مکالمه ابلموفی

مهدی زرین قلم
کارشناس و منتقد
فیلم «مکالمات» اولین فیلم بلند رضا رزم است که از 29 بهمن در سینمای هنر و تجربه روی پرده رفته‌است. فیلمی به ظاهر ساده و مبتنی بر دیالوگ که براساس فیلمنامه‌ای از رضا رزم، سبحان حسین آبادی ساخته شده است. داستان درباره بیژن است. او مجرد است و تنها زندگی می‌کند. او دانش آموخته فیزیک است و به تدریس مشغول است. بیژن مدتی است که می‌خواهد دلیل اصلی اینکه چرا از نگاه دیگران انسان موفقی نیست، در خودش پیدا کند.
همانطور که گفته شده فیلم دیالوگ محور است بیژن با بازی مرتضی خدمتلو تنها تضاد سازنده فیلم گفت‌و‌گوها نیست. هرچه از زمان فیلم می گذرد تنها تضاد کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس نیست. هرچه از زمان فیلم می‌گذرد تضاد شخصیتی بیشتر می‌شود و گفت‌وگو‌ها لحن ابلموفی و خنثی بازیگر، شخصیتی یکدست می‌گیرد. شخصیتی که در پایان داستان چرخشی 180 درجه‌ای به سمت زندگی می‌کند و مسأله در قالب دست‌اندازی در جاده پشت سر گذاشته می‌شود.
الگویی مشابه رفتار عمومی در دو، سه دهه اخیر؛ نوعی تخلیه روانی فشار همه جانبه اجتماعی در دوره‌های کوتاه و با فاصله زیاد. فرد زیر ذره بین در گفت‌و‌گوها به این ترتیب نمونه‌ای است از افرادی به ظاهر رنگارنگ با سرنوشتی همسان. مسائلی که فرد با آنها رودررو می‌شود یا تخیلات باطل است یا زیاده طلبی و درنتیجه بی‌ربط به نظام اجتماعی و قابل چشم پوشی. از دید افراد این تضادها و هر تضاد دیگری رویاروی تمامیت نظام اجتماعی مانعی است در مسیر مسابقه. آسیب شناسی اجتماعی همراه با آسیب شناسی فردی در همین جهت تعدیل و بازنویسی شده و فرد و گروه از دستیابی به پاسخ محروم هستند. موضوعات روزمره گفت‌و‌گوها در فیلم جدا از نقشی که در پیرنگ و پرداخت داستان دارند تضادی با بحران حیات ستیز فعلی می‌سازند که خنثایی شخصیت را در پایان کار به کمال می‌رساند.به این شکل فیلم راه نجاتی در انکار خود می‌یابد.
«مکالمات»
کارگردان: رضا رزم