سینما، امید و قهرمان زنده

محدثه واعظی‌پور
منتقد
موفقیت بازیگر نوجوان فیلم مجید مجیدی در جشنواره «ونیز» برای سینمای ایران خبر خوبی است. سه نماینده سینمای ایران در این رویداد معتبر تقریباً دیده شده و به‌عنوان نمایندگان این سینما و سینماگرانش تحسین شدند. اگر «خورشید» در بخش اصلی جشنواره هم جایزه می‌گرفت، این حال خوش بیشتر می‌شد. سینمای ایران در ماههای اخیر روزهای خوبی نداشته، کرونا پیکر نحیف صنعت سینماداری را نشانه گرفته و بسیاری از کارکنان سینماها بیکار شده‌اند؛ دو فصل مهم اکران، یعنی نوروز و عید فطر از دست رفته و امیدی به نیمه دوم سال و جان گرفتن سینماها نیست. اکران آنلاین به‌ عنوان پدیده‌ای نوظهور در کشوری که همواره نوسان اینترنت دارد نسخه جایگزین مناسبی برای نمایش فیلم و ارتباط با مخاطب نیست. فیلم‌های بسیاری که می‌توانستند به گیشه رونق بدهند و تماشاگران را به سینمای ایران بیاورند، فرصت روی پرده رفتن پیدا نکرده‌اند و امیدی هم نیست که امسال این اتفاق بیفتد. حتی سرنوشت برگزاری سی و نهمین جشنواره فیلم فجر، مهم‌ترین رویداد سینمایی این سرزمین هم مشخص نیست و همه چیز در شایدها و اگرها خلاصه شده است؛ در چنین شرایطی دیده شدن سه نماینده از سینمای ایران در جشنواره ای معتبر و جهانی امیدبخش است. امید، همان لنگرگاهی است که ما امروز به آن نیازمندیم. در حالی که زندگی، روابط و حتی وضعیت شغلی و آینده حرفه‌ای‌مان با کرونا گره خورده و آرامش و امنیت روحی‌مان مخدوش شده این امید است که می‌تواند نوید روزهای بهتر به ما بدهد.
«خورشید» فیلمی است در ستایش امید، زندگی و مبارزه. فیلمی است با یک قهرمان نوجوان و جذاب که بازی خوب روح‌الله زمانی، او را باورپذیر و دوست داشتنی کرده است. «خورشید» از دل تاریکی و یأس شروع می‌شود، از جایی که همه راهها برای سلامت زیستن به پایان رسیده و به نظر نمی‌رسد بشود از آن تیرگی، سرافراز بیرون آمد. اما علی (روح‌الله زمانی) قهرمان پرتلاش فیلم معادلات را بهم می‌زند. «خورشید» فیلمی است که جامعه امروز به آن نیاز دارد، گل درشت، شعاری یا احساساتی نیست؛ فاصله طبقاتی را نشان می‌دهد و وعده‌های بیهوده و رؤیایی به بیننده نمی‌دهد اما تماشاگرش را به دویدن، مبارزه کردن و کم نیاوردن تشویق می‌کند.
اگر برای سینما به‌عنوان یک رسانه تأثیرگذار، کارکردی بیش از سرگرم کنندگی قائل باشیم بخش مهمی از آن فرهنگسازی برای جامعه است. جامعه امروز با انواع مشکلات و کژفهمی‌ها درگیر است و مردم، تبدیل به جزایری دور از هم و مستقل شده‌اند. امنیت روانی مخدوش شده و همدلی کمرنگ است، اگرچه در شرایط بحرانی مانند سیل، زلزله یا شیوع ویروس کرونا اقشار و صنف‌هایی به میدان آمده کم‌کاری بقیه را جبران می‌کنند اما واقعیت مشهود از گسست اجتماعی وسیع خبر می‌دهد؛ در این شرایط و در حالی که اغلب تولیدات سینمای ایران یا تلخ هستند یا کمدی‌های جلف و سطح پایین که ربطی به احوال درونی مردم ندارند، فیلمی مثل «خورشید» روحیه قهرمانی و رشد را تقویت می‌کند. تماشای این فیلم، مثل تماشای «بچه‌های آسمان» یا «رنگ خدا» برای نوجوانان می‌تواند بُعد آموزشی و انگیزشی داشته باشد.