مدیریت شادی در ایران کنونی

طهمورث شیری
جامعه شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه
مدیریت شادی در جامعه ایران در این روزها که با آمدن بیماری فراگیر و ناشناخته کووید19 همزمان شده است، از چند منظر قابل بررسی و تحلیل است.
1- بر پایه گزارش نهاد‌های مرتبط با سازمان ملل، که هر ساله کشورهای جهان را از نظر شاد بودن مورد رتبه‌بندی قرار می‌دهند ایران جز چارک -آمار- آخر در این رتبه‌بندی قرار می‌گیرد.در گزارش سال 2017، ایران رتبه 108 را در بین 155 کشور و در سال 2020 نیز ایران رتبه 118 را در بین 156 کشور داشته است. این جایگاه، بیانگر آن است که مکانیسم و دینامیسم تحولات و تغییرات فرهنگی و اجتماعی در جامعه ایران در دهه‌های اخیر به گونه‌ای بوده است که نوعی افسردگی، بیم از آینده، سردرگمی و... را در ساختار روابط اجتماعی جامعه ما نهادینه کرده است؛ به صورتی که بررسی روند شادی در جامعه ایران، هر سال جایگاهی نازل تراز سال قبل را به خود اختصاص می‌دهد. اهمیت این بحث از آن نظر است که بدانیم با ورود و نشر بیماری مورد بحث، جامعه‌ای مغموم و افسرده (بر پایه آمار رسمی سازمان‌های مرتبط نظیر بهزیستی و انجمن مددکاری اجتماعی و...) پذیرای آن بوده است؛ نه جامعه‌ای شاد و متعادل به‌لحاظ شاخصه‌های روانی – اجتماعی!
2- عملکرد دستگاه‌ها و نهاد‌های رسمی متولی امور فرهنگی در جامعه، به‌دلیل بی‌برنامگی، فقدان سیاستگذاری‌های با ثبات، بهره‌مندی از مدیران غیر فرهنگی و گاه بیگانه با امور فرهنگی در رأس نهاد‌های فرهنگی، ترویج سطوح نازل و صورت گرایانه از فعالیت‌های فرهنگی، تقابل جدی و شدید با فرهنگ غیر رسمی جامعه؛ عارضه‌های روانی –اجتماعی در جامعه را نه تنها کاهش نداده، بلکه گاه ناخواسته، سبب نهادینه شدن آن شده است. ادامه چنین وضعیتی، البته موجب شادی گریزی و نشر افسردگی در جامعه شده است.
3- عملکرد و تأثیر‌گذاری جدی و گاه مخرب شبکه‌های اجتماعی و ماهواره‌ای بر روند اجتماعی شدن و ماهیت فرهنگ‌پذیری آحاد جامعه (که متأسفانه از بدو ورود، نه تنها از سوی برخی متولیان فرهنگی جدی گرفته نشد؛ بلکه در ابتدا با انکار آن و نهایتاً برشمردن همه آثار منفی آن بدون پرداختن به جنبه‌های مثبت، غیر منطقی‌ترین و احساسی‌ترین شیوه را در برابر این میهمان ناخوانده برگزید) به شکلی بود که توانست در مدت زمان کوتاهی تغییرات و تحولات جدی و گاه مخرب و در نهایت جبران‌ناپذیری بر ارکان و روابط فرهنگی – اجتماعی جامعه ایجاد کند.
با توجه به مقدمات گفته شده در بالا، می‌توان اذعان داشت که مدیریت شادی و زمینه‌سازی برای نشر و گسترش شادمانی در جامعه بویژه در مقابله با بیماری فراگیر ماه‌های اخیر، تبدیل به فعالیتی دشوار و ناشدنی در جامعه ایران شده است. از سویی، این بیماری و نشر آن در جامعه، به دلیل ایجاد فاصله‌های اجتماعی و انزواجویی در بسیاری از مشاغل (که خود از آثار ماهوی بیماری‌های واگیر دار است) ، عدم اتخاذ سیاست واحد در برابر آن، نداشتن متولی مشخص و دارای اقتدار، بیش از پیش گرایش به شادمانی را در جامعه کاهش داده است.