آینده در گرو دستیابی به فضا است
مرتضی براری
رئیس سازمان فضایی ایران
در دوران اخیر با تحولات شگرفی از جنس فناوری روبهرو بودهایم که در تمام ابعاد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زندگی بشر تأثیرگذار بوده و به گونهای سرمنشأ همه این تحولات با انقلاب کشاورزی آغاز شد و در دهههای مختلف و ظهور فناوریهای جدید اجتماعات بشری را دستخوش تغییر کرد و اوج آن اوایل قرن ۲۰ بود که از آن به عنوان انقلاب فناوری یاد میشود.
اما در پایان همین قرن، انقلاب دیجیتال تحولی سراسری را رقم زد و اکنون در عصر انقلاب صنعتی چهارم با اینترنت اشیا، کلان دادهها، هوش مصنوعی، روباتیک و... روبهرو هستیم که با سرعت در حال رشد و توسعه است؛ در این میان و به موازات رشد دیگر فناوریها با یک تحول نوظهور در دهه اخیر مواجه هستیم که گوی سبقت را از دیگر تحولات فناورانه ربوده و با سرعت باورنکردنی در حال رشد است، تحولی که بیشک ریشه در همین انقلاب صنعتی چهارم و ظهور فناوریهای نوین دارد؛ به گونهای دیگر تاکنون تمام تحولات فناورانه به نحوی سرمنشأ و زیستگاهی زمینی داشتهاند اما تحولات آینده پا را از کره خاکی فراتر گذاشته و فضای ماورای جو را نشانه گرفته است. فناوری فضایی شاید عمری کمی بیش از نیم قرن را سپری کرده باشد اما در همین عمر نه چندان طولانی خود سرعتی مافوق تصور داشته و امروز سرمنشأ تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در آیندهای نزدیک خواهد بود، هر چند که همین امروز نیز آنقدر در زندگی بشر رسوخ کرده که به جرأت میتوان گفت بدون این فناوری زندگی دچار خلل جدی خواهد شد.
وجه مشترک تمام تحولات صنعتی را میتوان در افزایش رفاه بشر خلاصه کرد که با شکلگیری آنها به گونهای شیوههای زیست روی کره خاکی تغییر کرده و حتی معضلاتی را به همراه داشته است. این خصوصیت در صنعت فضایی که میتوان آن را یک صنعت نوظهور و قدرتمند خواند بیش از پیش خودنمایی میکند.
امروزه با صنعتی شدن فناوری فضایی نه تنها افزایش رفاه بشر بهعنوان یک اولویت مد نظر قرار گرفته بلکه حل معضلات و مشکلات زیست کره خاکی نیز با استفاده از همین فناوری در دست اقدام است، اما اگر از جنبههای اقتداری و اجتماعی این فناوری بگذریم جنبههای اقتصادی آن نیز بسیار جالب توجه است. اگر کمی به اتفاقات اخیر توجه کنیم درمییابیم که در سال ۲۰۲۰ و با شیوع ویروس کووید ۱۹ در سراسر دنیا، بسیاری از مشاغل و کسب و کارها مورد تأثیر منفی قرارگرفتند و ضربه قابل توجهی به اقتصاد جهانی وارد شد و حتی صنایع بزرگ نیز از تأثیرات منفی این همهگیری در امان نماندند؛ در این بین آمارهای جهانی اقتصادی و سرمایهگذاری در حوزه فضایی خلاف این را نشان میدهد که جالب توجه است.
بر اساس گزارشهای سرمایهگذاری در دنیا، در حالی که با بازارهای آشفته سرمایهگذاری پس از شیوع کرونا در سراسر دنیا مواجه بودیم، اما اقتصاد فضایی با رشدی مداوم توأم بوده که از آن بهعنوان یک نقطه روشن پس از شیوع کرونا نام برده شده است. هجوم سرمایه گذاریها در شرکتهای فضایی در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۰ بسیار قابل تأمل است و تنها در سه ماه اخیر سال ۲۰۲۰ بیش از ۵.۷ میلیارد دلار در ۸۰ شرکت فضایی سرمایهگذاری شده و بدین ترتیب سرمایهگذاری در این حوزه در کل سال ۲۰۲۰ به ۲۵.۶ میلیارد دلار رسیده است.
در واقع میتوان شیوع کرونا را با روی آوردن جهانیان به سمت خدمات از راه دور توأم دانست که این امر رونق بازارهای فناوری فضایی را رقم زده و رشد باورنکردنی تقاضا برای محصولات و خدمات فضاپایه شکل گرفته است.
اما فناوری فضایی یک فناوری پیچیده و با ریسک بالا است و هر چند سرمایهگذاران سنتی غالباً از ورود به چنین بازارهایی واهمه دارند اما این فناوری با رشد اقتصادی بالایی که داشته نظر سرمایهگذاران مختلف را به خود معطوف کرده و تنها در سال ۲۰۲۰ مبلغ ۱۵.۷ میلیارد دلار در ۲۵۲ شرکت فضایی، سرمایهگذاری خطرپذیر صورت گرفته که این نشان دهنده تغییر رویکرد و نگاه در سرمایهگذاری جهانی است.
نکته قابل توجه دیگر تغییر رویکرد غولهای فناوری دنیا همچون مایکروسافت، آمازون، سامسونگ و... است که جاهطلبی فضایی را پیشه کردهاند و پا به عرصه فضایی گذاشتهاند و با همکاریهای شکل گرفته با شرکتهای خصوصی فضایی همچون اسپیس ایکس به نحوی در حال از بین بردن پیچیدگیهای موجود در سراسر زنجیره ارزش فضایی هستند تا با ایجاد یک شبکه جهانی ارتباطات فضاپایه، یک زیرساخت برای جمعآوری دادهها ایجاد کنند. به تعبیری شاید بتوان از ورود این غولهای فناوری به عرصه فضایی بهعنوان یک کاتالیزور برای رشد حوزه فضایی نام برد.
در سالهای آینده حوزه فضایی تحولاتی عظیم را برای جوامع بشری رقم خواهد زد و در پیوند با سایر فناوریهای نوین خود تبدیل به انقلابی دیگر خواهد شد که در این بین چند نکته حائز اهمیت است:
با شکلگیری این تحولات که با سرعت در حال رشد است، شاهد شکلهای جدیدی در دارایی و سرمایه خواهیم بود؛ بالطبع ساختارهای جدید سیاسی و حتی اجتماعی شکل خواهد گرفت و شکافهای اقتصادی میان کشورهای صاحب فناوری فضایی و دیگر کشورها بسیار مشهود و غیر قابل ترمیم خواهد بود و در نهایت قدرتهای صنعتی جدیدی حتی در بخش خصوصی نیز در عرصههای جهانی با تکیه بر این فناوری خودنمایی خواهند کرد.
بهطور خلاصه میتوان گفت که هر شرکتی امروز یک شرکت فناوری است، شرکتهای فردا همگی شرکتهای فضایی خواهند بود و آینده در فضا رقم خواهد خورد.
ارسال دیدگاه
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ویژه نامه