یادآوری استراتژیک برای جناح های سیاسی

رسول منتجب‌نیا
دبیرکل حزب جمهوریت
سخنان روز چهارشنبه رهبر معظم انقلاب حاوی نکات مهمی بود. از جمله اشاره ایشان به اینکه ما هم نباید دستاوردهای انقلاب را نادیده بگیریم و هم اینکه نباید عقب‌ماندگی‌ها را پنهان کنیم و ضرورت دارد که برای جبران این عقب‌ماندگی‌ها اقدام صورت بگیرد. این در واقع یک نگاه متعادل به اوضاع کشور است که به نظر می‌رسد از ضرورت‌های امروز ایران می‌باشد. ما در مباحث فلسفی با دو نوع حکمت مواجه هستیم؛ حکمت نظری و حکمت عملی. حکمت نظری آن طور که شارحان آن چون شیخ طوسی توضیح می‌دهند به معنای دیدن موجودات، اشیا و پدیده‌ها همان گونه که هستند می‌باشد. یعنی پدیده‌ها را نه سیاه‌تراز واقعیت ببینیم و نه سفیدتر، نه کمتر و نه بیشتر، نه خوب‌تر و نه بدتر. حکمت عملی هم به طور طبیعی ادامه رفتاری و در واقع بعد اجرایی همان حکمت نظری است که در قبال رویدادها و موقعیت‌ها، واقع‌بین و واقع‌گرا باشیم. در قرآن کریم و همین طور احادیث متعدد شیعه هم بارها به مسأله تعادل در برخورد با پدیده‌ها و قضاوت درباره آنها و توجه به ابعاد مختلف حکمت، تأکید شده است.
وقتی این مسأله را در قبال قضاوت درباره موضوعات روز جامعه و وضعیت کشور در نظر می‌گیریم، متوجه می‌شویم که نادیده گرفتن مسأله تعادل مورد تأکید در موضوع حکمت، چه به صورت افراط و چه تفریط دو اثر مخرب و منفی دارد؛ از یک سو پررنگ کردن بیش از حد نقاط منفی و کمبودها و صرف تمرکز بر آنها در جامعه «یأس» ایجاد می‌کند. از سوی دیگر نادیده گرفتن کامل کمبودها و بزرگنمایی بیش از حد دستاوردها نیز باعث ایجاد «توهم» خواهد شد. صدالبته که واضح است نه جامعه درگیر یأس و سرخوردگی عمومی می‌تواند راه سعادت و پیشرفت را پیدا کند و نه عمومی شدن توهم چنین امکانی فراهم می‌کند. مهم‌تر اینکه هر دو بار مسائل شدیداً ظرفیت ایجاد خطر برای کشور و جامعه دارند. جامعه مأیوس با ندیدن نقاط قوت خود دچار خمودگی، ایستایی و حتی طغیان‌های مقطعی می‌شود که حاصلی جز خودتخریبی ندارد. فراگیری توهم هم با دور کردن اذهان از واقعیت، مسیری غلط را برای توسعه نشان می‌دهد و می‌تواند زمینه‌ساز تصمیمات خطرساز باشد.
به همین اعتبار است که رهنمود رهبر معظم انقلاب را باید یک یادآوری استراتژیک برای گروه‌های سیاسی و عموم جامعه دانست. نظام اسلامی ایران و قدرت ملی ما نه با سیاه‌نمایی تقویت می‌شود و نه با سفیدنمایی رشد می‌کند. چیزی که در این برهه تاریخ لازمه پیشرفت ما و هر حکومت دیگری است، واقع‌بینی، واقع‌گرایی و محاسبه عقلانی برای تمام موضوعات می‌باشد. چرا که اگر ما چه به چشم سیاه‌نمایی و چه خوش‌بینی مفرط از دیدن واقعیت سر باز بزنیم در نهایت این واقعیت است که خود را به ما تحمیل می‌کند و آن تحمیل شدن بسیار هزینه ساز است. پس چه بهتر خودمان قبل از تحمیل واقعیت، آن را بپذیریم. پذیرش واقعیت هم صرفاً در دو اقدام عملی متبلور است؛ تلاش برای تقویت بیشتر دستاوردها و کمر همت بستن برای جبران ناکامی‌ها  و عقب‌ماندگی‌ها. نکته مهم اینکه هیچ کدام از این دو مورد بدون دیگری کامل و اثر بخش نیستند و برای تأثیرگذاری مثبت باید همراه و موازی همدیگر پیگیری شوند.
در ساحت نظری و اخلاقی، این تعادل در دیدن همزمان دستاوردها و ناکامی‌ها را می‌توان در واژه «انصاف» خلاصه کرد. انصاف چیزی است که اگر جامعه فراتر از همه کمبودها و مشکلات، آن را در کلام و عمل نخبگان سیاسی خود احساس کند، با همراهی و همدلی خود مناسب‌ترین پاسخ را به آن می‌دهد. جامعه ما بیش از هر زمان دیگری در دوقطبی بین سیاه‌نمایی و سفیدنمایی محتاج چنین نگاهی است تا همدلی خود را به پای این مهم بریزد. همدلی که هم بستر جبران کمبودها را فراهم می‌کند و هم عامل تقویت و توسعه دستاوردها می‌شود. جز این، تزریق نگاه سیاه و سفید مطلق چیزی جز تشدید قطبی‌گری در جامعه به همراه ندارد. بدون آنکه بتواند پیشرفتی عملی را سبب شود.