تا با کاهش هزینه پشت جلد کتاب، امکانی برای دسترسی عموم به آن فراهم شود. همان‌طور که در مقدمه کتاب هم آمده، قرار بر انتشار این اثر پژوهشی در سال 1380 بوده، منتها قبول مسئولیت و سکانداری نشریه کتاب هفته از سوی سیدفرید قاسمی به مدت چهار سال آن را به تأخیر می‌اندازد. بعد از آن هم بنابر دلایل دیگری از جمله دگرگونی شیوه‌های کسب مجوز کتاب، انتشار این کتاب که می‌توان آن را دانشنامه ناموران مطبوعات کشورمان دانست به تعویق می‌افتد. در ادامه قاسمی تصمیم به چکیده‌نویسی اطلاعات مذکور می‌گیرد و در گام نخست زندگینامه‌ها را در دوره رده «در گذشته‌ها» و «زنده‌ها» تفکیک می‌کند؛ هرچند که به مرور به شمار رفتگان اضافه می‌شود و او از میان درگذشتگان به عددی در حد یک مجلد مرسوم می‌رسد. اما آنچه در این مجموعه خواهید خواند چکیده زندگینامه 1600 روزنامه‌نگار و کارگزار مطبوعاتی است؛ از مؤسس، حامی، ناشر و مدیر بخش‌های مختلف نشریات گرفته تا فعالان دیگر قسمت‌های رسانه‌ها از قبیل ویراستار، دبیر تحریریه، کاریکاتوریست، عکاس و حتی موزع و روزنامه‌فروش. البته قاسمی در مجلد مذکور حتی درباره سانسورچی‌ها و افرادی که به شکلی فراتر از جهان روزنامه‌نگاری با پهنه مطبوعات ایران مرتبط بوده‌اند نیز نوشته است. این پژوهشگر در چکیده هر زندگینامه، نخست شهرها یا کشورهای محل آموزش و مدرک تحصیلی افراد و سپس توانمندی‌ها، کارورزی‌ها و منصبداری آنان را آورده است. بعد از آن هم به سراغ مسئولیت‌های مطبوعاتی هر یک از اشخاص با قید سال‌های تصدی‌گری آنان در هر نشریه رفته است. قاسمی در مقدمه تأکید کرده این کتاب همه درگذشتگان مطبوعات کشورمان را شامل نمی‌شود؛ از همین رو او وعده داده که اطلاعات دیگر درگذشتگان را در جلدهای بعدی در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد دارد. سیدفرید قاسمی «شناسنامه ۱۶۰۰ روزنامه‌نگار و کارگزار مطبوعات ایران» را به توصیه یونس شکرخواه از چهره‌های شاخص دانشگاهی در رشته روزنامه‌نگاری و علوم ارتباطات نوشته است که هم اینک با همکاری انتشارات «کمیسیون ملی یونسکو-ایران» به کتابفروشی‌های سطح کشور راه یافته است.