پدیده کولبری و سوخت بری در ‌شأن کشور نیست

توسعه نیافتگی استان‌های مرزی باعث شده است که مردم آن استان‌ها به کارهای غیرقانونی و عمدتاً قاچاق کالا روی بیاورند . از این رو نظام حکمرانی کشور برای تنظیم این روابط اقدام به ساختارمند کردن این روند کرده‌اند . ماجرای درگیری کولبرها در استان‌های غربی کشور که طی دو سال گذشته همه نگاه‌ها را به خود معطوف کرده تا جایی پیش رفت که پیشنهاد رسمی کردن آن کار داده شد، اقدام مشابهی که در استان شرقی کشور - سیستان و بلوچستان - درخصوص قاچاق سوخت که به «سوخت‌بر»ها معروف شدند، صورت گرفت. همین هفته گذشته بود که ماجرای «سوخت‌بر»ها در منطقه مرزی سراوان ، آشوبی را در استان به وجود آورد که واکنش حکومت را در پی داشت. اما این ماجراها باز هم نمی‌تواند سزاوار کشوری باشد که داعیه توسعه اقتصادی دارد . طبق آمار پارسال هر کولبر حدود 2 میلیون تومان درآمد داشت . طبق آمار داده شده هم هر سوخت‌بر حدود 10 برابر قیمت سوختی که از ایران می‌خرد آن را به پاکستان می‌فروشد و از این راه درآمد دارد. اما این روند به گفته رئیس جمهوری  پدیده ناهنجار کولبری و سوخت بری در ‌شأن و منزلت مردم و کشور نیست. بر این اساس رئیس‌جمهوری خواستار ساماندهی سریع تجارت مرزی و مقابله با ناهنجاری در تجارت مرزی شد.
روز گذشته در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، چالش کولبری و سوخت بری و مسیر نرخ ارز مورد بحث و بررسی قرار گرفت و بنا شد کابینه دولت حسن روحانی راهکارهایی را احصا کند که در پی آن دیگر شاهد ظهور چنین پدیده‌هایی در کشور نباشیم.از سال‌های گذشته موضوع کولبری و اتفاق‌هایی که برای این گروه در طول مسیر رخ می‌هد، خبرساز شد اما با گذشت زمان به فراموشی سپرده شد تا اینکه حادثه سوخت بری در سراوان پدید آمد.قاسم کریمی ، عضو اتاق بازرگانی ایران در این باره به «ایران» می‌گوید که در خیلی از شهرهای مرزی خبری از شغل نیست به‌همین جهت افراد برای درآمدزایی چاره‌ای جز کولبری و سوخت بری ندارند.وی ادامه داد که اگر در شهرهای مرزی کارخانه و یا فعالیت‌های اقتصادی شکل گیرد هیچکدام از ساکنان شهرهای مرزی حاضر به کولبری و سوخت بری نیستند.عضو اتاق بازرگانی ایران پیشنهاد داد که برای ایجاد شغل در شهرهای مرزی می‌توان شهرک‌های صنعتی مشترک با کشورهای همسایه ایجاد کرد؛ شهرک‌هایی که می‌تواند تمام افرادی که جویای کار هستند را جذب کند. همچنین ایجاد کارگاه‌های کوچک توسط بنیاد مستضعفان هم می‌تواند کمک کننده باشد چرا که با ایجاد یک کارگاه حداقل 6 الی 7 نفر صاحب شغل می‌شوند.کریمی گفت که اگر ایجاد شغل و درآمد برای شهرهای مرزنشین صورت نگیرد تحت هیچ شرایطی نمی‌توان جلوی این پدیده را گرفت؛ در شهرهای مرزی کشور، تجارت مرزی تا حد و حدودی که در قانون آمده مجاز است اما بیکاری وسیع مانع از اجرای قانون می‌شود.
کولبری و سوخت بری، آسیب‌های جدی اقتصادی و اجتماعی دارد
به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت رئیس‌جمهوری با اشاره به اینکه تجارت مرزی با هدف ارتقای زندگی و معیشت مرزنشینان و در عین حال کمک به حوزه مبادلات تجاری با همسایگان شکل گرفت، تأکید کرد که پدیده‌هایی نظیر کولبری و سوخت بری، آسیب‌های جدی اقتصادی و اجتماعی دارد و به هیچ وجه در‌شأن و منزلت مردم و کشور نیست و باید همه تلاش کنند این وضعیت ناهنجار سریعاً سامان پیدا کند.در این جلسه که وزیر کشور و رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، حضور داشتند گزارشی از اقدامات انجام شده برای ساماندهی مبادلات مرزی ارائه شد و طرح ساماندهی و نظارت بر مبادلات تجاری مطرح و مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
از جمله مزایای این طرح، تعیین تکلیف وضعیت ساماندهی بنادر و گمرکات کوچک استان‌های ساحلی جنوبی کشور، استفاده از ظرفیت‌های مبادلات مرزی برای تأمین کالاهای اساسی، جلوگیری از درهم تنیدگی معیشت مرزنشینان با درآمدهای قاچاق کالا و ایجاد شفافیت در واردات و گردش کالا در سطح استان‌های مرزی مشمول است.رئیس‌جمهوری با اشاره به طرح ساماندهی و نظارت بر مبادلات تجاری گفت که اشتغال پایدار و ارتقای معیشت مرزنشینان و جایگزینی قطعی و فوری اشتغال مفید و مولد به جای رویه غیرقابل قبول کولبری به‌عنوان هدف عملیاتی باید مورد توجه قرار گیرد.
بخشی از درآمد دولت برای مرزنشینان اختصاص یابد
روحانی با اشاره به تصمیمات و مصوبات گذشته دولت برای ساماندهی پدیده دردآور کولبری اظهار داشت که بر اساس این تصمیمات باید بخشی از درآمدهای دولت از محل درآمدهای کالاهایی که از مرزهای رسمی وارد می‌شوند، به مرزنشینان اختصاص پیدا کند تا مشکلات آنان حل شود.وی با تأکید بر لزوم اجرای دقیق و سریع این مصوبات تصریح کرد: تلاش دولت‌ این بوده که با انضباط در تبادلات مرزی و ایجاد فرصت بهره‌مندی مرزنشینان از امتیازات این طرح، زمینه رانت‌خواری از میان برداشته شود.نیکزاد نیز گفت: با توجه به عدم توسعه متوازن و توزیع عادلانه ثروت عده‌ای از مردم کشورمان سراغ کولبری می‌روند که باید به فکر اشتغال پایدار بود و با طرح های مقطعی نمی‌توان درد این قشر آسیب پذیر را علاج کرد.
به فکر تولید ثروت باشیم
چندی پیش علی نیکزاد نایب رئیس مجلس گفت که وضعیت معیشتی مرزنشینان و کولبران در سیاستگذاری‌ها همواره مورد توجه بوده است؛ این قشر با وضعیت شکننده‌ای از نظر معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند و باید اقدامات اساسی در دستور کار دولت قرار گیرد.او اذعان داشته بود که در شهرستان‌های مرزی با توجه به کمبود صنایع تبدیلی و کارخانجات ، بیکاری روز افزون است و عده‌ای از مردم کشورمان سراغ کولبری می‌روند.وی با تأکید بر اینکه عدم توسعه مناطق مرزی و عدم توزیع عادلانه ثروت علت اصلی مشکلات کولبران است، تصریح کرد که باید با نگاه تولید ثروت در مناطق مرزی امنیت پایدار را با ایجاد اشتغال دائمی برای مردم فراهم کنیم.
حرکت به سمت رشد درآمدهای ارزی
در ادامه این جلسه عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی از وضعیت بازار ارز و راهکارهای ویژه و مؤثر مدیریت این بازار با مشارکت فعالان اقتصادی خصوصاً صادرکنندگان و با هدف ایجاد تعادل در نرخ ارز صحبت کرد.رئیس‌جمهوری با اشاره به دلایل مختلفی که مانع ایجاد ثبات و متعادل شدن قیمت ارز بوده است، گفت که کشور در مرحله افتخارآمیز پیروزی در جنگ تحمیلی اقتصادی قرار گرفته و همان‌طور که دولت با کمک فعالان اقتصادی توانست با اهداف شوم دشمن مقابله کند، امروز نیز در تلاش است با ایجاد آرامش و ثبات در اقتصاد کشور موجبات اطمینان و اعتماد فعالان اقتصادی را در دوره بازآفرینی کشور فراهم کند.روحانی اظهار داشت که دولت اعتقاد دارد کنترل و مدیریت بازار سرمایه و رسیدن به تعادل در قیمت ارز مستلزم تداوم فضای مساعد و قابل اعتماد برای فعالیت‌های اقتصادی است و قطعاً هر گفتار و رفتاری هر چند غیراقتصادی که موجب آشفتگی و القای بی‌ثباتی شود، به اقتصاد و معیشت مردم لطمه می‌زند.رئیس‌جمهوری تأکید کرد که شرایط عمومی کشور، زمینه را برای حرکت به سمت رشد درآمدهای ارزی، رفع التهابات و کاهش قیمت‌ها در بازار ارز و کالا فراهم کرده است.

یادداشت

ضرورت هم‌افزایی برای خداحافظی با کولبری

عباس آرگون
عضو اتاق بازرگانی ایران

همانگونه که رئیس جمهوری در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت عنوان کردند، کولبری و سوخت‌بری در شأن مردم و کشور نیست و باید به سرعت برای حل این چالش برنامه‌ریزی شود.در شرایطی که در دنیا کالاها با جدیدترین و به‌روزترین وسایل حمل و نقل جابجا می‌شود، استفاده از نیروی انسانی در راستای کولبری و یا حتی سوخت‌بری در شهرهای مرزی کشور اتفاق بسیار ناگواری است. افرادی که در چنین حوزه‌هایی فعالیت می‌‌کنند کمترین نفع مالی را می‌‌برند و تنها برای امرار معاش و رفع نیازهای اولیه خود به سمت چنین کارهایی می‌‌روند.
اگر در شهرهای مرزی شغل‌های پایدار و مناسب بود، هیچ فردی حاضر نمی‌شد ریسک کولبری و سوخت‌بری را تحمل کند؛ اما وقتی هیچ راهکاری جز انتخاب این گونه فعالیت‌ها  وجود ندارد، رفتن به این سمت که هر لحظه احتمال دارد جان فرد را به خطر بیندازد اجتناب‌ناپذیر است. برای آنکه بتوان از این معضل بزرگ که دغدغه سیاستگذاران است عبور کرد یک راهکار وجود دارد و آن ایجاد شغل است. اگر بتوان بسترهای اشتغال را در شهرهای مرزی فراهم کرد، قطعاً دیگر شاهد فعالیت پرریسکی چون کولبری و سوخت‌بری نخواهیم بود.
تمام شهرهای مرزی کشور پتانسیل و فرصت‌های خوبی دارند که می‌‌توان از آن در راستای ایجاد شغل استفاده کرد. از این رو اگر وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی که در زمینه تولید، خدمات وسایر فعالیت‌های اشتغالزا در کنار هم قرار گیرند و هم‌افزایی داشته باشند می‌‌توان اقتصاد شهرهای مرزی را رونق داد. از جمله فعالیت‌هایی که می‌‌توان دنبال کرد گردشگری و ایجاد کارخانه و کارگاه است. به گونه‌ای که بتوان از نیروی انسانی شهرهای مرزی به نحو مطلوب وشایسته بهره برد.اگر به سمت و سویی که به آن پرداخته شد برویم، یقیناً صادرات غیرنفتی کشور افزایش پیدا خواهد کرد و این امر عایدی خوبی برای کشوربه همراه دارد. نیروی انسانی بسیار ارزشمند است و باید نیروی ارزشمندی که در شهرهای مرزی وجود دارد را حفظ کرد و برای آنها فرصت سازی کرد.

وزارت صمت به فکر باشد!

عبدالوهاب سهل‌آبادی
عضو اتاق بازرگانی ایران
کولبری و سوخت‌بری که این روزها در زمره چالش‌های سیاستگذاران قرار گرفته تنها یک دلیل دارد و آن بیکاری است. اگر در شهرهای مرزی فرصت و شرایط شغل وجود داشت هیچ فردی برای درآمدزایی حاضر نبود در سرما و گرما از مسیرهای صعب‌العبور بگذرد تا با جابه‌جایی بار و کالا به پول ناچیزی دست پیدا کند.
کولبرها و سوخت‌بران کمترین عایدی و سود را از فعالیتی که انجام می‌دهند، می‌‌برند و اگر با هر کدام از آنها صحبت کنید با صراحت می‌‌گویند اگر کار داشتیم سراغ چنین فعالیت خطرناکی نمی‌رفتیم.آنها جان خود را در معرض خطر می‌‌گذارند تا پاسخگوی نیازهای اولیه خانواده خود باشند، از همین رو ضروری است برای این قشر زحمتکش به فکر ایجاد شغل‌های پایدار باشیم؛ مشاغلی که باعث شود افراد مجبور به کولبری و سوخت‌بری نشوند.
یکی از مجموعه‌هایی که می‌‌تواند در این بخش اثرگذار باشد وزارت صمت است. اگر سرمایه‌گذاری‌ها به این سمت برود و سازمان‌های توسعه‌ای چون ایدرو و ایمیدرو کمک کنند، می‌‌توان در شهرهای مرزی واحدهای صنعتی ایجاد کرد.از جمله صنایعی که می‌‌توان دنبال کرد، صنایع فولادی است. در استان سیستان و بلوچستان به واسطه منابع آبی غنی که وجود دارد، می‌‌توان کارخانه فولادی ایجاد کرد. اگر کارخانه فولادی در این منطقه شکل گیرد ضمن ایجاد اشتغال می‌‌توان برای صادرات برنامه‌ریزی کرد. در تمام شهرهای مرزی که از آن کولبری و سوخت‌بری انجام می‌‌شود، می‌‌توان به نحو مطلوب بهره برد و از نعمت‌های خدادادی آن منطقه استفاده کرد.
بدین جهت ضرورت دارد که ضمن احصای امکانات شهرهای مرزی به سمت تشویق سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در شهرهای مرزی رفت، اگر مشوق و تخفیف‌های متنوع برای فعالان اقتصادی در نظر گرفته شود دیگر هیچ بومی شهر‌های مرزی جان خود را به خطر نمی‌اندازد.برای آنکه دیگر شاهد کولبری و سوخت‌بری نباشیم  و این معضل ریشه‌ای حل شود، باید اشتغال‌آفرینی را جدی بگیریم.