سلطان صاحبقران

اگر چه که بسیاری از مردم علی حاتمی کارگردان برجسته کشورمان را با سریال «هزاردستان» می‌شناسند (که گنجینه هنر تصویری ایران است) اما نباید فراموش کرد که حاتمی با ساخت سریال «سلطان صاحبقران» بود که نشان داد می‌تواند یک کارگردان برجسته درتولید سریال و فیلم‌های دنباله دار باشد. او در سال 1354 با جمع کردن گروهی از بهترین بازیگران کشور سریالی 13 قسمتی و سیاه و سفید ساخت که برای نخستین بار 15 آبان 1354 از شبکه دو تلویزیون ملی ایران به نمایش درآمد. در این سریال جمشید مشایخی (نقش ناصرالدین شاه)، پرویز فنی‌زاده (نقش ملیجک)، زری خوشکام (همسر علی حاتمی و بازیگر نقش عزت الدوله خواهر ناصرالدین شاه)، ناصر ملک‌ مطیعی (امیرکبیر)، ایرن زازیانس (مهدعلیا مادر ناصرالدین شاه)، سعید نیک‌پور (میرزا رضای کرمانی)، محمود نوربخش (سفیر روسیه)، سعید امیرسلیمانی، صادق بهرامی، سعید پورصمیمی، مرتضی احمدی، کنعان کیانی، اسماعیل داورفر، جهانگیر فروهر، مهری ودادیان، مرضیه برومند و رضا بابک بازی می‌کنند.
این سریال که در 780 دقیقه تولید شده است از سوی علیرضا مجاوری فیلمبرداری شد و تدوین آن برعهده موسی افشار بود. همچنین موسیقی متن فیلم توسط واروژان (واروژ هاخباندیان) ساخته شد. علی حاتمی که شیفته تاریخ ایران بود این سریال را بعد از شکست تجاری فیلم «ستارخان» کلید زد که با استقبال بسیار زیاد رو به رو شد و همچنان با گذشت 45 سال از ساخت آن به‌عنوان یکی از خوش ساخت‌ترین سریال‌های تلویزیونی در ایران شناخته می‌شود.
قصه این سریال از روز دوازدهم ذیقعده سال 1313 آغاز می‌شود. زمانی که ملیجک که عزیز سلطان بود، ناصرالدین ‌شاه قاجار را از خواب بیدار می‌کند تا برای جشن و مراسم 50 سالگی سلطنت آماده شود ولی شاه که به خاطر پیش گویی منجم باشی نگران است علیه جانش سوء قصدی صورت گیرد، تمایلی به بیدار شدن و حضور در شاه عبدالعظیم(ع) ندارد. در این بین سریال با بازگشت به عقب تلاش می‌کند دوران 50 ساله سلطنت ناصرالدین شاه بخصوص دوران صدارت امیرکبیر را مرور کند. علی حاتمی خود در مصاحبه‌ای درباره اینکه چرا این سریال را ساخته و چرا به دوره قاجار و ناصرالدین شاه توجه کرده است، گفته: «به جرأت می‌تونم بهتون بگم که حس من، ریتم من و ضرباهنگ کارهای من برای زندگی دوره قاجار خیلی مناسب تره تا زندگی امروز. یعنی من اگر یک قصه یا فضایی مربوط به زندگی در دوره قاجار باشه، خیلی به هرحال باهاش نزدیکی بیشتری احساس می‌کنم. شاید یکی از دلایلش این باشه که بعد از قاجاریه واقعاً یک مقداری هویت ملی ما به جبر و نه به‌صورت یک جریان عادی و طبیعی تغییر کرد.»
یکی از ویژگی‌های مهم این سریال همچون دیگر کارهای علی حاتمی بر متن فیلمنامه استوار است. در یکی از دیالوگ‌های سریال میرزا آقاخان نوری (جهانگیر فروهر) که نقشه مرگ امیرکبیر را می‌کشد به مهد علیا، مادر شاه می‌گوید: «لازم نیست تظاهر کنید که راست می‌گویید، کلام راست بی‌تأثیر است!... اگر شنونده را بیفکنید در بند شک، رهاییش ناممکن است! قبله عالم را در باب امیر نظام دو دل نگه دارید. سفره دلتان را که می‌گشایید، حرفتان را به چاشنی حدس و گمان بیامیزید که شنونده برایش، سخن مطبوع باشد. در پرده سخن بگویید! بگویید امیرکبیر دوستدار سلطان نیست، خواهان سلطنت است! گریه را هم فراموش نکنید که فایده عمومی دارد!؟ هر قطره‌ای که فرو بریزید، زهری است به کام امیر نظام!»