بستری برای دیده شدن

نداسیجانی
خبرنگار
در سالی که گذشت شیوع کرونا موجب شد اهالی فرهنگ و هنر در کنار تمام سختی‌ها و نگرانی‌ها، تجربه‌های تازه‌ای به دست آورند و اغلب فعالیت‌های آنها در فضای مجازی و به صورت آنلاین شکل گرفت و حتی برخی از مهم‌ترین رویدادها و فستیوال‌های هنری کشور هم  در این قالب برگزار شد. اما یکی از این اتفاقات تازه برگزاری نخستین دوره جشنواره «هنر زنده است» بود؛ جشنواره‌ای که  به گفته برگزارکنندگان آن «هنر زنده است مولود شرایطی است که بیماری کووید ۱۹ بر جامعه جهانی تحمیل کرده و با وجود مصائبی که این پاندمی به بار آورد، انگیزه‌ای ایجاد شد تا ضمن توجه به راه‌های ارتباطی سنتی، راه‌های پرامکان ارتباط مجازی از نو مورد توجه قرار گیرد» و همان طور که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست با اعضای شورای سیاستگذاری این جشنواره اشاره داشت: «هیچ اتفاقی از جمله جنگ، بیماری، بلایای طبیعی و... نمی‌تواند هنر را به تعطیلی بکشاند. هنر یک حیات پویا دارد و هیچ چیز نمی‌تواند آن را به افول برساند.» عهده‌دار این جشنواره بخش خصوصی است که البته  با حمایت معنوی وزارت ارشاد، تلاش کرده هیچ همپوشانی با دیگر جشنواره‌های کشور نداشته باشد و تنها هدفش صیانت از فرهنگ و هنر در هر شرایط ممکن بوده است. جشنواره هنر زنده است شامل  چهار بخش فیلم، تئاتر، موسیقی و دیجیتال آرت بوده و  از 10 تا 20 اسفندماه از طریق پلتفرم‌های نمایشی در حال برگزاری است.
دیده شدن افرادی که دیده نشده‌اند
فردین خلعتبری درباره ایده شکل‌گیری این جشنواره به «ایران» گفت: «هنرزنده است جشنواره‌ای است شامل 4 بخش سینما، تئاتر، موسیقی و دیجیتال آرت که  ریاست شورای سیاستگذاری آن برعهده بهروز غریب پور بوده و چهار دبیر مجزا در هر بخش انتخاب شده‌اند. اما ایده اولیه این کار از ابتدای امسال عملی شد و با یک همفکری بین  دوستانی چون آقای کمال تبریزی دبیر بخش فیلم، بهروز غریب‌پور دبیر بخش تئاتر، محمود کلاری دبیر بخش دیجیتال آرت و... انجام گرفت. هدف ما این بود که در دوران کرونا یک فعالیت فرهنگی بصورت جدی و در قالب مجازی شکل بگیرد و بتوانیم از حمایت گروه‌های مختلف هنری هم برخوردار شویم. ما دوست داشتیم با نگاه کیفی براین جشنواره، انگیزه‌ای برای ترغیب این دوستان ایجاد کنیم تا در یک حرکت دست جمعی هنری با عنوان «هنر زنده است» مشارکت کنند.»
خلعتبری با اشاره به اینکه بخش‌های مختلف این جشنواره از استقبال بسیار خوبی برخوردار بوده است، بیان داشت: «بخش موسیقی به چهار شاخه تقسیم شده است: موسیقی آوازی آقایان با یک خواننده و یک ساز، موسیقی آوازی بانوان که با سه خواننده (به صورت پلی فونی یا چند صدایی) و یک ساز، بخش گروه نوازی آنسامبل دو تا شش نفره و بخش موسیقی الکترونیک. این نوع دسته بندی  برای اولین بار در یک جشنواره موسیقی اتفاق افتاده است. لازم به ذکر است به غیر از بخش موسیقی الکترونیک تمامی ژانرهای موسیقی این امکان را داشتند تا در دیگر بخش‌ها شرکت کنند. به عنوان مثال  آوازهای موسیقی مقامی، سنتی و حتی خوانندگی در سبک پاپ در یک بخش (خواننده مرد و یک ساز همراه) قرار گرفت و داوران به لحاظ هنری کارها را با در نظر داشتن کیفیت اجرا در سبک و ژانر خودشان مورد ارزیابی و بررسی  قرار دادند. این جشنواره  با در نظر داشتن این نگرش که در نهایت «موسیقی یک هنر واحد است» اتفاق بسیار مهمی را به انجام رساند.»
این آهنگساز ضمن ابراز خرسندی از استقبالی که در بخش‌های مختلف موسیقی  انجام گرفت، اظهار کرد: «باتوجه به اینکه این جشنواره اولین دوره خود را تجربه می‌‌کند، آثار ارسال شده به لحاظ کیفی بسیار قابل تأمل بودند. نکته قابل توجه این است که بسیاری از آثار دریافت شده به دلیل شرایط خاص بخش موسیقی این جشنواره،  برای نخستین بار برای جشنواره «هنر زنده است» آهنگسازی شده‌اند،  در واقع به نوعی جشنواره نقشی در تولید محتوا داشته است و شاید یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این نگرش خاص در جشنواره حضور گروه‌های حرفه‌ای در این بخش بوده است. جالب است بدانید با وجود آنکه اعلام شده بود گروه‌های شرکت کننده می‌‌توانند دربخش رقابتی یا بخش جنبی شرکت داشته باشند، تمایل گروه‌ها به حضور در بخش مسابقه  بود، حضور گروه‌های حرفه‌ای که کار داوری را  حساس‌تر و سخت‌تر کرد و داورانی  با کارنامه درخشان و  کاملاً شناخته شده که برای حمایت از هنرمندان در این جشنواره حضور به هم رساندند.»
اما نکته قابل توجه برگزارکنندگان جشنواره هنرزنده است ایجاد بستری «برای دیده شدن افرادی که تاکنون دیده نشده‌اند» بود، این در حالی است که در بخش موسیقی طی سال جشنواره‌های متعددی چون موسیقی جوان، موسیقی نواحی و موسیقی فجر برگزار می‌‌شود و در کنار آن جشنواره‌های کوچک دیگری هم در نقاط مختلف کشور انجام شده است. خلعتبری در پاسخ به  نگاه متفاوت خود از هنرمندانی که  تا به امروز فرصتی برای حضور در جشنواره‌ها را نداشته‌اند گفت: «این جشنواره موازی کاری با دیگر جشنواره‌های کشور نداشته است. ما سعی کردیم نگاه متفاوتی را ارائه کنیم. به طور مثال در جشنواره موسیقی جوان گرایش برگزارکنندگان بیشتر به سمت تک نوازی است اما در این جشنواره تأکید بر گروه نوازی بوده است و نکته دیگر اینکه حضور شرکت کنندگان در بخش‌های مختلف موسیقی از جمله موسیقی‌های آلترناتیو، فیوژن یا الکترونیک است و در جشنواره‎هایی که نام برده شد کمتر پیش آمده که چنین گروه‌هایی حضور پیدا کنند و تا به حال چندان مجالی برای حضور آنها فراهم نشده بود. طبق اعلام نظر داوران در جمع بندی نهایی 21 اثر در بخش موسیقی الکترونیک شرکت کردند و رقابت تنگانگ رقم خورد و این موضوع  در معرفی این نوع موسیقی و هنرمندانی که در این زمینه کار می‌‌کنند می‌‌تواند اتفاق خوبی باشد.  البته بسیاری ازاین دوستان افراد شناخته شده‌ای هستند و هدف تنها دیده شدن کسانی که تا به امروز فرصتی در این عرصه نداشتند نبوده است  و این  همکاری در شکل‌گیری این مجموعه، فارغ از نتایج داوری با حضور سرمایه‌های ارزشمند موسیقی ایران برای من افتخار بزرگی است. درواقع به دور از نگاه داوری و نتایج آن که همیشه حاشیه‌های  جشنواره‌ها هستند، اصل قضیه هویت بخشی و پرداختن به موسیقی  به مثابه یک جریان فرهنگی است. در این جشنواره آنچه برای ما حائز اهمیت بود کیفیت آثار بود اینکه ما حتی بتوانیم فضایی ایجاد کنیم که گروه‌های آماتوری این فضا را پیدا کنند تا به سمت موسیقی حرفه‌ای حرکت کنند. از سوی دیگر ما می‌خواستیم موسیقی بتواند در گونه‌های مختلف مخاطبان بسیاری را جذب کند و ترغیب کننده کسانی باشد که به هر دلیل دراین زمینه کم کاری کرده‌اند تا در سال‌های آینده به ما بپیوندند  و بتوانیم یک جامعه‌ موسیقی «هنر زنده است» را همچنان حفظ کنیم.
کارهای درخشان و خلاق
او درباره  بخش موسیقی الکترونیک بیان کرد: در بخش موسیقی الکترونیک  از حضور گروه‌هایی که موسیقی‌شان تلفیق موسیقی الکترو اکوستیک است ممانعت شد و گرایش این بخش صرفاً موسیقی الکترونیک است یعنی موسیقی که صرفاً با ادوات موسیقی الکترونیک تولید شده و اینگونه ما با توانایی‌ها و انگیزه‌های آهنگسازی متفاوتی مواجه شدیم که شامل طیف گسترده‌ای از رویکردها به موسیقی الکترونیک است.
خلعتبری درخصوص نوآوری که در این جشنواره و در بخش موسیقی انجام گرفته پاسخ داد: در این مجموعه حدود 30 درصد کار خلاقانه درخشان و جدی  داشته‌ایم  بخصوص در بخش آنسامبل‌های دو تا 6 نفره  که هنرمندان در گونه‌های  مختلف موسیقی آثاری نو و خلاقانه ارائه کردند.
بخش دیگر این جشنواره جایزه آهنگسازی است که کمتر به این موضوع توجه شده است این آهنگساز در این باره اظهار کرد: جایزه آهنگسازی بخش مهمی در این جشنواره است.  اگر به تشخیص هیأت داوران در میان گروه‌های شرکت کننده در  این 4 بخش  اثر یا حتی آثاری دارای ویژگی‌های آهنگسازی شاخصی باشد، تشویق و معرفی شوند.
آرزوی تداوم جشنواره
دبیر بخش موسیقی جشنواره هنر زنده است درباره اینکه آیا این جشنواره اختصاص به دوران کرونا داشته یا در سال‌های بعد هم برگزار می‌‌شود پاسخ داد: از نام این جشنواره این نتیجه‌گیری حاصل می‌‌شود که تمام تلاش ما این بوده جشنواره «هنر زنده است تداوم» داشته باشد و در سال‌های آینده هم دوره‌های مختلف آن برگزار شود تا به عنوان یک نگاه تازه‌ جشنواره‌ای در بخش خصوصی بتوانیم این حیات را ادامه دهیم و درخواست  ما از جامعه هنری این است که به این جشنواره بپیوندند و همکاری کنند همان طور که تا به امروز در بخش‌های مختلف حامی ما بوده‌اند. حضور هنرمندان صاحبِ منزلت در این جشنواره خود گویای این نکته است و مطمئن هستیم با این روش که آقای غریب پور پیش گرفته‌اند این اسامی تعدادشان بیشتر هم  خواهد شد و امیدوارم جریان مطبوعات و تبلیغات نیز در این  کمک‌رسانی همراه ما باشند تا پایه‌های این اتفاق بزرگ در بخش خصوصی مستحکم‌تر شود تا از کمک‌های دولتی بی نیاز باشد و بتواند روی پای خود بایستد. او در پایان  اشاره کرد اجراهای این جشنواره در سال‌های بعد هم به شکل آنلاین ادامه دارد اما اگر امکان اجرای صحنه‌ای وجود داشته باشد گروه‌هایی را یا در زمان برگزاری جشنواره یا حتی در زمانی دیگر روی صحنه خواهیم برد.

برش
جشنواره «هنر زنده است» دارای 4 بخش است. دبیری بخش موسیقی  آن را فردین خلعتبری برعهده دارد و احمد پژمان، محمدرضا علیقلی، پیمان یزدانیان و حامد ثابت به‌عنوان اعضای داوری بخش موسیقی جشنواره «هنر زنده است» انتخاب شده‌اند و امیر بهاری نیز مدیر اجرایی بخش موسیقی این جشنواره است.  از بین گروه‌های شرکت کننده،  ۷۴ گروه منتخب در ۴ بخش موسیقی شرکت دارند که  اجرای گروهی (آنسامبل ۲ تا شش ۶ نفره)، اجرای گروه آوازی سه نفره بانوان (خوانش تریو) به همراه یک ساز، اجرای آوازی خواننده مرد و یک ساز و بخش موسیقی الکترونیک به رقابت می‌‌پردازند.