نیم نگاه سرمایه‌گذاران خارجی به صنعت ایران

مرجان اسلامی‌فر
خبرنگار
سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه صنعت 36 درصد افزایش یافته و این در شرایطی است که ایران در سخت‌ترین شرایط تحریمی به سر می‌برد. در هفت ماهه ابتدای سال‌جاری تعداد 102 مورد سرمایه‌گذاری خارجی با ارزش 3.7 میلیارد دلار در کل کشور به تصویب رسیده که بخش صنعت، معدن و تجارت با 75 مورد و حجم سرمایه‌گذاری 1.02 میلیارد دلار، به ترتیب سهم 73 و 27 درصدی را به خود اختصاص داده است.از 75 مورد سرمایه‌گذاری خارجی در این بخش، 28 شرکت با صددرصد سهامدار خارجی، 39 شرکت به صورت مشارکتی با شرکای داخل و 8 مورد به صورت مشارکت مدنی، بیع متقابل و BOT بوده است.
طبق آمارهای وزارت صمت، سرمایه‌گذاری خارجی مصوب در بخش صنعت، معدن و تجارت طی هفت ماهه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ تعداد 36 درصد و از نظر ارزش 71 درصد رشد داشته است. در دوره یاد شده از لحاظ حجم سرمایه‌گذاری سهم بخش صنعت 84، معدن7/6 و تجارت 3/9 درصد بوده است. در این میان بیشترین حجم سرمایه‌گذاری خارجی در هفت ماهه سال‌جاری در گروه‌های ساخت کک، فرآورده‌های حاصل از تصفیه نفت، ساخت مواد و محصولات شیمیایی، ساخت محصولات از لاستیک و پلاستیک و ساخت فلزات اساسی بوده است.
سعید زرندی معاون طرح و برنامه وزارت صمت درباره رشد سرمایه‌گذاری خارجی و روندی که در این حوزه طی می‌شود به «ایران» گفت: وزارت صمت تمام تلاش خود را انجام می‌دهد تا سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نسبت به سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت و معدن تمایل و انگیزه پیدا کنند. یکی از کارهایی که در این حوزه صورت گرفته حمایت و پشتیبانی قانونی از سرمایه‌گذاران جدید و تلاش برای تسهیل شرایط کسب و کار برای فعالان اقتصادی است. همچنین در راستای کمک به صنایع کشور این تصمیم گرفته شد که جلوی ایجاد صنایع اشباع گرفته شود، این امر ضمن کنترل شرایط تولید سبب می‌شود که سرمایه‌گذاران به سمت صنایع جدید هدایت شوند.»
او ادامه داد: «ایران پتانسیل بالایی برای جذب سرمایه‌گذاری دارد، از این‌رو تمام فرصت‌های سرمایه‌گذاری اعلام عمومی می‌شود تا افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری جدید هستند بدانند که کدام حوزه نیازمند سرمایه‌گذاری جدید است در این میان اولویت ما این است صنایعی که به دلایل مختلف تعطیل شدند یا نیاز به مشارکت و سرمایه‌گذار جدید هستند مورد حمایت قرار گیرند، این رویه باعث می‌شود خیلی از مشکلات حوزه تولید برطرف شود.»
با وجود آنکه تحریم‌کنندگان به دنبال فشار مضاعف بر حوزه صنعت و تولید بودند کشورهای مختلف برای همکاری با صنعتگران ایرانی اعلام آمادگی کردند، البته عنوان می‌شود که صنایع کوچک برخی کشورها به جهت آنکه مشمول تحریم امریکا واقع نمی‌شوند قصد دارند در بخش‌های مختلف حوزه تولید با فعالان اقتصادی در ایران همکاری کنند. طی هفت ماهه سال‌جاری 4 کشور آلمان (343 میلیون دلار)، چین (322 میلیون دلار)، ترکیه (98.7 میلیون دلار) و هند (68 میلیون دلار) رتبه برتر از لحاظ ارزش سرمایه‌گذاری خارجی مصوب داشتند. سرمایه‌گذاری خارجی در یک موضوع و محور نبوده و شامل کلیه درخواست‌ها اعم از سرمایه‌گذاری جهت ایجاد طرح‌های جدید، خرید سهام شرکت‌های موجود و همچنین سرمایه‌گذاری‌های خارجی در قالب ترتیبات قراردادی بوده است.بر‌اساس آمار وزارت صمت، بیشترین تعداد سرمایه‌گذاری‌ها توسط کشور افغانستان با 22 مورد و کشورهای ترکیه، چین و هند رتبه‌های دوم تا چهارم را به خود اختصاص داده‌اند. از سوی حجم سرمایه‌گذاری خارجی مصوب در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، تهران، اصفهان و آذربایجان شرقی بیشتر بوده است؛ از آنجا که این استان‌ها فرآیند توسعه‌ای خود را سپری می‌کنند سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نگاهشان به استان‌های یاد شده در قیاس با سایر استان‌ها بیشتر است.
بهنام نیکفر عضو اتاق بازرگانی ایران درباره جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی در حوزه صنعت و معدن، گفت: «جذب سرمایه‌گذاران در شرایط تحریمی بسیار سخت است چرا که سرمایه گذاران بشدت نگران سرمایه و دارایی خود هستند، بدین‌جهت زمانی یک سرمایه‌گذار خارجی ریسک تحریم را می‌پذیرد که کشور هدف شرایط سرمایه‌گذاری را به خوبی ایجاد کرده باشد و سرمایه‌گذار بداند و مطمئن شود که سیاست‌ها حمایتی و تشویقی است. اگر هر کدام از موارد عنوان شده وجود نداشته باشد سرمایه‌گذار هیچ ریسکی را متقبل نمی‌شود و در نهایت تنها تولیدکنندگانی باقی می‌مانند که از گذشته سرمایه‌گذاری انجام داده‌اند.»
او ادامه داد: «سرمایه گذاران داخلی تا حدودی با مشکلات حوزه تولید آشنا هستند و می‌دانند که تولید با چه پیچ و خم‌هایی در آینده روبه‌رو خواهد بود اما سرمایه‌گذاران خارجی که همواره برای آنها فرش قرمز پهن می‌شود با تضاد در سیاستگذاری و ابلاغ بخشنامه‌های ناگهانی بیگانه هستند و همین امر یک سد بزرگ برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند. برای آنکه حوزه صنعت و معدن گرفتار چنین رویه‌ای نشود توصیه می‌کنم که دستگاه‌ها یک سیاست واحد در حوزه صنعت داشته باشند و اجازه ندهند برخی بخشنامه‌های ناگهانی یا چالش ساز ابلاغ شود.»
عضو اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: «وقتی در شرایط تحریم همچنان انگیزه برای سرمایه‌گذاری وجود دارد توصیه می‌شود که به سمت تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری حرکت کنیم و سیاست‌های تشویقی در نظر گرفته شود تا اسمی‌ها برای حضور در ایران و همکاری مشترک تمایل پیدا کنند. به نظر می‌رسد در وضع موجود بهترین گزینه سوق دادن سرمایه‌ها به سمت صنایع موجود و افزایش ظرفیت تولید آنها است. در حال حاضر در برخی بخش‌ها با کاهش تولید روبه‌رو هستیم لذا با حضور سرمایه‌گذاران جدید و تزریق منابع مالی می‌توان خیلی از مشکلات را حل کرد و حتی به سمت رونق تولید رفت.»
او گفت: «ایجاد صنایع جدید برای هر کشوری مطلوب است اما به نظر می‌رسد برای ایران فعال‌سازی کارخانه‌های گذشته و کارخانه‌هایی که با ظرفیت پایین مشغول به تولید هستند بسیار ضروری است.»گفتنی است سرمایه‌گذاری خارجی مصوب در بخش صنعت، معدن و تجارت در ۵ ماهه اول سال ۹۹، نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ تعداد ۳۲ درصد و از نظر ارزش ۹۷ درصد رشد داشته است. در این مدت تعداد 60 فقره سرمایه‌گذاری خارجی با ارزش 2.4 میلیارد دلار در کشور به تصویب رسیده که بخش صنعت، معدن و تجارت با ۴۹ مورد و حجم سرمایه‌گذاری ۸۵۰ میلیون دلار به ترتیب سهم ۸۱ و ۲۶ درصدی را به خود اختصاص داده است.