<برایان هوک> قربانی شکست کارزار فشار حداکثری

گروه سیاسی/ دولت امریکا در فاصله چند ماه تا انتخابات ریاست جمهوری باز هم شاهد تغییر یک مهره کلیدی در صحنه سیاست خارجی خود بود. این بار «برایان هوک»، نماینده ویژه امریکا در امور ایران کنار رفت و «الیوت آبرامز»، دیپلمات کهنه کار به جای او روی کار آمد تا مجموعه شواهد و تحولات از ناکامی واشنگتن در پیگیری سیاست فشار حداکثری علیه ایران حکایت کند.
«هوک» وکیل و سیاستمدار امریکایی بود که از سال ۲۰۱۷ به‌عنوان رئیس «گروه اقدام ایران» منصوب شد و مسئولیت راهبری، بازبینی و هماهنگی همه جانبه اقدامات مرتبط با ایران در وزارت خارجه امریکا را برعهده گرفت. حضور او درست در هنگامه اجماع نظر دولتمردان امریکایی برای پیگیری کارزار فشار حداکثری و تصویب بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها در طول تاریخ علیه ایران صورت گرفت. سیاستی که بی‌تردید اثرگذاری آن به پیگیری همه جانبه «هوک» مربوط می‌شد و او از همه ابزارهای ممکن از راه انداختن کمپین‌های داخلی و خارجی گرفته تا سفرهای متعدد به کشورهای مختلف برای متقاعد کردن آنها به پیروی از تحریم‌های امریکا و تهدید شرکای برجام بابت اجرای تعهدات خود در چارچوب این توافق کمک گرفت. آخرین تلاش این مقام امریکایی هم به تهیه پیش‌نویسی برای جلوگیری از پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران باز می‌گردد. تحریم‌هایی که در چارچوب برجام، موعد لغو آنها در مهرماه پیش رو فرا می‌رسد و با‌وجود کوشش دولت امریکا جهت همراه کردن سایر اعضای شورای امنیت راه به‌جایی نبرده است. هوک که در این دو سال، با بهره‌گیری از تندترین اقدامات کوشیده بود، نقش رهبر کمپین فشار حداکثری دولت امریکا علیه ایران را بازی کند، در عمل نتوانست در سیاست خارجی واشنگتن در قبال تهران به موفقیت خاصی که برای ترامپ بهره انتخاباتی داشته باشد، دست یابد. چه حضور اخیر او در اروپا و خاورمیانه هم که با هدف کسب حمایت برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایرانی در ماههای پیش رو صورت گرفت، بی‌نتیجه به پایان رسید.
در چنین شرایطی که امریکا درپیگیری همه جانبه سیاست فشار با هدف فروپاشی اقتصادی ایران و ایجاد ناآرامی در کشور و قرار دادن آن در موقعیت ضعف برای ورود به یک مذاکره نابرابر شکست خورد، ترامپ چاره کار را در آن دید تا مسئول ویژه دولتش در امور ایران را به‌عنوان مقصر سیاست شکست خورده امریکا کنار بگذارد.
روزنامه «نیویورک تایمز» کنار رفتن «هوک» در بازه زمانی مانده به انتخابات ریاست جمهوری امریکا را دارای پیامدهای جدی برای سیاست ضد ایرانی ترامپ می‌داند و معتقد است این قطع همکاری با دولت ترامپ، فرصت باقی مانده امریکا برای از سرگیری راهبرد دیپلماتیک میان تهران و واشنگتن را تا پایان دولت ترامپ از بین می‌برد.
روزنامه واشنگتن‌پست هم به نقل از یک مقام ارشد سابق در دولت امریکا نوشت از هوک خواسته شد که استعفا کند تا مسئولیت شکست استراتژی واشنگتن علیه ایران، بر دوش وی بیفتد. به گفته این مقام ارشد پیشین امریکایی اگر چه کارزار فشار حداکثری در وارد آوردن صدمه به اقتصاد ایران مؤثر واقع شده اما در دستیابی به هدف اصلی خود یعنی وادار کردن ایران به تسلیم در برابرخواسته‌های دولت ترامپ کاملاً شکست خورده و دلیل آن نیز کنار گذاشتن مجری اصلی این کارزار است. وی تأکید می‌کند که حتی راست‌های افراطی امریکایی نیز نگفته‌اند که این استراتژی در برابر ایران مؤثر بوده است. بویژه اینکه ایران در واکنش به خلف وعده‌های اعضای اروپایی گروه 1+4، در 5 مرحله تعهدات برجامی خود را کاهش داده است.
انتخاب سیاستمدار نومحافظه ‌کار
«الیوت آبرامز» که مسئولیت «برایان هوک» را برعهده گرفته است، در زمره نئوکان‌های محافظه کار کاخ سفید به شمار می‌رود و معتقد به فعال کردن سیاست خارجی امریکا در صحنه بین‌الملل و افزایش نفوذ آن در سایر کشورهاست.
 تجربه کاری «آبرامز» با هدایت یک سیاست تند و همراه با فشار در قبال کشورهایی همچون السالوادور، گواتمالا، نیکاراگوئه و پاناما همراه است که به گفته «استفن مایلز» مدیر اجرایی گروه ضدجنگ امریکا از بدترین دوره‌هایی است که سیاست خارجی امریکا به خود دیده است؛ یعنی جنگ‌طلبی، نقض گسترده حقوق بشر و حمایت از رژیم‌های خودکامه. «آبرامز» همچنین از مشوقان اصلی حمله نظامی امریکا به لیبی و عراق بود و نوع نگاهش به ایران نیز در مخالفت آشکار او با برجام به‌عنوان توافقی که می‌توانست اختلافات میان ایران و امریکا را از طریق دیپلماسی حل و فصل کند، بروز یافت.
این سیاستمدار نومحافظه ‌کار که در رقابت‌های انتخاباتی سال ۲۰۱۶ میلادی امریکا یکی از منتقدان ترامپ بود و حتی گفته می‌‌شد که ترامپ در سال ۲۰۱۷ به‌دلیل انتقادهای آبرامز از وی، پیشنهاد معاون وزیر خارجه برای او را رد کرده بود، در نهایت به‌عنوان مسئول پرونده ونزوئلا انتخاب شد و در شرایطی که سناریوی او برای کنار زدن دولت نیکولاس مادورو، رئیس جمهوری ونزوئلا به نتیجه نرسیده است، همزمان مسئولیت نماینده ویژه امریکا در امور ایران را نیز عهده دار شده است. ونزوئلا هم همچون ایران یکی از نقاط هدفگذاری سیاست تحریم امریکایی با هدف واداشتن آن به مذاکرات مورد نظر واشنگتن بوده است که همچنان در برابر این فشارها مقاوم بوده است.
«آبرامز» در حالی جانشین هوک شده که چند روز پیش در جلسه استماعی در سنای امریکا گفت که همچنان روی برنامه براندازی «نیکولاس مادورو» رئیس جمهوری ونزوئلا سخت کار می‌کند. او قرار است با حفظ سمت مسئول گروه اقدام علیه ایران باشد و کارزار فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا علیه ایران را ادامه دهد.
اما نام «آبرامز» که در دولت‌های رونالد ریگان و جورج دبلیو بوش هم فعالیت داشته است، درباره ایران پیشتر در ماجرای ایران-کنترا بر سر زبان‌ها افتاد. جایی که او به‌دلیل مخفی کاری برای پنهان کردن اطلاعات مهم مربوط به این ماجرای جنجالی از سوی کنگره مجرم شناخته شد ولی بعدها در دولت جورج. دبلیو. بوش بخشیده شد و در پست‌های سیاست خارجی در داخل و خارج از دولت به کار گرفته شد.
«آبرامز» اینک در شرایطی جایگزین «هوک» شده است که نگاه مثبتی به رویکرد دیپلماسی در قبال ایران ندارد و گفته می‌شود انتخاب او به‌عنوان نماینده ویژه دولت ترامپ در امور ایران سیاست امریکا را به سیاست اسرائیل نزدیک‌تر خواهد کرد و احتمال رویکرد ضد ایرانی را افزایش خواهد داد. این در حالی است که انتخاب او به‌عنوان نماینده ویژه ایران با انتقادات داخلی در امریکا رو به رو شده است. چنانکه گروه ضدجنگ «کدپینک» زنگ هشدار را در مورد انتصاب آبرامز به صدا درآورد و در بیانیه‌ای اعلام کرد که او در دهه ۱۹۸۰ از سرکوب خشونت‌بار بومیان «مایا» توسط ژنرال «افراین ریوس مونت» حمایت کرد. این اقدام به قدری بی‌رحمانه بود که سازمان ملل از آن به‌عنوان نسل‌کشی نام برده است.
«ایلهان عمر»، قانونگذار مسلمان کنگره امریکا نیز با انتقاد از انتصاب «الیوت آبرامز» به‌عنوان مسئول جدید وزارت خارجه این کشور در امور ایران ضمن اشاره به اینکه «الیوت آبرامز» به کنگره دروغ گفت و بر کشتار صد‌ها شهروند غیرنظامی سرپوش گذاشت، گفت که او نباید مسئول سیاست در قبال ایران یا هر سیاست دیگری باشد.
با این حال برای «الیوت آبرامز» نقش آفرینی در پیگیری سیاست مربوط به ایران یک فرصت ویژه است و طبیعی است که او نخواهد این فرصت را یکسره از دست بدهد. بویژه آنکه مهم‌ترین هدف امریکا در هفته و روزهای پیش رو ممانعت از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران خواهد بود و بی‌تردید او در خلال این تلاش‌ها خواهد کوشید که با به تصویب رساندن تحریم‌های تسلیحاتی موفقیت ویژه‌ای را به‌نام خود رقم بزند. تلاشی که از هم اکنون شکست آن قطعی به نظر می رسد.
«برایان» ناکام رفت
مقام‌های ایرانی کناررفتن «هوک» از مسئولیت ویژه اقدام درباره ایران را نشانه شکست سیاست فشار حداکثری ترامپ می‌دانند. «علی شمخانی»، دبیر شورای عالی امنیت ملی در پیامی توئیتری نوشت: «برایان» هم مثل «جان» ناکام از کاخ سفید رفت. شاید «مایک» هم قبل از رفتن «دونالد» مجبور شود چمدان‌هایش را ببندد».سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه هم در صفحه خود توئیتر خود نوشت: «تفاوتی بین جان بولتون، برایان هوک یا الیوت آبرامز نیست؛ وقتی سیاست امریکا در قبال ایران مطرح است؛ مقامات امریکایی لقمه بزرگتر از دهان خود برداشته‌اند.»
«علیرضا میریوسفی» سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل هم با اشاره به اینکه استعفای هوک رویدادی تعیین‌کننده محسوب نمی‌شود، گفت:«کمپین فشار به اصطلاح حداکثری که دولت امریکا به راه انداخته بود، شکست خورده است. ایران به زانو درنیامده و هرکس که مسئول اعمال این سیاست مردود باشد نیز ایران را به زانو در نخواهد آورد». همچنین ابوالفضل عمویی، سخنگوی «کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی» مجلس در یادداشتی تأکید کرد: برایان هوک پس از «رفتارهای غلط دیپلماتیک» و بدون هیچ دستاوردی رفت. آبرامز هم دستاوردی نخواهد داشت.»