کشف قاره جدید در اطلس فرهنگ جهان

از هیچ کس شنفتنی نیست ادعا کند که ایرانِ هفت هزارساله را دوباره کشف کرده است مگر آنکه مدعی، محمدعلی اسلامی ندوشن باشد. او البته داعیه‌ای در کشف ندارد اما آثارش گواهند که به رگ و ریشه یک پیکره پیر و کهنسال، سفری اکتشافی و جسورانه داشته است و نوشته‌هایش سفرنامه‌ای دیده گشا هستند از سیاحت هوشمندانه و مغازله عاشقانه او روی تن ایران. سوغات اسلامی ندوشن از این سفر تغزلی، کشف یک «دفینه تمدنی» و چشاندن لذت هماغوشی با آن است.
او انگار در این دفینه، لوحی یافته به خطی نو؛ و همه عمر را در رمزگشایی از این هیروگلیف تمدنی به سرآورده است. حاصل این رمزگشایی، کشف ایران به‌عنوان یک جهان بینی و رهیافت زندگی است. او ایران را از یک جغرافیا و یک تاریخ به سمت یک وضعیت فرهنگی می‌جهاند؛ نوعی «جغرافیای جهش یافته» که درخت و دره و کوه و کناره و برکه و بیابانش جان دارند و شیوه‌ای ممتاز و متمایز در زیستن را رقم می‌زنند. به اعتبار همین سفر اکتشافی پیروزمندانه و پرتره تازه‌ای که محمدعلی اسلامی ندوشن از میهن ترسیم کرده می‌توان ادعا کرد که او کاشف دوباره ایران است. بی‌گمان ایران او را از یاد نخواهد برد همان طور که او خود مردی است که هیچ گاه ایران را از یاد نبرد. در پاسداشت این کاشف جسور، به تازگی جشن نامه شایسته‌ای منتشر شده است که در حکم کلید قلعه شخصیتی اوست: «مردی که ایران را از یاد نبرد». کتاب به اهتمام محمد جواد حق شناس در 5 فصل و 404 صفحه از سوی نشر بامداد نو روانه بازار فرهنگ شده است.معماری جشن نامه، دقیق و مدبرانه است. در مدخل کتاب، بر حسب دو گفت‌و‌گو با اسلامی ندوشن، روایتی خودنوشت از سوانح زندگی او فراهم آمده است که سیمای نجیب یک جست و جوگر فرهنگ ایران را بازنمایی می‌کند. او در این متن خلاق، مینیاتور دقیقی از عمر بلندش را برمی سازد. نثر درخشان اسلامی ندوشن که در سرگذشت نامه خودنوشت او (روزها / 4 جلد) به اوج می‌رسد و نمونه‌ای ماندگار از نویسندگی خلاق را رقم می‌زند در همین متن نیز مشهود است. فصل دوم، اسلامی ندوشن را در آینه آثار و منتقدانش می‌نمایاند. فصل سوم یک گفت‌و‌گوی بلند جمعی به همراه چندنامه به/از بزرگان می‌آید. در فصل چهارم مقالات و یادداشت‌هایی درباره اسلامی ندوشن عرضه شده است که همگی دقیق و دیده گشا و خواندنی هستند. مقاله «حرف‌های فرزند ایران تنها» از استاد مصطفی ملکیان، ماهیت و مأموریت علمی اسلامی ندوشن را که اصالت بخشیدن به فرهنگ است به بهترین شکل ممکن می‌نمایاند. مقاله «روشنفکر فرهنگ مدار» از محمد صادقی نیز در همین مسیر، نکات روشنگر و راهنمایی عرضه می‌دارد. فصل پنجم هم استاد را به روایت تصویر نشان می‌دهد. «مردی که ایران را از یاد نبرد» از نمونه‌های خواندنی و خوش سلیقه در عرصه جشن نامه‌نویسی است؛ نمونه‌ای که یک خوشه شیرین از بوته انگوری افکار یک صاحبنظر می‌چیند. اگر پایی برای به باغ رفتن و دستی برای میوه چیدن ندارید سراغ این خوشه آماده بروید.
مردی که ایران را از یاد نبرد
به اهتمام محمد جواد حق شناس
ناشر: بامداد نو