پراید در خیابان‌های ایران

«ساعت 8 صبح به کارخانه خودروسازی سایپا رفتم. آقای هادی‌ نژادحسینیان وزیر صنایع سنگین و مدیرعامل سایپا توضیحاتی ارائه دادند. مخصوصاً در مورد 2 اتومبیل کوچک جدید به نام‌های صبا و نسیم، یا همان پراید، که با تکنولوژی شرکت کیای کره‌جنوبی با 50 درصد تولید داخلی ساخته‌اند؛ با سوخت شش و سه لیتر در 100کیلومتر. ماشین خوب و ارزانی است...» آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطرات خود زیر تاریخ «چهارشنبه 3 شهریور 1372» این روایت را از مراسم رونمایی خودرویی درج کرده است که خیلی زود خود را در دل ایرانی‌ها، بویژه قشر متوسط جا کرد. پراید کره‌ای در فرهنگ عامه مردم خیلی زود تبدیل به یک مفهوم شد، مانند سَلف انگلیسی‌اش «پیکان» که این شانس را پیدا کرده بود تا جایگاهی فراتر از یک خودروی صِرف در اجتماع ایرانیان داشته باشد.چهار سال از پایان جنگ گذشته بود، شهرها تازه غبار ویرانی‌های جنگ را می‌تکاندند و رنگ و لعاب تازه‌ای می‌گرفتند. خیابان‌ها هنوز در تسخیر پیکانی بودند که از دهه چهل پایش به شهرهای بزرگ باز شده بود و بخشی از هویت و تاریخ چند نسل از ایرانیان شده بود. ماشین‌های امریکایی، چینی و کره‌ای کمابیش در شهر تردد داشتند، اما پراید قرار بود در خیابان‌ها بتازد و تغییرات عمده‌ای در سبک زندگی شهرنشینان ایجاد کند. قرار بود تبدیل به خودرویی شود که قصه‌ها با خود دارد. آنقدر که مرضیه برومند حضور آن را در زندگی تهرانی‌ها دستمایه ساخت سریالی با نام «تهران- 11» کرد؛ سریالی که یک پراید سبز رنگ محور تمام ماجراهایی بود که در 14 قسمت برای بازیگران آن اتفاق می‌افتاد.
پراید قرار بود جای پیکان را برای نسل جدید بگیرد. قرار بود برای تازه عروس و دامادها گل‌آذین شود و مرکب رفتنشان به خانه بخت باشد، قرار بود برای دختران جوان تازه مستقل شده، وسیله نقلیه شخصی باشد و جای «رنو» را برای آنها بگیرد. قرار بود وسیله‌ای باشد برای مردانی که بعد از اتمام ساعت کارشان در اداره، در خیابان‌ها دنده عوض کنند و کلاچ بگیرند تا شاید از پس خرج زندگی برآیند. پدرانی که با پیکان‌های زرد قناری و گوجه‌ای و کرم رنگ دولوکس و کارلوکس رانندگی را آموخته بودند، حالا پشت فرمان پراید کولردار، اصول رانندگی را به فرزندانشان یاد می‌دادند.
روزهایی که پراید کم‌کم تبدیل به خودروی محبوب قشر متوسط می‌شد، اتومبیل‌های لوکس هم در بازار خودرو خرید و فروش می‌شد، رونیز و پاترول و گالانت و گلف و... هم طرفداران خود را داشت، پراید اما محبوب جیب‌های کوچک بود. پراید در سال های ابتدایی تولید، قیمتی بین یک میلیون و 870 هزار تا دو میلیون و دویست هزار تومان داشت. قیمت پراید متناسب با تورم افزایش پیدا کرد و در روزهایی که نمودار قیمت در تمام بخش‌ها به‌طرز عجیبی صعودی شد، قیمت پراید تبدیل به معیاری برای سنجش میزان گرانی شد. وقتی پراید مرز 50 میلیون تومان و بعد صد میلیون تومان را پشت سر گذاشت، انگار زندگی هم برای قشر متوسط به سخت‌ترین مرحله خود رسید. این را از تعجب مردم از قیمت پراید به‌عنوان شاخص سنجش گرانی‌ها می‌شد دریافت. بسیاری از کسانی که تا سال‌های ابتدایی دهه هفتاد موفق به خرید خودروی شخصی نشده بودند «ماشین‌دار» شدن را با پراید تجربه کردند. نخستین سفرهای خانوادگی و مجردی، نخستین تجربه‌های رانندگی مستقل و... برای بسیاری از جوانان دهه شصتی با نام پراید گره خورده است. برای بعضی هم که با تسهیلات لیزینگ و به‌صورت اقساط صاحب خودروی شخصی شده بودند، پراید ماشینی بود که باید «خودش قسطش را درمی‌آورد» همین بود که کم‌کم جای پیکان را در شبکه حمل‌ونقل عمومی گرفت و تا مرحله‌ای پیش رفت که تاکسیرانی تهران، پرایدهای زرد رنگ را وارد ناوگان حمل‌ونقل پایتخت کرد.پراید بعد از فراز و فرودهای بسیار و القابی که عملکردش در طول سالیان بر پیشانی‌اش نشاند، از جمله: «پرتیراژترین خودروی داخلی»، «نا امن‌ترین خودرو»،  «خودرویی که سارقان عاشقش هستند» و... و تنها به‌دلیل «کم خرج بودن» و «کم مصرف بودن» محبوبیتی برای خود دست و پا کرده بود، بالاخره به پایان راه رسید. مدیرعامل سایپا آبان ماه 1398 اعلام کرد این خودرو در تیرماه 1399 به‌طور کامل از رده خارج خواهد شد.
پرایدی که روزی با عنوان «خودروی کوچک شهری» توسط هاشمی رفسنجانی مورد بهره‌برداری قرار گرفت، در شانزدهم مرداد ماه 1399 با یادداشت محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری بر بدنه‌‌اش: «امید که این شرکت بعد از اتمام تولید پراید، خودروی جایگزین ایمن‌تر و زیباتر با قیمت مناسب در اختیار مردم بگذارد» روانه موزه سایپا شد.