آوار آمال ریاض در «جی 20»

بنفشه غلامی/ یک سال پیش در چنین روزهایی زمانی که میزبانی نشست گروه 20 سال 2020 به عربستان سپرده شد، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، این نشست را محلی برای گرد آوردن سران برترین کشورهای اقتصادی جهان و پی گرفتن بلندپروازی‌های خود و همچنین به دست فراموشی سپردن ماجرای قتل «جمال خاشقچی» در کنسولگری عربستان در استانبول می‌دید. اما کووید19 همه این آمال را به باد داد تا نخستین نشست گروه 20 در دوران کرونا، به‌صورت مجازی برگزار شود و در عربستان خبری از فرش قرمز برای رهبران جهان و عکس‌های پر زرق و برق نباشد.
به‌گزارش خبرگزاری «رویترز»، در نشست «جی 20» امسال که از دیروز آغاز شده و تا پایان امروز ادامه دارد، 19 رئیس دولت به همراه نمایندگان اتحادیه اروپا حضوری مجازی دارند. کشورهای حاضر در نشست، با توجه به اینکه جهان در روزهای بحرانی کرونا به سر می‌برد، پیشاپیش اعلام کرده‌اند که قصد دارند در مجموع 11 تریلیون دلار سرمایه‌گذاری کنند تا اقتصاد آسیب دیده جهان را ترمیم کنند. آنها همچنین قرار است، 21 میلیارد دلار برای واکسن، دارو و درمان کووید 19 کمک کنند. این کمک‌ها اضافه خواهد شد به کمک 14 میلیارد دلاری که اوایل سال میلادی 2020 بانک جهانی وعده آن را به کشورهای فقیر داده بود تا بتوانند از پس تعهدات بدهی‌های خود برآیند.
میزبانی با اتهامات حقوق بشری
 هرچند کووید19 نقش پررنگی در نشست امسال گروه 20 دارد، اما از دیروز آنچه بیش از هر‌چیز توجه رسانه‌ها را به خود جلب می‌کرد، اختلافات اعضا با عربستان به‌خاطر نقض حقوق بشر بود. به گزارش سایت شبکه خبری «دویچه وله»، هرچند بعید به‌نظر می‌رسد، در این نشست انتقادی متوجه رفتار‌های ضد حقوق بشری عربستان شود، پیشتر برخی قانونگذاران امریکایی و سیاستمداران اتحادیه اروپا ابراز تردید کرده بودند که آیا با توجه به نقض‌های حقوق بشری باید میزبانی گروه 20 را به ریاض سپرد یا نه. از همین رو هم بود که پارلمان اعلام کرد، از «اورسلا فون در لاین» و «شارل میشل»، رؤسای کمیسیون و شورای اروپا خواسته است، خود در این نشست مجازی حضور نداشته باشند و نمایندگان شان را در این نشست شرکت دهند. با این حال کمیسیون اروپا اعلام کرده بود، نشست گروه 20 در مورد اوضاع عربستان نیست و در مورد مسائل جهانی مانند اقتصاد کرونا زده جهان و تغییرات آب و هوایی مذاکره خواهد شد.
اما انتظارات گروه‌های حقوق بشری جهان بیش از آن چیزی است که مقامات کمیسیون اروپا گفته‌اند. «روتنا بیگم» محقق حقوق زنان در دیده‌بان حقوق بشر که سال‌ها است اوضاع حقوق بشر در عربستان را رصد می‌کند، معتقد است: «ناپدید شدن مخالفان در عربستان سعودی، تنها نوک قله کوه یخ است. شاید ولیعهد عربستان با دادن برخی حقوق به زنان بخواهد چهره کشورش را اصلاح کند، اما اگر اصلاحات حقوق زنان در عربستان واقعیت دارد، چرا زنانی که مدافع این حقوق هستند، در زندان به سر می‌برند؟»
با این حال شهرداران لندن، پاریس، نیویورک و لس آنجلس اعلام کرده‌اند، نشست گروه 20در ریاض را تحریم می‌کنند. به گزارش خبرگزاری «رویترز»، روز جمعه نیز گروه‌های برجسته حقوق بشر نشستی مجازی را با موضوع تحریم نشست گروه 20 در عربستان برگزار کردند. در این نشست شماری از قانونگذاران امریکایی، «خدیجه چنگیز»، نامزد «جمال خاشقچی» و خانواده‌های فعالان حقوق بشری عربستانی که در زندان به سر می‌برند، حضور داشتند.
سایه جنگ یمن
به جز این، نهادهای حقوق بشری عربستان را متهم می‌کنند که در خارج از مرزهای خود با حمله به یمن، موجب کشتار مردم این کشور چه با بمب‌هایی که بر سر آنها می‌ریزد و چه با تنگ کردن عرصه برای رسیدن کمک‌های جهانی به آنان، شده است.به گزارش سایت رسمی سازمان ملل، این سازمان در همین ارتباط بیانیه‌ای منتشر کرده و هشدار داده است، یمن رویاروی بدترین قحطی جهان در چند دهه گذشته است. در حالی که جنگ فرسایشی عربستان در این کشور، باعث شده است، کمک‌های اقتصادی اندکی به دست مردم یمن برسد که ادامه این وضعیت می‌تواند جان هزاران یمنی را به خطر اندازد. به گزارش سایت شبکه خبری «بی‌بی‌سی» از همین رو دیده‌بان حقوق بشر، از کشورهای عضو گروه 20 خواسته است، در جریان نشست خود از عربستان بخواهند اجازه دهد کمک‌های جهانی به مردم یمن برسد. همزمان تعداد زیادی از آژانس‌های امدادرسان و گروه‌های مدافع حقوق بشر نیز از اعضای این کشورها که جزو صادر کنندگان سلاح در جهان هستند نیز خواسته است، فروش سلاح و تجهیزات نظامی را به عربستان متوقف کنند. در همین ارتباط، «خاویر ژوبرت» مدیر بنیاد «نجات کودکان» در یمن گفت: «رهبران جهان در حالی در نشست گروه 20 شرکت می‌کنند که کودکان یمنی در خانه خود با ترس زندگی می‌کنند.» وی خواهان پایان فروش تسلیحات به عربستان شده است. این در حالی است که «عادل الجبیر» وزیر مشاور در امور خارجی عربستان، ممنوعیت سلاح به کشورش توسط آلمان را هدف انتقاد قرار داد و جنگ یمن را «قانونی»، توصیف کرد. به گزارش «آکسفام»، از زمان آغاز جنگ یمن به این سو ارزش تسلیحاتی که توسط اعضای گروه 20 به عربستان فروخته شده، سه برابر مبلغی است که آنها به مردم یمن کمک کرده‌اند.
کووید 19 و نفت
نشست گروه 20 در حالی در عربستان برگزار شده است که این کشور به‌عنوان میزبان نشست، بزرگترین تولید کننده نفت در جهان شناخته می‌شود و 80 درصد اقتصاد آن از طریق فروش همین محصول تأمین می‌شود. این در حالی است که یکی از دستور کارهای اصلی نشست، مبارزه با تغییرات جوی است. یعنی همان تهدید جهانی که حاصل استفاده از سوخت‌های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه‌ای است. البته آنچه «محمد بن سلمان» تحت عنوان سند 2030 که چشم‌انداز اقتصادی این کشور تا 10 سال آینده را ترسیم می‌کند، ارائه کرده، سیاست تنوع اقتصادی را دنبال می‌کند. به گزارش سایت شبکه خبری «الجزیره»، پیاده شدن این طرح که اقتصاد عربستان را از وابستگی به نفت رها می‌کند، مستلزم سرمایه‌گذاری کلان داخلی و خارجی است. در بعد داخلی، وضعیت اقتصادی عربستان نیز مانند همه کشورهایی که اقتصاد آنها بر پایه فروش نفت است، آسیب زیادی دیده است. طوری که پادشاهی عربستان مجبور شده است، تأمین بودجه داخلی برای پیشبرد پروژه‌های چشم‌انداز 2030 را کاهش دهد.
طرح چشم‌انداز 2030 همچنین مستلزم آن است که عربستان در زمینه سرمایه گذاری‌های خارجی روی پروژه‌های غیر نفتی این کشور، موفق باشد. اما همان طور که «خالد فالح»، وزیر سرمایه‌گذاری عربستان در گفت‌و‌گو با خبرگزاری «رویترز»، اعتراف کرده، ریاض در جذب سرمایه‌گذاران خارجی برای سند 2030 با مشکل رو‌به‌رو شده است. البته روند کند سرمایه‌گذاری خارجی روی پروژه‌های بلندپروازانه عربستان، کاملاً قابل انتظار بود. ماه گذشته صندوق بین‌المللی پول در گزارش سالانه خود تأکید کرد، در شرایط کرونایی میزان رشد اقتصادی جهان شاید نسبت به آنچه پیش‌بینی و گفته می‌شد که منفی 5.2درصد خواهد بود، بهتر باشد، اما به هر حال منفی 4.4 درصد بوده است که بدترین وضعیت اقتصادی جهان از زمان رکود اقتصادی بزرگ در دهه 1920 است.
مذاکره ملک سلمان با اردوغان
عربستان در نظر دارد، از نشست گروه 20 به‌عنوان جایی برای رفع اختلافات با ترکیه استفاده کند. از همین رو اوایل روز شنبه، دفتر ریاست جمهوری ترکیه خبر داد، «رجب طیب اردوغان» و «ملک سلمان» در مذاکراتی تلفنی، موافقت کردند اختلافات فی مابین را از طریق گفت‌و‌گو حل کنند. عربستان سال گذشته در پی اختلافات با ترکیه تحریم کالاهای ترکیه‌ای را اعلام کرده بود. دو کشور چند سال است که در مورد سیاست خارجی و نگاه خود نسبت به «اخوان المسلمین» اختلافات فراوانی دارند. حمایت ترکیه از قطر در رویارویی این کشور با عربستان و قتل «جمال خاشقچی» در کنسولگری عربستان بر این اختلافات افزوده است.