ویروس مرگ در ایران

فرزانه قبادی/ در حالی که شمارش معکوس برای پایان قرن چهاردهم هجری شمسی آغاز شده، نام کرونا بیش از یک سال است که در صدر کلیدواژه‌های اخبار و زندگی مردم خودنمایی می‌کند. آخرین روز بهمن 1398 و مرگ دو فرد مبتلا به این ویروس در شهر قم تأیید شد. این نقطه آغازی بود بر سالی پر از التهاب و خبرهای تلخ و روزهای پرتشویش و اضطراب. وزیر بهداشت در روزهای ابتدایی انتشار این خبر اعلام کرد: «کرونا از آنفلوانزای H1N1 خطرناک‌تر نیست و کاملاً قابل کنترل است» اما کرونا نشان داد که کنترل آن کار آسانی نیست. شهرهای ایران یکی پس از دیگری با کرونا درگیر شدند و نمودارهای صعودی ابتلا و مرگ و میر نشان دادند که کرونا قرار نیست به این زودی بساطش را برچیند.سازمان بهداشت جهانی در 22 بهمن 1398، بیماری ناشی از ویروس کرونا را «کووید‎‎‏19» نامید. هر روز با تکمیل مطالعات دانشمندان، اطلاعات جدیدی درباره نحوه انتقال و ابتلا به این بیماری توسط نهادهای بین‌المللی، از جمله سازمان بهداشت جهانی اعلام می‌شد.21 اسفند همان سال رئیس سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد مردم 115 کشور در دنیا با بیماری کووید19 درگیر شده‌اند و شیوع کرونا در جهان به سطح پاندمی (اپیدمی در مقیاس بزرگ) رسیده است.
از ابتدای ورود بیماری کووید19 به ایران، نمودار ابتلا به آن صعودی بود. سه بار آمار ابتلا و مرگ ومیر بر اثر کرونا در کشور به اوج رسید، در موج سوم که در زمستان 1399 اتفاق افتاد، آمار فوتی‌های کرونا به مرز 500 نفر در روز رسید. بالغ بر 110 میلیون نفر مبتلا و دو میلیون و پانصد مورد مرگ بر اثر ابتلا به کووید19 ردپایی بود که کرونا در جهان از خود باقی گذاشت. سهم ایران از این آمار بالغ بر یک میلیون و پانصدهزار مبتلا و 59 هزار کشته بود.
ویروسی که 300 نفر از اعضای کادر درمان قربانی آن شدند؛ نرجس خانعلی‌زاده پرستار گیلانی نخستین قربانی کووید19 در میان کادر درمان کشور بود و آخرین مورد آن طیبه صادقیان سوپروایزر بیمارستان پیامبر اعظم(ص) قشم در روز اول اسفند 1399 بود.
کرونا بعضی از بزرگان هنر و ورزش و فرهنگ ایران از جمله چنگیز جلیلوند، کامبوزیا پرتوی، خسرو سینایی، اکبر عالمی، بدرالزمان قریب، پرویز پورحسینی، مهرداد میناوند و علی انصاریان را هم از پا درآورد.
در بعد اقتصادی و اجتماعی اما کرونا روی دیگری را به مردم نشان داد. در کنار تمام آمارهای نگران کننده کرونا، ایرانی‌ها با یک بحران اقتصادی هم دست و پنجه نرم می‌کردند. همین بحران بود که قرنطینه را در میان قشر بزرگی از جامعه تبدیل به یک معضل بزرگ کرد.
یکی از راهکارهای در امان ماندن از کرونا طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، رعایت فاصله میان افراد در اجتماع بود. قرنطینه شهرهای بزرگ دنیا آغاز شد. تردد در شهرها ممنوع اعلام شد و بسیاری از کسب و کارها تعطیل شدند. در ایران اما وزارت بهداشت قاطعانه اعلام کرد: «به هیچ وجه با قرنطینه موافق نیستیم قرنطینه مربوط به قبل از جنگ جهانی اول است» اما تاختن کرونا در کشور و بالا رفتن آمار ابتلا و مرگ و میر باعث شد مسئولان تصمیم به اجرای طرح‌های «محدودیت تردد» بگیرند. امری که باعث شد بسیاری از مراکز عمومی، آموزشی و تفریحی تعطیلی چندین ماهه را تجربه کنند. قدرت نمایی کرونا برگزاری بسیاری از رویدادها را هم تحت تأثیر قرار داد. جشنواره‌ها و رویدادهای ملی و مذهبی با شکل و شمایلی جدید و متأثر از کرونا برگزار شدند و یا برگزاری آنها به زمان دیگری موکول شد. کنکور یکی از مهم‌ترین رویدادهایی بود که تحت تأثیر شیوع کرونا قرار گرفت و با واکنش بسیاری از سوی خانواده‌ها و داوطلبان نگران روبه‌رو شد. داوطلبان کنکور خواهان لغو برگزاری آن بودند، اما مسئولان بر رعایت دقیق پروتکل‌ها تأکید داشتند. اعتراضات به برگزاری کنکور چندبار تاریخ برگزاری را تغییر داد، اما در نهایت کنکور 99 با تأخیری چندماهه برگزار شد و از میانه سال تحصیلی، دانشجویان جدید دانشگاه‌ها در مقاطع مختلف، در کلاس‌های آنلاین حاضر شدند.
چند ماهی که از پاندمی کرونا گذشت، زمزمه‌هایی مبنی بر تولید واکسن و شروع آزمایش‌های مربوط به آن منتشر شد. تابستان 1399 روسیه اعلام کرد نخستین واکسن کرونا را با موفقیت تولید کرده است. به مرور کشورهای دیگر از نتایج موفقیت‌آمیز در تولید واکسن کرونا خبر دادند. با آغاز سال جدید میلادی بعضی کشورها واکسیناسیون با واکسن‌های «فایزر» و «بیون تک» را آغاز کردند. وزارت بهداشت از ورود واکسن روسی و چینی به کشور خبر داد و 21 بهمن ماه واکسیناسیون کادر درمان در ایران با تلقیح واکسن «اسپوتنیک وی» ساخت روسیه آغاز شد.روزهای پایانی سال 1399 در حالی میان بیم و امید نجات‌بخشی واکسن سپری می‌شود که مقامات بهداشت و درمان در کشور، نسبت به ورود ویروس جهش‌یافته کرونا ابراز نگرانی می‌کنند و از موج چهارم کرونا می‌گویند. هنوز کسی نمی‌داند ماسک‌ها تا چه زمانی میهمان چهره آدم‌های دنیا خواهند بود و کرونا قرار است تا چه زمانی به یکه‌تازی خود ادامه دهد و در آینده چه چهره جدیدی از خود نشان دهد.