میراث تاریخی توس در مسیر گردشگری مسافران مشهد قرار گرفت

گروه ایران زمین - «توس» شهری نام آشنا و درعین حال کمتر شناخته شده است. همجواری آن با مشهد مقدس و بارگاه مقدس امام رضا(ع) و وجود آرامگاه فردوسی بزرگ نام این شهر تاریخی را برای میلیون‌ها زائر و مسافر مشهد آشنا کرده است اما میراث تاریخی این شهر که سه دوره تاریخی سلجوقی و سامانی و تیموری را در خود جای داده است چندان برای مسافران مشهد آشنا نیست. توس افزون بر ۴۸۰ عالم، دانشمند، فیلسوف و اندیشمند اعصار مختلف ایران زمین را در دل خود پرورانده است.
گرچه شمار مشاهیر آرمیده در شهر تاریخی توس روشن نیست اما آرامش ابدی بزرگانی همچون خواجه نظام‌الملک توسی، شیخ توسی از علمای بزرگ شیعه، خواجه نصیرالدین توسی، امام محمد غزالی توسی و دقیقی توسی در این خاک کهن قطعی است. بنای دیرقدمت هارونیه، مقبرةالشعرا و مزار شاعر معاصر مشهدی مهدی اخوان‌ ثالث متخلص به «م.امید» نیز در پیرامون و محوطه آرامگاه حکیم توس قرار دارند. عمارت و خانه تاریخی چهاربرج که کلنل تقی خان پسیان در دوره‌ای در آن اقامت داشته که اکنون در مرحله باز‌سازی است و موزه تاریخی طابران توس که بسیاری از گنجینه‌های ارزشمند بر درو دیوار آن، جای گرفته‌اند، از این جمله است که در آن برای بازدید علاقه‌مندان و گردشگران روی عموم مردم باز است. محوطه ۳۶۰ هکتاری شهر تاریخی توس که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، در سده دوم هجری مجموعه‌ای ‌از آبادی‌هایی همچون توس، نوقان و سناباد بود که توس آبادترین آنها محسوب می‌شد.
همین امر باعث شد پس از شهادت ثامن‌الحجج حضرت علی‌بن موسی‌الرضا(ع) در خراسان، تاریخدانان محل دفن پیکر مطهر و حرم منور آن امام همام را «ارض توس» بنامند. اما امروز همه آن آبادی‌ها با گسترش مشهد در درون این کلانشهر جای گرفته و از توس نیز بقایایی باستانی و تاریخی، نام و آوازه و مقابری از بزرگان علم، ادب و هنر به جا مانده است.
به گزارش ایرنا، آبادانی و احیای آن از ۱۹ تیر ماه ۱۳۷۵ با سفر تاریخی رهبر معظم انقلاب مورد تأکید قرار گرفت و از بهمن ماه 1391 به‌عنوان یک «محدوده منفصل شهری» به شهرداری مشهد سپرده شد. هم‌اکنون نیز توس تحت مدیریت منطقه دوازدهم شهرداری مشهد اداره می‌شود.
روز شنبه ۲۹ آذر ماه با سفر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مسیر گردشگری آرامگاه فردوسی به ارگ کهن‌دژ توس افتتاح شد. ساخت این مسیر توسط شهرداری مشهد با نظارت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان از تیرماه امسال آغاز شد. این مسیر از جلوخان آرامگاه فردوسی آغاز شده و تا محوطه باستانی ارگ کهن‌دژ ادامه دارد که به طول بیش از 1000 متر و به شکل پیاده رو با هزینه ۱۰۰ میلیارد ریال ساخته شده است.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مراسم رونمایی از این مسیر گردشگری بر ضرورت تبدیل شهر تاریخی توس به یک قطب مهم گردشگری در کشور تأکید کرد و گفت: توجه به شهر تاریخی توس و انجام اقدامات مختلف در بهسازی این منطقه و نیز آرامگاه فردوسی با هدف تحقق منویات رهبر معظم انقلاب در این زمینه انجام می‌شود. علی اصغر مونسان با قدردانی از زحمات و تلاش‌های شهرداری مشهد در اجرای پروژه جلوخان آرامگاه فردوسی و ایجاد مسیر گردشگری به سوی کهن‌دژ افزود: تا قبل از این ۴۸۰ میلیارد ریال از سوی شهرداری مشهد در توس هزینه شده و امروز نیز ۸۰ میلیارد ریال دیگر به این مبلغ افزوده شد. مونسان گفت: ثبت شهر تاریخی توس و آرامگاه فردوسی در فهرست جهانی یکی از خواسته‌ها و انتظارات بحق است که با توجه به محدودیت و امکان ثبت جهانی سالانه یک اثر از هر کشور، پرونده ثبت جهانی توس در حال تهیه و تدوین است و امیدواریم در سال‌های آینده و نزدیک شاهد ثبت توس در فهرست آثار جهانی باشیم.
۹۰۰ میلیارد ریال برای توسعه و آبادانی توس
محمدرضا کلایی، شهردار مشهد نیز در این زمینه گفت: شاهد افتتاح مسیر دسترسی جلوخان آرامگاه فردوسی به کهن دژ و رونمایی بخشی از مجسمه‌های فاخر شخصیت‌های شاهنامه بودیم که سعی می‌کنیم تا پایان سال با هماهنگی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و توجه استاندار جلوخان آرامگاه فردوسی را به بنای تاریخی هارونیه متصل کنیم. وی ادامه داد: طی این مدت جلوخان آرامگاه فردوسی به وسعت هفت هکتار و همچنین مسیر دسترسی به کهن دژ اجرا شده و تلاش می‌کنیم مجموعه فعالیت‌های عمرانی در محدوده آرامگاه فردوسی را تا نوروز به بهره‌برداری برسانیم. شهردار مشهد با بیان اینکه در کنار اجرای این پروژه‌ها امروز شاهد رونمایی از سه مجسمه از شخصیت‌های شاهنامه بودیم گفت: امیدواریم پنج مجسمه دیگر نیز به مرور تا پایان سال و اوایل سال آینده در جلوخان آرامگاه فردوسی نصب شود. وی افزود: تاکنون بیش از ۹۰۰ میلیارد ریال برای اجرای پروژه‌های مختلف در محدوده تاریخی توس هزینه کرده‌ایم که تا پایان سال ۳۰۰ میلیارد ریال دیگر نیز هزینه خواهد شد.