پژوهش موسیقی روی آنتن رادیو

مبحث پژوهش در حوزه موسیقی ازبخش‌های مغفول عرصه موسیقی است که توجه چندانی به آن نبوده و اگر هم کم و بیش آثاری دراین زمینه منتشر شده بر اساس علاقه فردی آن خواننده یا آهنگساز انجام گرفته است و پشتوانه سازماندهی شده‌ای ندارد درحالی که نهادهایی چون خانه موسیقی یا انجمن صنفی پژوهشگران موسیقی و حتی مراکز علمی و دانشگاهی می‌توانند به موضوع پژوهش بپردازند جزء وظایف این نهادها خواهد بود و حتی می‌بایست در عرصه گسترده تری این موضوع را دستمایه قرار داد. خوشبختانه در سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر باردیگر این موضوع مورد توجه قرار گرفت و نشست‌های بخش پژوهش از ۲۸ بهمن تا سوم اسفندماه به مدت ۶ شب با دبیری رضا مهدوی (پژوهشگر، موسیقی شناس و منتقد هنری) به‌صورت زنده از رادیو گفت‌و‌گو از ساعت ۲۰ تا ۲۱ درحال برگزاری است و طی این نشست‌ها هنرمندان و کارشناسان موسیقی پیرامون موضوعات مختلف به بحث و تبادل نظر خواهند پرداخت. رضا مهدوی به‌عنوان اولین برگزارکننده کنسرت‌ها و نشست‌های پژوهشی آموزشی و برنامه‌سازی تخصصی موضوعی رادیویی از ابتدای دهه ۷۰ چهره‌ای شناخته شده است.
پژوهش در حوزه موسیقی اتفاق مهمی است که کمتر به آن پرداخته می‌شود؛ از دیدگاه شما چرا به این موضوع توجه بسیاری نمی‌شود؟
با نگاه به عرصه پژوهش درایران چه درحوزه دانشگاه یا نهادها وگاه جشنواره‌هایی که به این موضوع توجه دارند و حتی بخش خصوصی که کم و بیش به این مهم می‌پردازد درمی‌یابیم در کشورمبحث پژوهش همچنان به‌عنوان یک عرصه جدی تلقی نمی‌شود و بی‌تردید یکی ازعوامل تأثیرگذار بر این موضوع کمبود بودجه است، چرا که درعرصه‌های کلان، نگاه تزئینی باتوجه به کمبود بودجه‌های پژوهشی وجود داشته و اگر مواردی هم بوده تنها بر حسب ضرورت اتفاق افتاده و فرقی هم نمی‌کند این پژوهش‌ها کاربردی باشد یا بنیادی، به هرشکل به اندازه قد و قواره پژوهش نگاه کلان و بالادستی و بودجه‌بندی معقول اختصاص داده نمی‌شود. اما مسأله دیگر نگاه جامعه به مبحث پژوهش است و سؤال این است جامعه تا چه میزان به پژوهش نیاز دارد؟ که البته در پاسخ این سؤال باید بگویم در نگاه کلان مدیریتی به این موضوع بسیار اندک پرداخته شده است چرا که بیلان زا نیست...
 خوشبختانه چندین دوره است مسئولان برگزاری جشنواره موسیقی فجر موضوع مهم پژوهش را مورد توجه قرار داده‌اند و در جدول جشنواره قرار گرفته و با همکاری شما از گذشته اتفاق خوبی رخ داده است دراین باره کمی توضیح دهید؟
دغدغه من نسبت به عرصه پژوهش به سال‌ها قبل برمی گردد و ازابتدای سال 70 تلاش کردیم نگاه جدی تری با نگاه عمومی به این موضوع داشته باشیم به‌همین سبب درهمان برهه زمانی «کنسرت‌های پژوهشی- آموزشی» را در دفتر پژوهش‌های کاربردی مرکز موسیقی حوزه هنری با دعوت ازحضوراستادان فن درتالار اندیشه راه‌اندازی و برگزار کردیم و هرماه به مدت دو شب اجرای برنامه نظری و عملی داشتیم که از سوی مردم به لحاظ جمعیت از استقبال خوبی برخوردار می‌شد و همین بود که دستمایه خوبی شد برای دیگر مراکز دولتی و خصوصی که چنین برنامه‌هایی را تدارک ببینند. شاید دلیل استقبال این بود که در آن سال‌ها مانند این روزها امکانات پیشرفته‌ای دردسترس نبوده تا مردم و هنرمندان از طرق مختلف اطلاعاتی از هم کسب کنند. این فعالیت‌ها همچنان ادامه داشت تا پایان دهه 80 و نتیجه‌ای که دراین سال‌ها به‌دست آمد این بود که حضورمردم در این کنسرت‌های پژوهشی و آموزشی از عدم آگاهی و آشنایی آنها با این مقوله نبوده بلکه بیشتر علاقه‌مند هستند صحبت‌های علمی را از زبان یک کارشناس یا استاد اهل فن موسیقایی دریافت کنند و تا حدی پاسخ پرسش‌های خود را بگیرند و این اتفاقات موجب شد رفته‌رفته جامعه هنری پژوهش را در عرصه عمومی بشناسد که البته دراین پژوهش‌ها عرصه‌های گوناگون هم وجود داشته و دارد.
پژوهش‌های موسیقی در جشنواره موسیقی فجر بر چه مبنایی است؟
در خصوص مبحث پژوهش در جشنواره موسیقی فجر باید بگویم در ادامه برنامه‌هایی که با عنوان کنسرت‌های پژوهشی برگزار کرده ایم، تمامی مسئولان و دبیران برگزاری جشنواره‌های موسیقی فجر از ابتدا تاکنون تمام تلاش خود را کرده‌اند که در تمامی بخش‌ها با توجه به امکانات و مقدورات به بهترین نحو خدمت کنند. جشنواره موسیقی فجر از اواخر نیمه دوم دهه هفتاد بنای کاری خود را بر این گذاشت تا با دعوت از متخصصان و کارشناسان این عرصه، موضوع‌های مختلف و مهم موسیقی را که چندان به آن پرداخته نشده بود به‌عنوان بخشی از برنامه‌های جشنواره با سخنرانی‌هایی در سالن‌های کوچک و با جمعیت کمتر برگزار و مورد بررسی قرار دهد. بنده هم آن سال‌ها از طریق دانشگاه سوره و برگزاری کنسرت‌های دانشجویی و برنامه‌های پژوهشی گروه آموزشی موسیقی و علمی کاربردی به نوعی به متولیان آن دوره از جشنواره موسیقی فجر ثابت کردیم که می‌توانند در کنار اجراهای صحنه‌ای گونه‌های مختلف موسیقی به بخش پژوهشی و حضور دانشجویان هم به دیده مثبت بنگرند و خوشبختانه مورد استقبال عموم و منتقدان هم قرار گرفت. البته آن زمان امکانات دسترسی به اینترنت و فضاهای مجازی و پیشرفت تکنولوژی و... مانند امروز فراهم نبود و مردم و دانشجویان در کنار اصحاب رسانه استقبال می‌کردند اما به مرور که فضای مجازی گسترش پیدا کرد و شرایط اینترنتی مهیا شد، جشنواره موسیقی فجر هم با سلایق متفاوت و مدیران مختلف سعی کرد این بخش را کماکان حفظ و برگزارکند. اما متأسفانه درآن سالن‌های کوچک وحتی بزرگ دیگر نه ازدانشجویان خبری بود ونه استادان وحتی اصحاب رسانه؛ تا آنکه دوسال پیش مدیران برگزاری جشنواره موسیقی فجرآقای شهرام صارمی و آقای علی ترابی مدیرکل سابق دفترموسیقی ازبنده خواستند تا بواسطه سال‌ها فعالیت رادیویی، بخش پژوهش جشنواره موسیقی فجر را در رادیو برگزار کنیم، چرا که بدرستی دریافته بودند مبحث پژوهش دیگر آنچنان مخاطب جدی در محیط‌های بسته و حتی فرعی را هم ندارد و چه بهتر است که این مباحث درعرصه گسترده تری بیان شود و بواسطه رادیو که فراگیراست و ذاتاً نوع ارائه مباحث در آن متفاوت از دیگر انواع است و دوم اینکه همه فارسی زبانان جهان در زمان‌های گوناگون بواسطه آرشیو شدن برنامه‌ها در اپلیکیشن‌های رادیو می‌توانند استفاده و مورد بهره‌برداری قرار دهند. سال گذشته باردیگر این بخش در سالن‌ها برگزار شد اما متولیان برگزارکننده جشنواره سی و ششم آقایان دکتر اللهیاری، دکتر ریاحی و ستایشگر مجدد تصمیم گرفتند این موضوع در عرصه رادیو و تلویزیون مطرح شود و براین اساس در ایام جشنواره بخش پژوهش با تأیید نهایی محورهای گفت‌و‌گو و میهمانان ازسوی رئیس و دبیر جشنواره در رادیو گفت‌و‌گو به‌صورت زنده برگزارمی شود و چند گفت‌و‌گو هم در شب‌های هنر، شب موسیقی در شبکه چهار تلویزیون خواهیم داشت همزمان با برگزاری جشنواره. امیدواریم این موضوع در سال‌های بعد هم به همین شکل و حتی با حضور افراد دیگر ادامه پیدا کند تا عرصه پژوهش مغفول و مظلوم واقع نشود، چرا که حوزه فرهنگ و هنر در نوع خود در کشور مظلوم مانده که امیدوارم در آینده این گونه نباشد و براین نظرم بخش پژوهش می‌تواند در کنار دیگر بخش‌های جشنواره یا فعالیت‌های موسیقی که طی سال انجام می‌گیرد نمایی خوب ارائه دهد و مورد استقبال قرار بگیرد.
مباحث مورد نظر بیشتر حول چه محورهایی خواهد بود؟ آیا خروجی این کارها خارج از جشنواره مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد؟
بخش پژوهشی جشنواره گفت‌و‌گومحور است و صحبت‌ها درباره انتشار یک کتاب موسیقی یا آثار شنیداری و مکتوب و چنین موضوعاتی نبوده و نیست و خارج از تصور هم نیست که انجام پذیر نباشد، هدف اصلی این است که موضوعات کلی که امروز جامعه هنری به آن مبتلا شده و حتی جامعه مخاطب که مورد هدف و نشانه مدیران هنری است مطرح شود. امیدوارم صحبت‌هایی که در دایره بخش پژوهشی جشنواره موسیقی فجر مطرح می‌شود این موضوع‌ها در فضای بیرونی مانند دانشگاه‌ها، هنرستان‌ها، مؤسسات و دیگر مراکز ذیربط دستمایه انتخاب قرار بگیرد و به‌عنوان یک پژوهش جدی و بنیادی روی آنها کار علمی شود. ناگفته نماند این وظیفه سازمان‌ها و نهادهای مختلف است تا از این پژوهش‌ها نه فقط گرته‌برداری بلکه استقبال محتوایی کاربردی کنند و در فضاهای دیگر از معلومات و تجربیات استادان وکارشناسان بهره ببرند. پیشنهاد بنده برای سال‌های بعد رقابتی برگزار کردن بخش پژوهش است، چرا که مطلع هستم بسیاری از جوانان تحصیلکرده درسراسر کشور هستند که نیازمند ارائه طرح‌های پژوهشی خود و شرکت در اینگونه میدان‌های عرضه هستند تا به رقابت بنشینند و مورد داوری قرار گیرند. یقیناً با اختصاص بودجه مناسب می‌توان به افق نزدیک‌تری در این مجال دست یافت. یادمان نرود که بخش پژوهش جشنواره موسیقی فجر هماره درنظر داشته که امر مهم نگاه و فعالیت پژوهشی را در بین توده اهالی علاقه‌مند و اهل فن نهادینه کند و سهمی در توسعه آن داشته باشد.

برش
بر اساس برنامه منتشر شده، در روز سه‌شنبه ۲۸ بهمن حسین علیشیری، پژوهشگر و ترانه سرا و مجید افشاری، ترانه سرا پیرامون سیر تطور ترانه به گفت‌و‌گو خواهند پرداخت. چهارشنبه ۲۹ بهمن سیدعلیرضا میرعلی نقی درباره تاریخ نگاری موسیقی و خطر روایت مسلط به بحث می‌نشینند. پنجشنبه ۳۰ بهمن، نادر مشایخی آهنگساز، پداگوژیست و رهبر ارکستر به همراهی مونا طاهریان پداگوژیست و نوازنده فلوت با محوریت سیستم‌های آموزش نوین موسیقی در جهان با مخاطبان خود به گفت‌و‌گو خواهند پرداخت و در ادامه این نشست‌ها جمعه ۱ اسفند محمدرضا چراغعلی و پدرام کشتکار  پاپ در دو دهه گذشته به گفت‌و‌گو می‌پردازند و سند ملی موسیقی و الزامات آن با حضور سید امین مؤیدی اصفهانی، مشاور برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی معاونت امور هنری و محمداللهیاری فومنی مدیرکل دفترموسیقی شنبه ۲ اسفند پرداخته خواهد شد. موضوع ژانربندی انواع موسیقی با حضور احسان ذبیحی فر آهنگساز، نوازنده و مدرس دانشگاه و کارن کیهانی مؤلف، نوازنده و مدرس یکشنبه ۳ اسفند میزبان نشست آخر سلسله نشست‌های پژوهشی سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر خواهند بود.