فرضیه کودتای نافرجام در اردن

زهره صفاری/ دولت اردن، ولیعهد سابق و حدود 20 تن از مقامات ارشد این کشور را با ظن کودتاعلیه پادشاه در بازداشت یا حبس خانگی قرار داد.
به‌گزارش «فایننشال تایمز»، مقامات امنیتی اردن پس از این دستگیری‌ها، به «حمزه بن حسین» برادر ناتنی پادشاه هشدار دادند تا از اقدامات تحریک‌کننده علیه امنیت و ثبات دولت خودداری کند. این اخطار در حالی به ولیعهد مخلوع و برادر کوچکتر «ملک عبدالله» دوم داده شده است که او به تازگی نشست‌های پنهان و آشکاری با بزرگان قبایل داشته که همین امر گمانه‌زنی‌ها درباره کودتا علیه پادشاه را جدی کرده است. اما «حمزه» در ویدیویی که توسط وکیلش در اختیار شبکه «بی‌بی‌سی» قرار گرفت در حالی که به زبان انگلیسی سخن می‌گفت حبس خانگی‌اش را تأیید و در اظهاراتی جنجالی مقامات کشورش را به فساد، نابرابری و خشونت متهم کرد: «مردم دیگر حق اعتراض به دولت و بیان نظراتشان را ندارند چرا که مورد خشونت و هدف تهدید قرار می‌گیرند.» در عین حال گرچه او مدعی است در نشست با سران قبایل حمایت آنها را جلب کرده است اما هیچ تخلف یا دخالت در کودتا را نپذیرفت. به‌گزارش «نیویورک تایمز» در فهرست بازداشتی‌ها دولت اردن نام «باسم عوض‌الله»، یکی از معتمدین ملک عبدالله دوم که بعدها نیز وزیر اقتصاد این کشور شد و همچنین «شریف حسن بن زاید» از خاندان سلطنتی و فرستاده سابق اردن به عربستان و «عبدالله» مشاور امور راهبردی دفتر پادشاهی اردن نیز دیده می‌شود.
دعوای قدرت یا اعتراض به فساد
«لینا خطیب»، رئیس بخش خاورمیانه چتم هاوس به «فایننشال تایمز» گفت: «وقایع اردن بیش از اینکه به بحث فساد یا ضعف دولت مربوط باشد به دعوا بر سر قدرت در خاندان سلطنتی شبیه است. اما در چرخه سیاست غرب تهدید ثبات در اردن نگران‌کننده است چرا که غربی‌ها ملک عبدالله را شریکی قابل اعتماد می‌دانند و این بی‌ثباتی مغایر با منافع آنها در این کشور است.»
یکی از مقامات سابق امریکا نیز در این باره به «رویترز» گفت: «فعالیت‌های اخیر بیش از آنکه به یک کودتای واقعی شبیه باشد بیشتر به فراخوانی برای اعتراضات و تجمعات خیابانی آن هم با حمایت سران قبایل اردنی شبیه است.»
حمایت کشورها از پادشاه اردن
در حالی که بسیاری از کشورهای خاورمیانه از جمله ایران، عربستان، امارات، لبنان، بحرین، عراق، کویت، قطر، مصر، فلسطین، یمن، اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج فارس و مراکش از دولت مشروع اردن و پادشاه این کشور حمایت کردند، به نوشته «نیویورک تایمز»، «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز در بیانیه‌ای با معرفی اردن به‌عنوان مهم‌ترین شریک ایالات متحده نوشت: «ما اخبار اردن را به دقت دنبال می‌کنیم و با مقامات این کشور در ارتباط هستیم. ملک عبدالله یکی از هم‌پیمانان مهم امریکا است و از حمایت کامل ما برخوردار است.» در همین حال گرچه بسیاری از مقامات رژیم صهیونیستی اینگونه اقدامات را در اردن بی‌سابقه دانسته و نسبت به آن واکنش نشان داده‌اند اما دفتر «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل هنوز واکنشی به این موضوع نشان نداده است. بسیاری از کارشناسان این سکوت را به اختلافات ملک عبدالله و نتانیاهو بر سر مسأله الحاق کرانه باختری بی‌ربط نمی‌دانند. دولت عربستان نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «پادشاه عربستان حمایت کامل خود را از خاندان هاشمی اردن و همچنین تصمیمات ملک عبدالله دوم و شاهزاده حسین ولیعهد این کشور در هر سطحی اعلام می‌کند.» «فرانس پرس» همچنین با انتشار پیام فیس‌بوکی دبیر کل اتحادیه عرب نوشت: «اتحادیه عرب از هرگونه تلاش برای برقراری امنیت و ثبات حمایت کامل می‌کند.» شورای همکاری خلیج فارس نیز بار دیگر در بیانیه‌ای همه تصمیمات و اقدامات ملک عبدالله را مشروع و مورد تأیید اعلام کرد. به‌گزارش ایرنا، «سعید خطیب زاده»، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز با تأکید بر اهمیت صلح و ثبات در اردن گفت: «جمهوری اسلامی ایران با هرگونه بی‌ثباتی داخلی و دخالت خارجی مخالف است و معتقد است کلیه امور داخلی کشورها باید در چارچوب قانون پیگیری شود.» دولت ترکیه نیز به تحولات واکنش نشان داد و بازداشت مقامات بلندپایه اردنی و حبس خانگی ولیعهد سابق را نگران‌کننده دانست.