فواید سفالگری برای کودکان

شهرزاد عبدیه
روانشناس
کودکان از خاک‌بازی و گل بازی لذت می‌برند، هرچند این علاقه در بیشتر موارد منجر به لباس و تن‌های آغشته به خاک و گل می‌شود و والدین را به زحمت می‌اندازد اما مگر می‌شود انسانی را که از دیرباز با خاک و گل انس و الفت داشته از چنین کارهایی بازداشت؟ در این نوشته می‌خواهم کمی فراتر از یک خاک‌بازی ساده رفته و درخصوص فواید بازی سرانگشتان کودکانه با خاک رس برایتان بنویسم. خاکی که از دیرباز در هنر سفالگری مورد استفاده انسان قرار می‌گرفته و این روزها نیز علاقه‌مندان زیادی را به سمت خودش می‌کشاند. سفالگری و ساختن با گل ازجمله نخستین هنرهای بشر بوده است و تقریباً در همه سایت‌های باستانشناسی می‌توان تکه‌هایی از سفالینه‌ها با کاربری‌های مختلف را پیدا کرد. در واقع سفال جزیی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان‌ها بوده و هست. تحقیقات علمی نشان می‌دهند که سفالگری می‌تواند در افزایش هماهنگی عصبی – عضلانی و کاهش مشکلات عاطفی کودکان تأثیرات مثبتی داشته باشد. همچنین پژوهش‌های دیگری نیز از تأثیر مثبت سفالگری در کاهش پرخاشگری و افزایش خلاقیت و اعتماد به نفس کودکان حکایت می‌کند. کودکان در خلال بازی با خاک رس و سفالگری، فرصتی برای خلق کردن پیدا می‌کنند و از یک تکه گل منعطف اجسامی را می‌سازند که دوست دارند. فرآیندی که در کنار خلاقیت به آنها اعتماد به نفس و حس لذت نیز می‌دهد. کودک برای ساختن نیاز دارد ابتدا فکر کند و چیزی را که می‌خواهد بسازد با جزئیات در ذهنش تصور کند سپس شکل ذهنی خود را با حرکت و فشار سرانگشتان روی گل بیافریند. در واقع در این فرآیند کودک تجسم کردن را تمرین می‌کند. در خلال سفالگری کودک می‌تواند بسازد، سپس تخریب کند و دوباره از نو بسازد. همچنین بازی و ساختن با گل خاک رس  برای کودکان کوچک به نوعی تمرین دست‌ورزی (به کارگیری عضلات ظریف سرانگشتان) و هماهنگی چشم و دست هم محسوب می‌شود؛ مهارتی که لازمه آن توانایی در حرکت عضلات کوچک انگشتان است. این مهارت برای آغاز نوشتن و مداد در دست گرفتن بسیار مهم است. بچه‌هایی که مهارت‌های دست‌ورزی قوی‌تری دارند، در سن مدرسه و پیش دبستانی بهتر می‌توانند مداد را در دست گرفته و بنویسند. در زندگی ماشینی امروز که بزرگ و کوچک در چاردیواری‌هایی تنگ محصور شده‌ایم؛ سفالگری فرصتی برای آشتی کودکان با طبیعت و لمس آن را فراهم می‌آورد. فرصتی که باید آن را مغتنم دانست و با آوردن تکه‌ای از طبیعت (گل خاک رس) به خانه تجربه‌ای دوست داشتنی و آموزنده برای کودکان فراهم ساخت. بعد از پایان سفالگری نیز می‌توانید، از فرزندتان بخواهید ساخته دستش را رنگ‌آمیزی کند و چه اشکالی دارد اگر کودکتان شکل عجیبی را که ساخته؛ با رنگ هایی عجیب‌تر رنگ‌آمیزی کرده و رؤیا بافی کند و سوار بر بال خیال داستان آن را برایتان بگوید.