سه گزینه دولت بایدن برای مذاکره احتمالی با تهران
«جو بایدن» در حالی در انتخابات ریاست جمهوری امریکا به پیروزی رسیده است که گمانهزنیها حکایت از آن دارد که رویکرد دولت منتخب این کشور در عرصه سیاست خارجی دچار تحولات زیادی خواهد شد. در همین چارچوب اندیشکده «کارنگی برای صلح بینالمللی» در گزارشی مفصل با عنوان «توافق هستهای ایران و کاخ سفید دموکرات» به ارزیابی سیاستهای بایدن در دوره حضور دوباره در کاخ سفید پرداخته است.
به اعتقاد تحلیلگران این اندیشکده، دولت بایدن هنگامی که به تعامل دوباره دیپلماتیکی با ایران میاندیشد با چندین چالش روبهرو خواهد شد که عبارتند از: یک برنامه کامل معتبر داخلی و بینالمللی؛ شرکای جهانی و منطقهای که دیدگاههای متناقضی دارند؛ فشارهای سیاسی در داخل و منافع ملی ایالات متحده که با سیاستهای خاورمیانه و برنامه هستهای ایران مرتبط هستند.
به گزارش ایرنا، براساس این گزارش، پیشنهادات و سناریوهای گوناگونی برای کاهش سریع تنشها میان ایران و امریکا پس از انتخاب بایدن مطرح شده است که به اعتقاد تحلیلگران این اندیشکده کارآمدترین آنها رویکرد مرحله به مرحله است. نقطه آغازین این تلاشها نیز بر مبنای برجام پیشنهاد شده است به گونهای که ابتدا از موضوعاتی که کمتر تنشزا هستند شروع و موضوعات پیچیدهتر به آینده موکول شود. در هر صورت بازگشت کامل به توافق بدون پرداختن به نارضایتی و شکایت ایران، غیرقابل تصور است.
در همین چارچوب برداشتن دو گام اولیه از سوی بایدن در قبال ایران پیشبینی میشود؛ مرحله نخست لغو ممنوعیت تبعیضآمیز سفر به امریکا خواهد بود که ایرانیان را به علت سطح حضور شهروندانش در ایالات متحده، بیشتر از دیگر ملتها تحت تأثیر قرار داد. گام دوم به تخفیف فوری تحریمهای مرتبط با مقابله با بیماری کووید ۱۹ مربوط خواهد بود که با صدور مجوز برای تجهیزات درمانی و دارویی به صورت یک کانال اختصاصی برای بانکهای بینالمللی، شرکتهای حمل و نقل، بیمهها و دیگر شرکتهای خدماتی برای کمک به دسترسی ایرانیان به درمان پزشکی همراه خواهد بود.
همچنین دستورالعمل تحریمی جدیدی برای این گروهها و سازمانهای امدادرسان بینالمللی صادر خواهد شد تا نحوه کار فوری، مستقیم و قانونی آنها در قبال این تراژدی در ایران بدون هراس از مجازت تعیین شود. همچنین باید برای نهادهایی که قبلاً مراقبتهایی علیه آنها صورت میگرفت نامههای تسهیلسازی صادر شود تا به آنها اطمینان دهد اگر در تجارت بشردوستانه با ایران به منظور حمایت از تهران در پاسخ دهی به کووید۱۹ اقدام کنند، هدف تحریم ایالات متحده قرار نمیگیرند. تنظیمات هرگام اولیه دیپلماتیک باید براساس «آرامش برای آرامش» در منطقه و برای کاستن از سطح تنشهایی صورت بگیرد که در یک سال گذشته در منطقه رخ داد. چنین ترتیباتی لازم نیست که با جزئیات و مفصل بیان شود اما هر دو طرف ایران و امریکا باید از حملات و فشار خود بکاهند.
به گفته تحلیلگران «کارنگی» دولت جدید ایالات متحده در مورد پرونده هستهای ایران چند گزینه دارد؛ نخست بازگشت دوطرفه واشنگتن و تهران به برجام است. در این مرحله برنامه هستهای ایران در ازای بیشترین مقدار کاهش تحریمها به عقب باز میگردد. این ممکن است آسان ترین توافقی باشد که به سرعت قابل حصول است زیرا چارچوب آن در قالب برجام پیش از این طراحی شده است. از دیدگاه قوانین ایالات متحده، این امر نیازمند بازبینی کنگره نیست زیرا برجام در سال ۲۰۱۵ تحت قانون بازنگری هستهای ایران (INARA) مورد ارزیابی قرار گرفت.
این گزینه همچنین تأثیرگذارترین اقدام بر گروه 1+5 نیز محسوب میشود بویژه برای متحدان اروپایی که برجام را ارزشمند میدانند و برای هر فردی که موفقیت این اقدام را نشانهای بارز از کارآمدی دیپلماسی چندجانبه میداند.
گزینه دوم در پرونده هستهای شامل توافقی کوچکتر مشابه برنامه اقدام مشترک (JPOA) است که در سال ۲۰۱۳ تصویب شد. این توافق موقت برنامه هستهای ایران بود که به برجام منتهی شد یا همچون تلاش «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه در سال ۲۰۱۹ که برای گفتوگو بر سر یک معامله بین دولت ترامپ و ایران وارد عمل شد.
سومین گزینه درپرونده هستهای، مذاکره فوری بر سر توافقی تازه روی برجام است که به مسائلی گسترده میپردازد. در مقابل ایالات متحده کاهش تخفیفهای بیشتر از برجام را قبول میکند که فقط شامل تحریمهای ثانویه نمیشود بلکه برخی محدودیتها برای شرکتهای ایالات متحده درتجارت با ایران را هم شامل میشود و به ایران مجوز استفاده از دلار را در معاملهها میدهد.
این اندیشکده پیشبینی کرده است که پس از اولین گام احتمالی، تعامل بیشتر میان ایالات متحده و ایران به احتمال زیاد به علت انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۱ در ایران با سکون روبهرو میشود. ایالات متحده نیز به یک مکث قبل از تدوین استراتژی بلندمدت جامع نیاز دارد. ازآنجاکه دولت جدید میخواهد به طور کامل منصبهای کلیدی را در دست بگیرد، یک بازنگری داخلی گسترده را باید انجام دهد و با متحدان خود مشورت کند. این بدان مفهوم خواهد بود که تعامل جدی در زودترین حالت تا تابستان سال ۲۰۲۱ آغاز نخواهد شد. (دولت جدید ایران در ماه اوت آغاز به کار میکند). هنگامی که تعامل آغاز شد، این برنامه فراتر از موضوع هستهای را پوشش میدهد.
بر اساس گزارش این مؤسسه، این گفتوگو باید واقعبینانه باشد و در چارچوب گامهای متعادل برای تنشزدایی دنبال شود به جای آنکه باهدف تغییر جهتگیری اساسی در منطقه باشد تا سرانجام یک معامله بزرگ با ایران حاصل شود و به ایجاد ساختار امنیتی کاملاً جدیدی در منطقه بینجامد. اگر چنین فرآیندی به خوبی پیش برود در پایان قادر به ایجاد تغییرات بنیادین خواهد بود اما عملی شدن آن سالها به طول میانجامد.
بهتر است روند فوق با اهداف متوازن شروع شود و به آرامی حرکت کند. نقشه راه دیپلماسی ایران-امریکا در دولت بایدن به سه مرحله اصلی قابل تقسیم است: توافق بر سر توقف موقت، اجرای کامل دو طرفه برجام و گفتوگوهای هستهای «بیشتر در مقابل بیشتر». درهرصورت، زمان نقشی اساسی را در تثبیت یک نقشه راه دیپلماتیک خواهد داشت.
ارسال دیدگاه
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ویژه نامه