قدم به قدم در مسیر شناخت تدریجی کووید‌‌19

نویسنده: ریکاردو هاؤسمن
مترجمان: دامون افضلی- نیما فاتح
ما هنوز تصویر دقیق و  کاملی از موفقیت‌های متنوع کشورها در کنترل پاندمی نداریم، چیزی که برای طراحی استراتژی‌های سلامت و بهداشت عمومی حیاتی است؛ استراتژی‌هایی که بالقوه تبعات عظیمی دارند. البته دانش صرفاً با صورت‌بندی فرضیه‌های محتمل [روایت‌های موفقیت‌های کشورها] پیشرفت نمی‌کند.  قطعیت مثل رنگین‌کمان است: شگفت‌انگیز ولی نسبتاً نادر. بیشتر مواقع می‌دانیم که نمی‌دانیم. احتمال دارد این [ناآگاهی] را از طریق حرف‌زدن با کسانی جبران کنیم که ممکن است آنچه را می‌خواهیم بدانیم می‌دانند. ولی چطور می‌دانیم که آنها می‌دانند؟ اگر نمی‌توانیم پی‌ببریم آیا آنها واقعاً می‌دانند یا نه، چاره‌ای جز اعتمادکردن به آنها نخواهیم داشت. به‌لحاظ تاریخی ما اعتمادمان را بر پایه‌ علم، تجربه یا الهام الهی بنا کرده‌ایم. ولی اگر دانشی که در طلب آن‌هستیم وجود نداشته باشد چه؟ و حتی [بدتر]اگر علم بداند فاقد دانشی است که از آن طلب می‌کنیم چه؟ این موقعیتی است که هم‌اکنون کووید‌‌19 و SARS-CoV-2 (ویروس به‌وجود آورنده‌اش) ما را در آن قرار داده است. دانش ما درباره این کروناویروس جدید بسرعت در حال افزایش است‌ ولی اصلاً کافی نیست. هنوز چیزهای زیادی درباره‌ درمان مبتلایان به این بیماری مانده که یاد بگیریم؛ معلوم است که چیزهای خیلی کمتری درباره‌ ساختن یک واکسن مؤثر می‌دانیم. ما حتی نمی‌دانیم چطور این پاندمی را به‌شکل مطمئن از طریق تمهیدات مبتنی بر فاصله‌گذاری اجتماعی مهار کنیم. البته بعضی کشورها در کاهش شمار مبتلایان و قربانیانِ پیک‌های هولناک کووید‌ـ‌19 فوق‌العاده موفق بوده‌اند. چهار کشوری که تاکنون بیشترین شمار مرگ‌ومیر در هر 1 میلیون نفر طی یک هفته را ثبت کرده‌اند بلژیک، اسپانیا، فرانسه و ایرلند هستند. حالا موارد جدید ابتلا در این کشورها نسبت به پیک‌های خاصِ هر کشور تا بیش از 95.5 درصد کاهش یافته است (در ایرلند تا 99.1 درصد)؛ این نشان می‌دهد محدودیت‌های برقرارشده در این کشورها واقعاً مؤثر واقع شده است.با این همه، کشورهایی که در منع ترددها ‌قانون سختگیرانه‌ ای وضع کرده بودند (مدرسه‌ بلاواتنیک دانشگاه آکسفورد میزان شدت محدودیت‌های هر کشور را می‌سنجد) و رفت و آمد‌ها را بیشتر کاهش داده بودند (آن‌طور که گوگل اندازه‌گیری کرده است) و بدین طریق از پیک‌های مرگبار اولیه بیماری جلوگیری کردند، [حالا] شاهد تداوم افزایش تصاعدی موارد ابتلا هستند. این کشورها عبارتند از: هند، شیلی، پرو، کلمبیا، السالوادور، کویت، آفریقای جنوبی و عربستان سعودی. گروه دیگر کشورهایی هستند نظیر آلبانی پس از آنکه دولت‌ها محدودیت‌های ترددی موفقیت‌آمیزشان را برچیدند، حالا شاهد رشد انفجاری [موارد جدید ابتلا] هستند. بزودی انبوهی از فرضیه‌ها (از فرضیه‌های پیش‌پاافتاده گرفته تا پرخطر و پیچیده) در توضیح این تفاوت‌ها ارائه خواهد شد. تردیدی نیست که شناسایی بهترین روش‌ها و تبیین‌ها از درجات مختلف موفقیت کشورها در مهار این پاندمی کاری است که ارزش فوق‌العاده‌‌اش هنگام طراحی استراتژی‌های سلامت و بهداشت همگانی آشکار می‌شود. استراتژی‌هایی که بالقوه تبعات عظیمی دارند. مثلاً، خانوارهای بزرگ ممکن است انتقال میان‌ خانواده‌ای ویروس را تسهیل کنند؛ یا نبود یخچال در برخی کشورها احتمالاً مردم را مجبور می‌کند که اغلب اوقات برای خرید به بازار بروند. عدم‌دسترسی به آب جاری چه بسا مانع شستن مکرر دست‌ها شود. آمادگی عموم مردم برای ماسک‌زدن ممکن است متفاوت باشد. بزرگی اقتصاد غیررسمی یک کشور، توان مالی خانوارها برای وفادارماندن به محدودیت‌های ترددی و وفور نقل‌مکان‌های اجتماعی همگی عواملی هستند که در این مسأله دخالت دارند . جدیت در اجرای محدودیت‌های ترددی، سطح اعتماد به حکومت و حتی جنبه‌هایی از منش ملی هر کشور به‌نظرمی‌رسد به همان اندازه مطرح باشد. ولی دانش صرفاً با صورت‌بندی کردن فرضیه‌های محتمل پیشرفت نمی‌کند. ما باید دریابیم کدام‌ معتبرند. می‌توانیم از طریق به‌کاربستن مَثَل دانشمند بریتانیایی قرن نوزدهمی، توماس هاکسلی، این فهرست [عوامل دخیل] را کوتاه کنیم: «چه بسیار بارها که واقعیتی زشت نظریه‌ای زیبا را از بین برده است.»
برای انجام این کار باید فقط داده‌های بیشتری جمع‌آوری کنیم و آنها را در دسترس تحلیلگران قرار دهیم. در ایالات متحده، مثلاً، حدود 40 درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از کووید‌ـ‌19 تا این تاریخ آشکارا به آسایشگاه‌های سالمندان مربوط است. علاوه بر این، طبق مطالعه‌ای که برخی پژوهشگران اخیراً درباره بیش از 30 کشور اروپایی انجام داده‌اند، رابطه‌ای بین قابلیت موجود آسایشگاه‌های سالمندان و مرگ‌ومیرهای ناشی از کووید‌‌19 وجود دارد. این تحلیل‌ها از جنس علم ساخت موشک نیستند. بواقع، در هر صورت، این تحلیل‌ها بی‌نهایت خام‌اند، چون در آنها عوض اطلاعات ریز(واحد خانواده) از داده‌های کلان استفاده می‌شود. از این گذشته، این مطالعات صرفاً پس از آن سربرآوردند که ده‌ها هزار نفر قربانی کووید‌‌19 شدند. بنابراین، چنین یافته‌هایی پیروزی علمی محسوب نمی‌شود بلکه نشان می‌دهد سیاستگذاری‌های سلامت و بهداشت عمومی چقدر برای مبارزه با این ویروس غیرعلمی بوده است. اگر از آغاز پاندمی فرض می‌گرفتیم «می‌دانیم که نمی‌دانیم»، آن‌وقت حلقه‌های «بازخورد سریعی» ایجاد کرده بودیم تا هر چه سریع‌تر ازتجربیات‌مان درس بیاموزیم. ما باید بر جمع‌آوری داده‌های ساده‌ هر فرد مبتلا به کووید‌‌19 تمرکز می‌کردیم: تاریخ تأیید ابتلا به بیماری، سن، جنسیت، نشانی منزل و محل کار بیمار، وسایل حمل‌ونقل استفاده‌شده توسط او و تماس‌هایش با سایر افراد و سپس کامل‌کردن این اطلاعات با داده‌های مربوط به بستری‌شدن فرد مبتلا در بیمارستان و نتایجی که همپای پیشرفت بیماری به دست آمده بود. این داده‌ها چه بسا در بسیاری موارد از قبل موجود باشد، ولی برخی وزرای بهداشت آنها را از جامعه و اغلب اوقات از مقامات پنهان کرده باشند. این داده‌ها همچنین در دسترس بسیاری از تحلیلگران آموزش‌دیده‌ای که می‌توانند در سیاستگذاری مشارکت کنند نیست. همان‌طور که OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) پیشنهاد کرده است دولت‌ها همچنین می‌توانند رویکردهایی را برگزینند که در آنها از داده‌های تلفن‌های همراه، جست‌و‌جوهای اینترنتی و پیمایش‌های تلفنی سریع استفاده می‌شود در عین درنظرگرفتن ملاحظات مربوط به حریم شخصی افراد. به عقیده‌ بسیاری از حکومت‌ها استفاده از این نوع استراتژی‌های داده‌‌محور در پرداختن به این پاندمی ورای توان آنهاست، در نتیجه آنها مصمم‌اند از درس‌هایی که سایر کشورها با اتخاذ بهترین اقدامات گرفته‌اند استفاده کنند. این رویکرد غطلی است. تأثیر پاندمی بر کشورها به شیوه‌های متفاوتی تحقق می‌یابد که در حال حاضر درباره شان نمی‌دانیم و باید آنها را کشف کنیم نه لازم است. چیزهایی مثل این پرسش که آیا احتمال ابتلای پرویی‌هایی که در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که یخچال ندارند واقعاً بیشتر است؟ علاوه بر این، رژیم‌های منع تردد و فاصه‌گذاری اجتماعی با هم فرق دارند و هر یک بازتاب درجه‌ آزادی‌ عملی است که در طراحی آنها به کار رفته است. پی‌بردن به آنچه در سطح زندگی روزمره مؤثر است و آنچه مؤثر نیست هم‌اکنون بسیار حیاتی است‌ بویژه از آن رو که در تلاشیم راه‌هایی برای بازگشایی اقتصادهای‌مان، در عین پایین‌نگه‌داشتن میزان ابتلا، پیدا کنیم.
هنوز در مراحل آغازین مبارزه علیه کووید‌19 هستیم و هنوز برای شروع این اقدامات دیر نیست. از همه این‌ها گذشته، زمانی سقراط گفت اینکه «می‌دانی چیزی نمی‌دانی» ضدونقیض‌گویی است. بنابراین بیایید دانش‌مان از بی‌اطلاعی‌مان درباره این ویروس و درباره توانایی‌مان در غلبه بر آن را به منبع قدرت‌مان بدل کنیم. بیایید خودمان را برای یادگیری مهیا کنیم.

* ریکاردو هاوسمن وزیر سابق برنامه‌ریزی ونزوئلا و اقتصاددان ارشد سابق بانک Inter-American Development، پروفسور مدرسه‌ عالی Government and Director of the Harvard Growth Lab جان‌. اف. کندی است.
* https://www.project-syndicate.org/commentary/combating-covid19-requires-rapid-data-gathering-and-analysis-by-ricardo-hausmann-2020-06