از ایبسن حرف نزنید

محسن  بوالحسنی
خبرنگار
اولین بار نمایش «نورا» به کارگردانی علیرضا کوشک جلالی را سال 1389 در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر دیدم و لذتی که از تماشایش بردم هنوز با من است و همین باعث شد چند روز پیش دوباره بعد از این‌همه سال بنشینم و این بار فیلم‌ تئاترش را ببینم. «نورا» در واقع از «خانه عروسک» هنریک ایبسن نمایشنامه‌نویس مشهور نروژی اقتباس شده و تمرکز نگاه و جهان‌بینی‌اش روی روابط انسانی و جایگاه زنان در جامعه‎ای مردسالار است. می‌گویند این نمایشنامه برای ایبسن، کم‌ دشمن‌تراشی نکرد و مخالفانی را سر راه او قرار داد که اکثراً از سنت‌گرایان جامعه آن روزگار بودند. حتی گفته می‌شود کار به جایی رسید که برخی در اروپا روی کارت‎های دعوت به عروسی و میهمانی‌هاشان می‌نوشتند: «لطفاً درباره‎ نمایشنامه‎ «خانه‎ عروسک» حرف نزنید. کوشک ‌جلالی در اقتباس نمایشی خود، مفاهیمی را که ایبسن در خانه عروسک به تصویر کشیده و مربوط به جامعه آن روزگار است امروزی می‌کند و می‌خواهد بگوید این نگاه سنتی و مردسالارانه در جهان مدرن امروز هم، نه تنها وجود دارد بلکه شدیدتر و جدی‌ترازگذشته نیزهست. علیرضا کوشک جلالی در«نورا» آن دوران کلاسیک را با جوامع در حال‌گذار به سمت مدرنیته تطبیق داده و سعی می‌کند با به‌روز کردن روابط میان آدم‎های امروزی، عمق وضعیت و ظلمی را که به زنان می‌شود روایت می‌کند. کوشک، برای این کار از تکنیک‌ها و شگردهایی سوررئالیستی استفاده می‌کند و کمی هم طنز چاشنی کار می‌کند و بعضی صحنه‌های اثر ایبسن را کم و برخی را زیاد می‌کند تا برای مخاطب ایرانی خود حرفی از جنس آنها داشته باشد. شخصیت «نورا» و تغییراتش، نقطه اصلی و فراز و فرودهای شخصی این نمایش را تشکیل می‌دهد و راوی زنی است در میان مردان. نکته‌ای که همان سال و در اجرای آن شب نمایش کاملاً در ذهن من ماند (در کنار کلیت خوب و تحسین‌برانگیز یک اثر نمایشی) بازی خارج از قاعده و به‌گفته‌ای بزرگ‌نمایی شده پیام دهکردی بود و مدام با خودم فکر می‌کردم که چرا یک بازیگر در سطح دهکردی فکر می‌کند اگر شرشر روی صحنه عرق بریزد جلوه‌ بهتری دارد و نشان از توانایی بازی اوست که بی‌خود و بی‌جهت آنقدر عرق می‌ریزد که نمی‌شود باورش داشت.

 نورا
کارگردان: علیرضا کوشک جلالی
اجرا: سال 1389 / تئاتر شهر
بازیگران :پانته آ بهرام، پیام دهکردی، بهناز جعفری، احمد ساعتچیان، افسون دلخواه و رضا مولایی‌