فروش‌آنلاین؛ ناجی بازار ۱۰میلیارد دلاری جمعه سیاه

میترا جلیلی
خبرنگار
 با نزدیک شدن به سال نو میلادی، بازار خرید هم در امریکا داغ می‌شود و خریداران هرسال منتظر روزهای ویژه‌ای همچون روز شکرگزاری و جمعه سیاه (آخرین جمعه ماه نوامبر) هستند تا خریدهایشان را با بیشترین تخفیف ممکن انجام دهند. اما امسال در سایه سنگین کرونا، رفتار خرید مردم نیز تغییر کرد و به‌دلیل لزوم رعایت پروتکل‌ها و فاصله اجتماعی، بخش عمده این خرید به‌صورت آنلاین انجام شد. بازار خرید تعطیلات امسال رکوردی تازه برجای گذاشت و باوجود بحران اقتصادی ناشی از شیوع کووید۱۹، ثروت برخی کمپانی‌های بزرگ امریکا ازجمله آمازون افزایش یافت.

۲۰۲۰؛ نقطه عطف تجارت الکترونیک
جمعه سیاه روز بعد از جشن شکرگزاری در امریکا یکی از روزهای خاص برای خریداران و فروشندگان به‌شمار می‌رود. این روز حالا دیگر در بیشتر نقاط جهان به‌عنوان بزرگ‌ترین روز خرید و فروش شناخته شده است و عملاً در این روز، خرید برای کریسمس و سال نو میلادی آغاز می‌شود. هرچند در سال‌های گذشته گاه برخی خریداران از شب قبل جلو فروشگاه‌ها حتی چادر می‌زدند ولی امسال کرونا شرایط را به‌کلی تغییر داده و بیشتر مغازه‌ها تعطیل اند و با توجه به‌ فضای کم فروشگاه‌هایی که باز هستند، بیشتر خریداران در خانه ماندند و خرید آنلاین انجام دادند. در امریکا که تعداد کشته‌های ناشی از کووید۱۹ تا اواسط نوامبر بیش از ۲۵۰هزار نفر بود تعطیلی موقت کسب و کارهای غیرضروری سبب شد تا خریداران چاره دیگری جز خرید آنلاین نداشته باشند و بیشتر فروشگاه‌ها هم اجناس و کالاهای خود را در فضای مجازی ارائه دهند.
Adobe Analytics یکی از مؤسسات پژوهشی امریکا که ۸۰درصد تراکنش‌های آنلاین ۱۰۰ فروشنده برتر امریکا را رصد می‌کند در تازه‌ترین گزارش آماری خود آورده است: در جشنواره فروش امسال و به‌دنبال شیوع کرونا شاهد کاهش ۵۲درصدی فروش حضوری در امریکا بودیم که بالطبع این خلأ با استقبال مردم از خرید آنلاین، پر شد. مؤسسه پژوهشی Adobe در گزارش خود، سال ۲۰۲۰ را یک نقطه عطف برای تجارت الکترونیک عنوان کرده و یادآور شده است در طول سال‌جاری میلادی به‌دلیل شیوع کووید۱۹، تجارت الکترونیک خرید آنلاین در جهان و امریکا رونق گرفت و در ماه نوامبر و در روزهای شکرگزاری و جمعه سیاه این محبوبیت پررنگ‌تر شد. مردم بیشتر ترجیح دادند در خانه بمانند و خرید کنند و درنهایت در روز شکرگزاری امسال یک رکورد جدید برای فروش دیجیتال را به ثبت برسانند. امسال مردم امریکا در روز شکرگزاری حدود ۵.۱میلیارد دلار خرید انجام دادند که رقم قابل توجهی است و نشان از رشد سالانه ۲۱.۵درصدی دارد، چراکه این رقم در سال ۲۰۱۹ حدود ۴.۲میلیارد دلار بوده است. در این گزارش همچنین آمده است: مصرف کنندگان در روز جمعه سیاه ۱۱۶.۶میلیون ساعت خرید انجام دادند و تخمین زده شده است که خریداران امریکایی در طول جشن شکرگزاری و جمعه سیاه در هر دقیقه ۶.۳میلیون دلار برای خرید آنلاین هزینه کرده‌اند.
همچنین طبق گزارش این مؤسسه تحقیقی، در جمعه سیاه امسال امریکا شاهد فروش ۱۰میلیارد دلاری بوده است که این رقم نسبت به روز جمعه سیاه سال ۲۰۱۹ افزایشی ۳۹درصد ی نشان می‌دهد و ازسوی دیگر محاسبات می‌گویند که در روز جمعه سیاه امسال تقریباً به ازای هر فرد ساکن در امریکا، خریدی ۲۷.۵۰دلاری انجام شده است. این رقم نشان می‌دهد که میزان فروش جمعه سیاه در امریکا نسبت به سال ۲۰۱۹ رشد حدود ۲۲درصدی داشته است، چرا که در سال گذشته این رقم، ۷.۴میلیارد دلار بوده است. طبق این گزارش، جمعه سیاه امسال تاکنون دومین روز پرفروش آنلاین در تاریخ امریکا پس از Cyber Monday (نخستین دوشنبه بعد از روز شکرگزاری) سال ۲۰۱۹بوده است. هرچند انتظار می رفت روز Cyber Mondayامسال در امریکا شاهد فروش بین 11.2تا 13میلیارد دلاری و رشد 35درصدی نسبت به این روز در سال 2019 باشیم اما این پیش بینی ها محقق نشد و مردم 10.8میلیارد دلار خرید کردند که این رقم نشان از رشد 15.1درصدی نسبت به سال قبل دارد.

بازار داغ گوشی‌های هوشمند
هرچند مردم امریکا برای خرید آنلاین اقلام مورد نیاز خود در روز شکرگزاری و جمعه سیاه از کامپیوترهای شخصی(PC)، تبلت، لپ تاپ و... استفاده کردند اما در این میان تلفن‌های هوشمند نقشی اساسی و حیاتی ایفا کردند. طبق آمار Adobe، درماه نوامبر میزان خرید آنلاین و تجارت الکترونیک انجام شده در امریکا آن هم از طریق تلفن هوشمند افزایشی چشمگیر داشته است. طبق آمار این مؤسسه پژوهشی، بیش از ۲۵.۵میلیارد دلار خرید آنلاین از طریق تلفن‌های هوشمند انجام شده است که این رقم نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹ افزایشی ۴۸درصدی را نشان می‌دهد. در روزهای تعطیل روز شکرگزاری و جمعه سیاه نیز یک بار دیگر گوشی‌های هوشمند نقشی اساسی در خرید آنلاین ایفا کردند و طبق آمار این مؤسسه تحقیقی، ۴۶.۵درصد از کل فروش مربوط به روز شکرگزاری و ۴۰درصد از فروش مربوط به روز جمعه سیاه از طریق گوشی‌های هوشمند انجام شده است. همچنین این آمار نشان می‌دهد کل مبلغ خرید آنلاین که توسط گوشی هوشمند در روز جمعه سیاه انجام شده نسبت به سال ۲۰۱۹ افزایش و رشدی ۲۵.۳درصدی داشته است. این آمار همچنین نشان می‌دهد بیش از نیمی از خرید کاربران آنلاین در روز شکرگزاری نیز از طریق گوشی‌های هوشمند انجام شده و البته بیشتر آن به اسباب بازی، گیم، محصولات مراقبتی پوست و گجت‌های فناورانه مربوط است. گفتنی است حالا دیگر روز جمعه سیاه در سایر کشورهای جهان نیز برپا می‌شود و به‌عنوان مثال در بریتانیا امسال مردم ۲میلیارد پوند بیش از جمعه سیاه سال قبل هزینه کردند. در کشور ما نیز چندسالی است که روزجمعه سیاه برپا می‌شود اما هنوز آمار دقیقی از میزان خرید مردم در دست نیست.

برندگان جمعه سیاه
با وجود مشکلات اقتصادی که در سال ۲۰۲۰ برای مردم به‌دنبال شیوع کووید ۱۹ ایجاد شد میزان فروش روزهای شکرگزاری و جمعه سیاه قابل توجه است و کسب و کارها موفق شدند حداقل بخشی از زیان خود را جبران کنند. قرنطینه و حضور اجباری مردم در خانه به موفقیت بیشتر تجارت الکترونیک دامن زده است و در روزهای شکرگزاری و جمعه سیاه امسال حدود ۹درصد از خریداران امریکایی برای نخستین بار تجربه خرید آنلاین را داشتند. بازار داغ خرید آنلاین امریکا برندگانی هم داشت که یکی از آنها آمازون است. این روزهای خاص خرید سال باعث افزایش قدرت امپراتوری آمازون شد و ثروت «جف بزوس» مدیرعامل آمازون نیز افزایشی چشمگیر یافت. از دیگر برندگان حراج‌های آنلاین امسال می‌توان به والمارت، Target و Costco اشاره کرد اما هیچکدام به اندازه آمازون موفق نبودند.

حمله منتقدان به آمازون
 آمازون امروزه بیش از یک سوم فروش آنلاین امریکا را در اختیار دارد و این کمپانی چندی پیش اعلام کرد که صدهزار کارگر انبار فصلی در ایالات متحده و کانادا را برای رسیدگی به سفارشات بیشتر استخدام خواهد کرد. این تصمیم سبب شد تا تعداد کارگران این کمپانی در امریکا به‌عنوان دومین کارفرمای بزرگ این کشور به ۷۰۰هزار نفر برسد. آمازون به استثنای کارمندان فصلی موقت در حال حاضر حدود یک میلیون کارمند در سراسر جهان دارد و در شرایط پاندمی کرونا و افزایش استقبال مردم از خرید از این کمپانی، میزان تقاضا برای انبارهای بزرگ در حال افزایش است. جمعه سیاه امسال فرصتی استثنایی در اختیار جف بزوس قرار داد تا در دوران پاندمی کرونا سود افسانه‌ای به دست بیاورد. گفته می‌شود از زمان شیوع کرونا تاکنون ثروت «جف بزوس» بیش از 70 میلیارد دلار (52 میلیارد پوند) افزایش یافته است اما این همه ماجرا نیست و آمازون به‌دلیل فشار کاری بالایی که به کارگران خود وارد آورده هدف انتقاداتی گسترده قرار گرفته است.
کارگران انبارهای این کمپانی، فعالان محیط‌ زیست و طرفداران عدالت نژادی، مالیاتی و داده‌ای در سراسر جهان در قالب یک ائتلاف بین‌المللی، هشتگ #MakeAmazonPay (آمازون را مجبور به پرداخت کنید) راه انداخته‌اند. حاضران در این ائتلاف معتقدند با اینکه ثروت شخصی«جف بزوس» از ۲۰۰میلیارد دلار نیز گذشته اما سلامت کارگران آمازون در ازای دریافت حقوق ناچیز به خطر افتاده است و کارگران در صورت تقاضای حقوق بیشتر یا اندکی کم کاری، اخراج می‌شوند. این درحالی است که تعداد زیادی از این کارگران به کووید۱۹ آلوده شده‌اند و ازآنها حمایت چندانی نمی‌شود. اعضای این ائتلاف می‌گویند در شرایط سخت امروز، «جف بزوس» می‌تواند با توجه به ثروتی که در طول کرونا به دست آورده، به هر یک از کارمندان خود پاداش ۱۰۵هزار دلاری پرداخت کند درعین حال همچنان ثروتمند باقی بماند اما اهمیتی به آنها نمی‌دهد. فعالان محیط زیست هم معتقدند با اینکه «جف بزوس» برای کاهش گازهای گلخانه‌ای متعهد شده بود اما در فاصله سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ میزان انتشار گاز گلخانه‌ای این کمپانی افزایشی ۱۵درصدی داشته است و امروزه میزان انتشار کربن آمازون بیشتر از میزان انتشار دوسوم کشورهای جهان است پس آمازون هیچ یک از تعهدات خود را در این زمینه انجام نداده و باید به نوعی این کمپانی را مجبور کرد تا به تعهداتش پایبند باقی بماند.