آسیب نوسانات بازار سرمایه بر اعتماد سرمایه گذاران تازه وارد

مجید صفاری‌نیا
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران
نوسان بازار بورس و کاهش ارزش شاخص، اتفاق و رویداد خوبی برای حال مردم نیست. هر چه شرایط اقتصادی ثبات ساختاری بیشتری داشته باشد، مردم در تصمیم‌گیری، قدرت پیش‌بینی و کنترل‌پذیری بیشتری دارند. وقتی سرمایه‌گذاران یا مردم عادی بتوانند رویدادهای اقتصادی را پیش‌بینی کنند یا وقتی رویدادهای اقتصادی برای آنها پیش‌بینی‌پذیری داشته باشد، امیدوارتر خواهند بود. این امیدواری به بالا رفتن سرمایه روانشناختی و سرمایه اجتماعی کمک می‌کند. وقتی تغییر و تحولات منفی بورس افزایش داشته باشد، حال و هوای عمومی مردمی که وارد این بازار شده‌اند تحت تأثیر این رشد منفی قرار می‌گیرد. البته باید به این نکته اشاره کنم که واژه بورس، با مفهوم ریسک‌پذیری در ذهن مردم تصور می‌شود. به هر حال مردم عادی هم می‌دانند سرمایه‌گذاری در بازار بورس با ریسک‌پذیری همراه است. بنابراین طبیعی است که سرمایه‌گذاری در بازار بورس مخاطراتی داشته باشد اما نوسان شدید آن اثرگذاری منفی در اعتماد مردم و اعتماد عمومی جامعه دارد. با توجه به اینکه در یک سال اخیر بازار بورس پذیرای سرمایه‌گذاری عموم مردم بود و مردم عادی هم علاوه بر سرمایه‌گذاران قدیمی یا مشتریان حقیقی و حقوقی، وارد بازار سرمایه شدند، کاهش ارزش شاخص، تأثیر عمیق‌تری بر کاهش اعتماد عمومی دارد. چون علاوه بر بورس‌بازان حرفه‌ای، مردم عادی هم در بازار بورس، نقش آفرین شده‌اند. مردم عادی با نوسانات بورس، نگران کاهش سرمایه خود هستند. نوسانات بازار بورس این روزها، بر مشتریان تازه وارد اثر منفی بیشتری دارد چون کسانی که از سال‌های قبل در بازار بورس سرمایه‌گذاری کرده بودند در یک سال و نیم اخیر، سود سرمایه آنها چندین برابر شده و آنها در ریزش روزهای اخیر اندکی از سود خود را از دست داده‌اند. اما سرمایه‌گذاران جدید یا سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای نگرانند که علاوه بر کاهش سود، اصل سرمایه آنها هم از دست برود. بنابراین آسیب اجتماعی و روانی نوسانات بورس بر سرمایه‌گذاران جدید بیشتر است و سیاست‌گذاران باید این موضوع را مورد توجه قرار دهند. کاهش اعتماد عمومی به‌خاطر نوسانات بازار بورس از نگاه دیگری هم حائزاهمیت است. در زمان تحریم و مشکلات اقتصادی به خاطر کرونا، دولت به سرمایه‌گذاری مردم نیاز دارد. به‌هم‌ریختگی بازار بورس با تأثیر بر اعتماد عمومی ممکن است در آینده‌ای نزدیک موجب کاهش سرمایه‌گذاری در بازارها و بنگاه‌های مولد شود. نوسانات بازار سرمایه باعث می‌شود مردمی که پس‌انداز دارند، از سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های آتی خودداری کنند. با توجه به اینکه مردم در این یک سال، بازار بورس را بازاری مناسب و پربازده برای سرمایه خود دیدند، کاهش سوددهی این بازار، احتمالاً موجب ممانعت مردم از سرمایه‌گذاری‌های جدید می‌شود. اقتصاد کشور ما بعد از دولت هاشمی، در رده 40 تا 46 اقتصاد دنیا قرار داشت، اما به‌واسطه تحریم‌ها و مشکلات دیگر، سرمایه‌گذاری در تولید کاهش دارد و اقتصاد کشور در حال حاضر با چالش‌های بیشتری مواجه است. اتفاقاتی مانند نوسانات این روزهای بازار بورس، نگرانی از کاهش سرمایه‌گذاری در آینده را تشدید می‌کند. بازار سرمایه دستخوش رفتارهای هیجانی یا تصمیم گیری‌های نادرست شده و در این شرایط پیش‌بینی آینده بازار برای مردم مبهم است. اعتماد عمومی شرط اول رشد سرمایه در بخش‌های مولد اقتصاد است. سیاست‌گذاران باید تلاش کنند تا اعتمادی که مردم به بازار سرمایه دارند از دست نرود.