ترکیه و امریکا در بزنگاه بهبود روابط مخدوش شده

بنفشه غلامی/ دو روز پس از روایت متفاوت ترکیه و پ ک ک از کشته شدن 13 شهروند ترکیه در شمال عراق، پیام تسلیت امریکا به آنکارا بابت این رویداد، تبدیل به فصل جدید اختلاف دو کشور شد. ترکیه سفیر امریکا در کشورش را فراخوانده و واشنگتن را متهم به حمایت از پ ک ک کرده و اردوغان نیز به امریکا هشدار داده یا کنار این کشور باشد یا رو به روی آن. این در حالی است که اختلافات دو کشور بر سر سامانه اس 400 نیز همچنان به قوت خود باقی است.
به گزارش سایت شبکه خبری «الجزیره»، دور جدید اختلافات ترکیه و امریکا از روز یکشنبه آغاز شد. زمانی که آنکارا از پایان عملیات «پنجه عقاب 2» که از بامداد چهارشنبه هفته پیش آغاز شده بود، خبر داد و اعلام کرد، در جریان این عملیات، زمانی که ارتش ترکیه اقدام به ورود به یکی از مقرهای پ ک ک در شمال عراق کرد، موفق به کشف اجساد 13 شهروند ترکیه شد که پیشتر توسط حزب کارگران کردستان ربوده شده و با شروع عملیات «پنجه عقاب 2» توسط آنان کشته شده بودند. بلافاصله اندکی پس از انتشار این خبر حزب کارگران کردستان در بیانیه‌ای اعلام کرد که شهروندان ترکیه را نکشته است. این بیانیه تأکید می‌کرد، این افراد در حملات هوایی ترکیه علیه پ ک ک کشته شدند.
وزارت خارجه امریکا در پی این رویداد و روایت‌های متفاوت آن، پیام تسلیتی منتشر کرد که در آن تأکید شده یود: «بابت کشته شدن 13 شهروند ترکیه در کردستان عراق متأسف هستیم و به ترکیه که متحد ما در ناتو است و خانواده‌های قربانیان تسلیت می‌گوییم. اگر کشته شدن این شهروندان توسط پ ک ک درست باشد، آن را محکوم می‌کنیم.»  بخش دوم این پیام تسلیت و تأکید بر اینکه اگر حمله توسط پ‌ک‌ک انجام شده باشد، محکوم می‌شود، باعث خشم ترکیه شد که در چند سال گذشته نیز بابت همکاری‌های امریکا با نیروهای کرد شمال سوریه خشمگین بوده است. وزارت خارجه ترکیه یکشنبه شب «دیوید سترفیلد»، سفیر امریکا در این کشور را احضار کرد و با شدیدترین لحن به وی مراتب خشم آنکارا را اعلام کرد. از همین رو دیروز «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه امریکا در تماسی تلفنی با «مولود چاوووش اوغلو»، همتای ترک خود، سعی کرد از متحد امریکا در ناتو دلجویی کند. بنا بر بیانیه‌ای که «ند پرایس»، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا منتشر کرد، «بلینکن» در این تماس تلفنی با تسلیت مجدد بابت مرگ شهروندان این کشور، تأکید کرد: «واشنگتن معتقد است پ ک ک مسئول این مرگ‌ها است.»  
با این حال صــــــــبح دیروز «آسوشیـــــــــتدپرس» گزارش کرد، «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه که همچنان از بیانیه نخست امریکا خشمگین است، در سخنانی بیانیه نخست امریکا را یک «شوخی » خواند و با تروریست خواندن پ ک ک خطاب به واشنگتن گفت: « باید موضع خود را مشخص کنید. با ما باشید یا با تروریست‌ها. اگر ما در ناتو با هم متحد هستیم و اگرمی خواهیم این اتحاد همیشه ادامه داشته باشد. باید با ما صادق باشید.»
نرمش امریکا مقابل ترکیه در این ماجرا در حالی است که به گفته تحلیلگران «شینهوا»، با وجود برخی سیگنال‌های مثبت که از زمان روی کار آمدن دولت «جو بایدن» برای ترکیه ارسال شده است، به نظر نمی‌رسد دو طرف برای ترمیم روابط خود که در دوره «دونالد ترامپ» مخدوش شده بود، عجله‌ای ندارند و هر دو کشور منتظر هستند دیگری دست به اقدامی برای گرم شدن روابط بزند. با این حال از نظر کارشناسان دولت «بایدن» با وجود همه سیگنال‌های مثبت، موضع سختگیرانه‌تری نسبت به «ترامپ» در قبال آنکارا دارد. اما در عین حال نمی‌خواهد متحد خود در ناتو را در مقابل روسیه از دست بدهد و او را به سمت مسکو سوق بدهد.
به گفته «سنان اولگن»، رئیس اندیشکده «مطالعات دیپلماسی و اقتصادی» در استانبول، اگر بایدن بخواهد روابط با ترکیه را اصلاح کند، این کار را نه تنها برای امریکا که برای ناتو انجام می‌دهد. زیرا طی یک دهه گذشته روابط امریکا با متحدان غربی‌اش به قدری تیره شده که چندان دور از ذهن نیست اگر پیوند‌های این رابطه کاملاً از هم گسسته شود. به اعتقاد او «اگر بایدن نمی‌خواهد متحد خود را از دست بدهد، تنها راه معامله با اردوغان است. زیرا اگر این کار را نکند، باید با خطر شکافی دائمی در ناتو روبه‌رو شده و بپذیرد که ترکیه ممکن است به سمت روسیه برود.» یکی از مسائلی که بین دو طرف وجود دارد و مثل خاری به چشم امریکا است، مسأله سامانه پدافند هوایی اس 400 است که «آنتونی بلینکن» آن را غیر قابل قبول خوانده و تأکید کرده: «این همسو بودن با یکی از بزرگترین رقبای استراتژیک ما است.»
«سرکان دمیرتاش»، تحلیلگر سیاسی ترکیه نیز می‌گوید: «هرچند سه هفته‌ای که گذشت، در مناسبات ترکیه و امریکا خوب و عالی نبود. اما اکنون خیلی زود است که بخواهیم درباره روند روابط دو طرف صحبت کنیم. زیرا آنها حتماً تلاش خواهند کرد این بحران را بخوبی مدیریت کنند و روابط آینده خود را در مرزهای تعیین شده و با تمرکز بر منافع مشترک شکل دهند.»