اقتصاد در جست‌وجوی امید

حسن فروزان فرد
نایب رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط‌ زیست و آب اتاق بازرگانی ایران
برای پاسخ به این پرسش که «ریشه‌های امید در اقتصاد ایران کجا نهفته شده است» باید گفت امید چیزی نیست که بتوان با چشم مصلح آن را دید اما آیتم‌های وابسته به آن وجود دارد  که غیر از مسائل فرامرزی و اقتصاد سیاسی و بین‌المللی که وجود دارد، تشدد و فرد محوری و گروه محوری و درگیری‌های جناحی جدی آن را تشدید می‌کند. همچنین پافشاری بر نظرات شخصی و نظرات گروهی تا جایی پیش می‌رود که در برخی اوقات منافع گروهی، عمومی، ملی و منافع فعالان اقتصادی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد که این پیام خوبی برای اقتصاد ملی ندارد. همچنین بین قوای مختلف و سخنگوی قوای مختلف و روسای قوای مختلف به گونه ای پراکندگی و گفت و شنود پشت تریبون وجود دارد که اصولاً هر فعال اقتصادی که دیدگاه بلند مدت دارد دچار نگرانی می‌شود. نکته‌ای که وجود دارد این است که در عرصه تعاملات بین‌المللی هم به نظر نمی‌رسد به این راحتی‌ها زمینه‌هایی برای تغییر و تحولات جدی داشته باشد.
جمهوری اسلامی ایران تلاش می‌کند که بر اصول خود پافشاری کند. ‌همچنین قدرت‌های دیگر منطقه‌ای و بین‌المللی تلاش دارند که بر اصول خود پافشاری کنند. اما آنچه که باقی می‌ماند توان و پایمردی فعالان اقتصادی و کارآفرینان ایرانی است. امید ما به افرادی است که دلشان برای مملکتشان می‌تپد و ایران برایشان ارزشمند است و حاضر هستند که بیشتر از این تلاش کنند. در چنین شرایطی باید به روی آیتم مردم بیشتر تأکید کرد. خود مردم هم از طریق فعالان اقتصادی می‌توانند تلاش کنند. البته نمی‌توان در مورد کلیت مردم صحبت کرد چون کلیت مردم هم متنوع است و هم متکثر. به همین جهت کار سختی است اما می‌توان در این زمینه در حوزه فعالان اقتصادی صحبت کرد و می‌توان گفت فعالان اقتصادی گونه خاصی از مردم هستند که اگر تلاش کنند می‌توان پیام رفتارها را درک کنند و تحرک ایجاد کنند.
همچنین به میدان آوردن فعالان اقتصادی کار سخت و پیچیده و نشدنی نیست و به مقداری صداقت و دقت و خردمندی احتیاج دارد و فعالان اقتصادی  را که به صورت ریشه‌ای نگاهشان بلند مدت و توسعه‌ای است همراه کنند.
حداقل گروهی از کارآفرینان را می‌توان با واقعیت‌ها نه با کلام و نه با گفت و گو بلکه با عمل همراه کرد. اگر گروهی از بهترین‌ها و کارآفرینان برتر کشور و فعالان اقتصادی نخبه کشور همراه باشند و به این جمع‌بندی برسند که نقطه امیدی وجود دارد رفتار و حرکت‌ها و تصمیم‌های اقتصادی که اتخاذ می‌کنند، قطعاً در تصمیم دیگر افراد و‌مردم مؤثر است و می‌تواند زمینه را برای بهبود مهیا کند. چون فعالان اقتصادی و کارآفرینان در تعامل با گروه‌های مختلف اجتماعی هستند و رفتارشان رصد می‌شود. اگر قرار باشد در فضای عمومی اقتصاد کشور و زندگی اجتماعی و اقتصادی تحولی به وجود بیاید به نظر می‌آید امیدواری ایجاد کردن برای فعالان اقتصادی حرفه ای و کارآفرینان کشور می‌تواند زمینه را برای تحرک بقیه ایجاد کند.
این حرفی است که ۲۰ سال با زبان‌های مختلف تکرار شده است اما برخلاف اینکه این سخن توسط گروه‌های مختلف و مسئولان مورد تأیید قرار گرفته اما در عمل پای کار نایستادند و حاضر نشدند که زمینه را برای گروهی حداقل از بهترین‌ها فراهم کنند تا آنها به سمت جلو پیش بروند و زمینه پیشرفت را برای بقیه مهیا کنند. در حالی که این تجربه جهانی توسعه است و در بسیاری از کشورها پاسخ مثبت گرفته و منجر به  نتیجه خوبی شده است. در حال حاضر به نظر می‌رسد باید داشته‌هایشان را به رسمیت بشناسیم و کنار هم قرار دهیم تا منجر به حل مسأله کارآفرین‌ها و فعالان اقتصادی معتبر شود. باید تصمیماتی اتخاذ کرد که باعث جلب اعتماد مردم شود چراکه دیگر شعارها خیلی تکرار شده است و دست آورد ملموس و روشنی نداشته و تأثیرگذار نبوده است.