رشد تولید گیاهان دارویی در بستری بدون برنامه

قزوین - کوروس سلیمانی: یکی از حوزه‌های سودآور در بخش کشاورزی که تا حدودی از نظرها دور مانده، تولید گیاهان دارویی است. استان قزوین از اقلیم‌های مناسب جهت کشت این گیاهان است و در سال‌های اخیر تولید گیاهان دارویی در قزوین جهش قابل توجهی در این زمینه داشته است.
مهندس علیرضا نوروزیان معاون بهبود تولیدات گیاهی و کارشناس گیاهان دارویی جهاد کشاورزی استان قزوین درباره شرایط کشت گیاهان دارویی در این استان به خبرنگار «ایران» گفت: «در حال حاضر سطح زیر کشت کل گیاهان دارویی در استان قزوین بالغ بر 770 هکتار است که بیشترین میزان آن مربوط به گل محمدی با 96 هکتار و زعفران با 80 هکتار است. 596 هکتار از اراضی کشاورزی استان قزوین نیز به کشت دیگر گیاهان دارویی از جمله گل‌گاوزبان، سماق، آویشن، مریم گلی و... اختصاص یافته است؛ البته در کنار آن گیاهان مرتعی نیز بیش از 4 هزار هکتار را در بر‌می‌گیرند.»
وی توسعه کشت گیاهان دارویی در سال‌های اخیر را یکی از برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی دانست و بیان کرد: «سطح زیر کشت گل محمدی در سال‌های اخیر از سوی کشاورزان قزوینی بویژه در بخش کوهین و کشت زعفران نیز در تاکستان و بوئین زهرا رونق گرفته است.»
این مقام مسئول با بیان اینکه قزوین استعداد کشت بالایی در زمینه گیاهان دارویی دارد، اظهار داشت: «استان قزوین به دلیل داشتن اقلیم مناسب از پتانسیل خوبی جهت کشت انواع گیاهان دارویی برخوردار است. به لحاظ شرایط آب و هوایی و دارا بودن خاک مناسب، از نقاط مستعد کشور برای کشت انواع گیاهان دارویی بخصوص گل گاوزبان، شیرین بیان، بابونه، سماق، زعفران و گل محمدی به شمار می‌رود. استان قزوین با توجه به اقلیم مناسب می‌تواند به یکی از قطب‌های تولید زعفران و گل محمدی در ایران تبدیل شود، اما هنوز از این فرصت استفاده نشده است. آب و هوای متنوع سرد و خشک تا گرم و مرطوب این قابلیت را ایجاد کرده که در هر منطقه کشت انواع گیاهان وجود داشته باشد. بویژه منطقه الموت در این خصوص می‌تواند به عنوان یکی از قطب‌های تولید گیاهان دارویی در کشور تبدیل شود. در استان بیش از ۲۰۰ گونه داروی گیاهی شناسایی شده که در تولید برخی نیز جزو سرآمدها در کشور است اما تا رسیدن به نقطه مطلوب در این حوزه فاصله زیادی دارد.»
وی درباره موانع موجود بر سر راه توسعه کاشت گیاهان دارویی گفت: «نبود بازار خرید و فروش و خریدار مطمئن از دیگر مشکلات این حوزه است. همین موضوع باعث شده پای دلالان به این مزارع و باغات باز شود و بیشترین بهره را آنها ببرند. به عنوان مثال گل گاوزبان الموت جزو مرغوب‌ترین گل گاوزبان ایران است اما هر ساله در فصل برداشت دلالانی از استان‌های مختلف از جمله تهران و خراسان رضوی به مزارع الموت می‌آیند و محصولات برداشتی را یکجا و فله‌ای خریداری می‌کنند در حالی که اگر صنایع بسته‌بندی در مزارع تولید این محصول وجود داشته باشد، ارزش افزوده قابل توجهی نصیب کشاورزان می‌شود.»
نوروزیان اضافه کرد: «گل محمدی نیز در صورت اسانس‌گیری از ارزش افزوده بالایی برخوردار است و در صنعت داروسازی و عطرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد و اگر به شکل انبوه به تولید برسد مشتریان خارجی دست به نقدی دارد که می‌تواند ارزآوری قابل توجهی نیز برای کشور به همراه داشته باشد.»
برنامه‌ای برای جذب سرمایه‌گذار وجود ندارد  
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر برنامه مشخصی برای جذب سرمایه‌گذار در این زمینه وجود ندارد، افزود: «بخش زیادی از ظرفیت این بخش عقیم مانده و حتی‌الامکان نیاز است با تشکیل یک کارگروه ویژه و فراخوان سرمایه‌گذاری و حمایت‌های ویژه از متقاضیان ظرفیت‌های این بخش را فعال و چراغ سرمایه‌گذاری در این بخش پردرآمد و ارزآور در استان قزوین را بیشتر روشن کرد.»
معاون بهبود تولیدات گیاهی و کارشناس گیاهان دارویی با اشاره به اینکه کشت گیاهان دارویی در استان قزوین بیشتر به‌طور پراکنده و سنتی انجام می‌شود، افزود: «البته سال گذشته یک باغ ۲۰ هکتاری گل محمدی با سرمایه‌گذاری یک شرکت داروسازی در شهرستان بوئین زهرا ایجاد شد که امیدواریم توسعه پیدا کند.» این مسئول، نبود صنایع تبدیلی و فرآوری و بسته‌بندی در زمینه گیاهان دارویی را بزرگترین مانع توسعه عنوان کرد و گفت: «توسعه کشت گیاهان دارویی می‌تواند ضمن اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم و کسب درآمد برای روستاییان، به پیشبرد اهداف جهش تولید در این استان کمک کند بنابراین این شرایط می‌طلبد که در این حوزه شاهد یک تجدید نظر و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود و بالفعل کردن آنها باشیم.»
نوروزیان با بیان اینکه در پی این هستیم انجمن تولید کنندگان گیاهان دارویی در قزوین را ساماندهی کنیم، اظهار داشت: «تشکیل تعاونی‌های روستایی در زمینه تولید، بسته بندی و فرآوری گیاهان دارویی در نقاط مستعد استان قزوین ضروری است که البته تحقق این کار باید با همگرایی دستگاه‌های اجرایی شکل بگیرد.»
وی ایجاد و استقرار صنایع داروسازی را نیز شرط اصلی رشد تولید گیاهان دارویی در قزوین دانست و افزود: «معمولاً بیشتر تولیدات گیاهان دارویی قزوین از سوی دلالان و واسطه‌ها حین برداشت محصول خریداری می‌شود و مقدار کمی از آن نیز توسط یک شرکت دارویی مستقر در قزوین خرید می‌شود. در محصول گل محمدی به دنبال ایجاد کارگاه‌های اسانس‌گیری و بسته بندی بودیم اما با محدودیت‌هایی که در مقررات حوزه غذا و دارو وجود دارد، کارها در این حوزه به کندی پیش می‌رود با وجود این می‌توان با رعایت حداقل‌ها چنین کارگاه‌هایی را نیز ایجاد کرد که نیازمند هم‌افزایی و همکاری بین دستگاهی است.»

نیم نگاه

معاون بهبود تولیدات گیاهی و کارشناس گیاهان دارویی جهاد کشاورزی استان قزوین: نبود صنایع تبدیلی و فرآوری و بسته بندی در زمینه گیاهان دارویی بزرگترین مانع توسعه است در حالی که کشت گیاهان دارویی می تواند ضمن اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم و کسب درآمد برای روستاییان، به پیشبرد اهداف جهش تولید در این استان کمک کند