تنها صداست که می‌ماند (17)

آرام مرتضوی
پژوهشگر و روان‌درمانگر تحلیلی
آفتاب در حال غروب کردن است شهر درگیر ترافیک سنگین عصرگاهی است این خصوصیت این ماه از سال است به صف نانوایی که نزدیک شوی بی‌شک عده زیادی را می‌بینی که منتظر گرفتن نان داغ برای افطار هستند، فارغ از اینکه در کدام فصل سال هستیم ماه رمضان غروب‌هایی با حال و هوای بخصوص دارد، رنگ شهر رنگ جنب و جوش است اگر در حالت عادی در یک روز تابستانی 14 ساعت آب و غذا نخورده باشی آیا توان این را‌داری تا در صف نانوایی 30 دقیقه منتظر بمانی؟ امکانش کم است ولی در ماه رمضان این اتفاق می‌افتد ما به شوق تجربه احساسی تازه رنجی را تحمل می‌کنیم. هوا در حال تاریک‌تر شدن است ناگهان از موبایل یکی از افراد داخل صف صدایی قریب می‌آید صدایی که چند سالی است از رادیو پخش نمی‌شود ولی در گوشی‌های تلفن همراه قدغن نیست، آری صدای ربنا است که می‌آید گویی این صدا از بهشت می‌آید این صدا حال همه را خوب می‌کند؛ این صدا صدایی است که تا ابد می‌ماند این صدا صدایی است که در دل ولوله به پا می‌کند آری صدای صاحب صدا خاموش شد ولی این صدا خاموش شدنی نیست. این همان صدایی است که خاصیت درمانی دارد  صدا صدایی است که آشوب عاشقی به پا می‌کند افطار را شروعی دوباره برای هوای عاشقی می‌کند. صوت در روان انسان نقش عجیبی ایفا می‌کند. جالب است توجه کنید وقتی که فکر می‌کنید نیز صدا می‌شنوید یعنی وقتی در حال فکر کردن هستید کلمات تبدیل به صوت می‌شوند. به قول صاحب آن صوت داوودی بسیار هنرمندانی را دیدم که تا موسیقی در کنارشان زمزمه‌ای نکند نمی‌توانند دست به قلم شوند نقاشی کنند داستان بنویسند و یا شعر بگویند. صاحب صدا رفت اما آن صدا همیشه می‌ماند. موسیقی ایران به‌صورت کلی مبتنی بر ملودی، ساده و اثر‌گذار است شاید به همین دلیل است که اگر کسی آن را خوب اجرا کند به آن استاد می‌گویند. تعداد اصوات قابل درک در موسیقی ایرانی به طور قابل توجهی بیشتر از اصواتی است که در موسیقی غرب استفاده می‌شود به همین دلیل مخصوصاً در آواز خوانی این موسیقی بسیار پیچیده است و همین نکته باعث می‌شود کارکرد مغزی افرادی که با این موسیقی آشنا هستند متفاوت باشد و نکته جالب توجه دیگر این است که در پژوهشی بین رشته‌ای که در سال 1393 انجام شد محقق به این نتیجه رسید که اثر‌پذیری در درمان با تسهیل گری موسیقی ایرانی و غیر ایرانی بیشتر به پیشینه موسیقایی افراد باز می‌گردد، به این معنی که اگر فرد پیشنیه موسیقایی ایرانی داشته باشد در درمان به این موسیقی پاسخ بهتری می‌دهد و اگر پیشینه موسیقایی غیر ایرانی داشته باشد به موسیقی غیر ایرانی پاسخ بهتر می‌دهد. این همان کارکرد متفاوت مغز افرادی است که با موسیقی‌های متفاوت آشنا هستند. سطح تحریک‌پذیری در مغز افرادی که موسیقی با فواصل متعدد را گوش می‌دهند بیشتر از افرادی است که موسیقی ساده با فواصل کمتر گوش می‌دهند. همان طور که ذکر شد در موسیقی ایرانی از فواصل بیشتر از صداهای بین دو نت موسیقایی استفاده می‌شود ولی در موسیقی غیر ایرانی یا بهتر بگویم غربی فاصله بین دو نت به دو قسمت تقسیم می‌شود که در مطالب بعدی بیشتر به آن اشاره خواهم کرد.