منتقدان دولت به پایان تحریم تسلیحاتی هم روی خوش نشان ندادند

مواجهه جناحی با موفقیت ملی


مریم سالاری
خبرنگار دیپلماسی
بامداد یکشنبه 27 مهرماه بود که با لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران بعد از قریب به 13 سال، ممنوعیت خرید و فروش تسلیحات نظامی ایران برداشته شد و فرصت ارتقای ناوگان نظامی برای تقویت اجرای سیاست‌های دفاعی کشور فراهم گشت. رویدادی که درست در هنگامه جنگ دیپلماتیک امریکا علیه ایران و به رغم تلاش‌های ناکام مقام‌های این کشور برای ممانعت از لغو این تحریم‌ها صورت گرفت. با وجود این باز هم بودند کسانی که فارغ از پرداختن به فرصتی که زیر سایه برجام حاصل شد آن را اهرم دیگری برای بروز جهت‌گیری‌های سیاسی تبدیل کردند. جهت‌گیری‌هایی که حتی در تعارض با سیاست‌های کلی نظام قرار می‌گیرد که از سوی مقامات عالی نظام در موقعیت‌های مختلف تبیین می‌شود. اتفاقی که وجه بارز آن بویژه در واکنش به لغو تحریم‌های تسلیحاتی به عنوان یکی از بارزترین پیامدهای برجام بروز پیدا کرد و منجر به بازتاب نامتناسب دستاورد نهادهای حاکمیتی نظام شد.
درست ساعاتی بعد از برداشته شدن ممنوعیت‌های تسلیحاتی آنچه در سرفصل خروجی برخی از رسانه‌های منتقد دولت نشست، انتقاد از برداشته شدن دیرهنگام این تحریم‌ها بعد از دستیابی به برجام با عنوان «خودتحریمی» بود. در این سناریو که روز گذشته محور مطالب رسانه تندروها قرار گرفت، ادعا می‌شود که ممنوعیت‌های تسلیحاتی می‌توانست همچون تحریم‌های هسته‌ای در فواصل کوتاهی بعد از اجرای این توافق برداشته شود اما با ناکامی دیپلمات‌های ایرانی در روند مذاکرات، دایره این محدودیت‌ها تا پنج سال بعد از برجام هم ادامه یافت و لغو دیرهنگام آنها تنها در قطعنامه 2231 بازتاب یافت. شماری از تیترهای رسانه‌های دیروز کشور درباره لغو تحریم‌های تسلیحاتی به این شرح بود: «خودتحریمی تسلیحاتی»، «وقتی خودتحریمی تسلیحاتی را فتح‌الفتوح جا می‌زنند»، «پایان یک تحریم داوطلبانه» و تیترهایی از این دست تا بدین ترتیب بتوانند از سد خبرهای متفاوت و گاه متعارض درباره دستاوردهای برجام گریزگاهی پیدا کرده باشند. این انتقادات شاید در وهله نخست می‌توانست بخش جدایی‌ناپذیر گزارش‌نویسی با سویه خبری و انتقادی باشد اما نگاه به آنچه دلیل این اعتراض‌ها شده است، جایی برای این دفاع نمی‌گذارد.
آنچه مخالفان نادیده گرفتند
آنچه مخالفان در انتقاد از لغو تحریم‌های هسته‌ای نادیده می‌گیرند، پیشینه‌ای است که به دلیل سیاست‌های شعاری دولت نهم و دهم به درهم آمیخته شدن موضوع فعالیت‌های نظامی و موشکی ایران به اختلافات هسته‌ای در خلال مذاکرات انجامید تا شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علاوه بر ایجاد محدودیت پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران، هرگونه خدمات مرتبط با عرضه، فروش، انتقال، ساخت، یا استفاده از اقلام مربوط به تسلیحات نظامی و موشکی را هم با ممنوعیت رو‌به‌رو کند. مذاکرات بی‌حاصل در دوره سعید جلیلی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی تا جایی پیش رفت که با تصویب قطعنامه بی‌سابقه 1929 ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل راه برای استفاده کشورها از نیروی نظامی و قهری علیه ایران باز شد و همه آنها را برای تفسیر به رأی یکجانبه نه فقط درباره فعالیت‌های هسته‌ای که درباره برنامه‌های متعارف دفاعی ایران هم مخیر کرد. آیا دلواپسان از خود نمی‌پرسند که اساساً چرا فعالیت‌های موشکی ایران به برنامه‌های هسته‌ای گره خورد و چرا نتایج مذاکرات تیم مذاکره کننده در دولت محمود احمدی‌نژاد به تصویب مرحله به مرحله قطعنامه‌هایی منجر شد که در نهایت فرمان جنگ علیه ایران را صادر می‌کرد؟ و آیا کسانی که مدعی بودند برجام برای امریکا سندی طلایی است که هرگز از آن خارج نمی‌شود و هرگز امتیازات باد آورده آن را از دست نمی‌دهد اینک پاسخ نمی‌دهند که چرا این‌گونه نشد و اگر برجام نبود چه چشم‌اندازی برای رفع ممنوعیت‌های تسلیحاتی قابل تصور بود؟
سخت‌ترین بخش مذاکرات هسته‌ای
کمتر کسی تردید دارد که موضوع تحریم‌های تسلیحاتی و نحوه لغو آنها از چالش برانگیزترین موضوعات مذاکراتی بود که تا آخرین لحظات قبل از به ثمر رسیدن گفت‌و‌گوهای هسته‌ای، مذاکره بر سر آن ادامه داشت. پذیرش لغو تحریم‌های تسلیحاتی و صدور نظام مجوزخواهی در قطعنامه ٢٢٣١ تنها برای پنج سال که در قالب یک بده بستان برد-برد در کنار سایر موضوعات حاصل شد، یکی از درخشان‌ترین دستاورهای تیم دیپلماتیک ایرانی و شکست امریکا در مذاکرات برجام بود. به این معنا که تحریم‌های تسلیحاتی در قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت، از تاریخ ٢٧ دی ١٣٩۴ خاتمه پیدا کرد و جای آن را به مدت پنج سال یک نظام مجوزدهی گرفت که در قطعنامه ٢٢٣١ پیش‌بینی شده بود. چه ایران می‌توانست بر اساس این نظام مجوزدهی از منظر حقوقی به صورت مورد به مورد تسلیحات نظامی مورد نیاز خود را با طی فرآیندی در شورای امنیت سازمان ملل تأمین کند. این روند هم تنها پنج سال اعتبار داشت و بر اساس قطعنامه ٢٢٣١، در ٢٧مهر ١٣٩٩ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۰) به طور خودکار از بین رفت و پس از آن دیگر هیچ محدودیتی در حوزه دفاعی و تسلیحاتی، چه برای صادرات و چه برای واردات متوجه ایران نخواهد بود. این در حالی است که پیشتر تحریم تسلیحات متعارف ایران بخشی موفق از کمپین فشار حداکثری امریکا علیه ایران قلمداد می‌شد که دولتمردان امریکایی به بهانه فعالیت هسته‌ای ایران توانسته بودند بر شورای امنیت تحمیل کنند و هیچ مصالحه‌ای درباره آن را نمی‌پذیرفتند. اتفاقاتی که امریکا برای ممانعت از لغو تحریم‌های تسلیحاتی در خلال هفته‌ها و ماه‌های گذشته از سر گذراند به خوبی گویای جایگاه این بخش از تحریم‌ها برای این کشور بود.
لزوم روشنگری درباره شکسته شدن حصر تسلیحاتی
به رغم همه اینها جهت‌گیری در تحلیل و واکاوی موضوع لغو تحریم‌های تسلیحاتی که همه ابعاد آن هویدا شده، اهرمی است که مخالفان دولت آن را سوار بر امواج احساسات تند و زودگذر می‌کنند تا اغراض سیاستمدارانی را که به این موج‌سواری نیاز دارند، برطرف سازد. شاید این‌چنین است که حسام‌الدین آشنا، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری با آگاهی از موضعگیری عامدانه رسانه‌ای علیه دستاورد بزرگ برجام از نیروهای مسلح و وزارت دفاع می‌خواهد که درباره اهمیت شکسته شدن حصر تسلیحاتی و صنایع دفاعی ایران روشنگری کنند. آشنا همچنین در واکنش به جبهه‌گیری منتقدان برجام در صفحه توئیتر خود نوشت: «نکند این همه فحاشی‌ها و تهدیدها برای به حاشیه راندن واقعیتی به نام «شکسته شدن حصر تسلیحاتی ایران» باشد.خدا می‌داند این جماعت چه خواهد کرد در روزی که «حصر اقتصادی ایران» شکسته ‌شود.»
با وجود همه نادیده‌انگاری‌های مخالفان، مقام‌های دیپلماتیک ساعاتی بعد از بامداد یکشنبه اعلام کردند که ایران از این پس در حلقه هیچ تحریم تسلیحاتی قرار ندارد و آزاد است که همکاری دفاعی خود با سایر کشورها را از سرگیرد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران پس از به پایان رسیدن محدودیت تسلیحاتی ایران در صفحه توئیتر خود نوشت: «روزی بسیار مهم برای جامعه بین‌المللی است که در مخالفت با تلاش‌های بدخواهانه ایالات متحده از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد و برجام صیانت کرده است». او افزود: «عادی‌سازی همکاری دفاعی ایران با جهان از امروز، پیروزی برای آرمان چندجانبه‌گرایی و نیز صلح و امنیت در منطقه‌ ما به شمار می‌آید.»
روسیه: در حال توسعه همکاری چندجانبه با تهران هستیم
بامداد یکشنبه ۲۷ مهر ماه در پنجمین سالگرد دستیابی به برجام محدودیت‌های تسلیحاتی ایران و محدودیت سفر ۲۳ شخص حقوقی موضوع فهرست قطعنامه ۲۲۳۱ خاتمه یافت. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدور بیانیه ای ضمن اعلام لغو محدودیت‌های تسلیحاتی و ممنوعیت مسافرتی تصریح کرد که از امروز، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند هرگونه سلاح و تجهیزات لازم را، از هر منبعی، بدون محدودیت قانونی و صرفاً براساس نیازهای دفاعی خود تهیه کند و همچنین می‌تواند بر مبنای سیاست‌های خود تسلیحات دفاعی صادر کند. «سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر خارجه روسیه هم با تأکید بر اینکه کشورش هراسی از تحریم‌های امریکا ندارد، گفت: «روسیه از تحریم‌های امریکا نمی‌ترسد زیرا به آنها عادت کرده است.» او افزود: «روسیه در حال توسعه همکاری چندجانبه با ایران است و همکاری در زمینه نظامی-فنی بسته به نیازهای طرفین و آمادگی متقابل برای چنین همکاری‌هایی به روشی آرام ادامه خواهد یافت.» لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران نیز در گفت وگو با خبرگزاری روسی «اینترفکس» در واکنش به این رویداد گفت: «به پایان رسیدن تاریخ تحریم تسلیحاتی ایران در تاریخ 18 اکتبر، بدون شک موجب تسهیل تعامل ما با تهران در این زمینه خواهد شد. چشم اندازهای مشخصی در حال شکل گیری در این راستا هستند.»

بازتاب

این رویداد در رسانه های بین المللی هم بازتاب گسترده ای یافت. خبرگزاری فرانسه در گزارش خود با اشاره به بیانیه وزارت خارجه ایران و تلاش های ناکام امریکا برای تمدید تحریم های تسلیحاتی از تمایل مسکو و پکن برای توسعه همکاری های نظامی با تهران خبر داد. روزنامه لوموند هم در این باره نوشت: «مسکو در ماه سپتامبر از تمایل خود به توسعه همکاری های نظامی با ایران پس از رفع تحریم تسلیحاتی خبر داد و چین نیز اعلام کرد قصد دارد پس از ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) به ایران سلاح بفروشد.» شبکه الجزیره قطر نیز در گزارشی نوشت: «پایان این محدودیت‌ها بدان معناست که ایران به طور قانونی قادر به خرید و فروش تسلیحات متعارف از جمله موشک، بالگرد و تانک خواهد بود.»شبکه خبری «سی جی تی ان» چین هم در گزارشی یادآور شد که «ایران اقداماتی برای تقویت تولیدات داخلی سلاح‌های متعارف و توان دفاعی خود تحت فشار تحریم‌های خارجی در دهه‌های گذشته انجام داده است. مقامات گفته‌اند که ایران آماده فروش سلاح پس از پایان تحریم است. در ماه اوت، نیکلاس مادورو رئیس جمهوری ونزوئلا گفت که خرید موشک از ایران ایده خوبی است.» با این حال وزیر جنگ رژیم  صهیونیستی  در واکنش به پایان تحریم های تسلیحاتی گفت: «با خاتمه تحریم تسلیحاتی ایران، ما باید قوی‌تر و مصمم‌تر از قبل شویم.»





آدرس مطلب http://old.irannewspaper.ir/newspaper/page/7471/1/557855/0
ارسال دیدگاه
  • ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
  • دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
  • از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
  • دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
captcha
انتخاب نشریه
جستجو بر اساس تاریخ
ویژه نامه ها