گزارشی از اولین تجربه پخش زنده تئاتر، همزمان با اجرای صحنه‌ای آن در ایران

به احترام کودکان میهن


محسن   بوالحسنی
خبرنگار
بالاخره تئاتر آنلاین یا همان پخش همزمان با اجرای صحنه‌ای در ایران و در تالار هنر که اصولاً مخاطب نمایش‌هایش کودکان و نوجوانان هستند با نمایش «افسانه پری دریایی» به نویسندگی و کارگردانی رضا بیات کلید خورد. حسین موذن مدیر تالار هنر می‌گوید: «ویروس کرونا به این زودی‌ها قرار نیست دست از سر مردم بردارد و در حال حاضر زندگی طبیعی و جاری همه را تحت تأثیر خود قرار داده و در چنین شرایطی نمی‌شود از تولید و حرکت بازایستاد و به ‌فکر ایده‌های تازه و خلاق نبود. اگر همه چیز دچار ایستایی و خمودگی شود، نهال نازک هنری مانند تئاتر و البته طبیعتاً هنرمندانش خواهد شکست و چرخه ضعیف اقتصاد این حوزه و اهالی‌اش با مشکلاتی بیش از امروز روبه‌رو خواهد شد.» آن‌طور که موذن می‌گوید پخش زنده این نمایش با همکاری تیوال محقق شده و بستر این سایت پخش همزمان اجرای «افسانه پری دریایی» را برای مخاطبین کودک و نوجوان در خانه فراهم کرده است.

تئاتر با وجود کرونا
بدون شک داستان ما با ویروس کرونا به‌این زودی‌ها تمام شدنی نیست و حتی اگر سالن‌های تئاتر مثل امروز با ظرفیتی بسیار کمتر از گذشته بازگشایی شوند باز هم باید به الگوهای موفق در جایگزینی تئاتر صحنه‌ای با تئاتر آنلاین و استفاده از ظرفیت‌های تکنولوژی‌های جدید توجه کرد که این رویکردهای تازه هم می‌تواند از آسیب‌بیشتر به هنرمندان تئاتر به لحاظ مادی و معنوی جلوگیری کند و هم فاصله مخاطب و تئاتر را از چیزی که امروز شاهد آن هستیم بیشتر نکند. قدم اولی که تالار هنر در این زمینه برداشته قدمی ا‌ست در همین راه و حتماً با اجراهای بیشتر و مشارکت دیگر گروه‌های تئاتری در رده‌های سنی مختلف و البته هنرمندان و کارگردان‌های صاحب‌نام و شناخته شده، روزبه‌روز باتجربه‌تر و کم‌نقص‌تر خواهد شد.
حسین موذن هم با تأکید به همین مسأله تجربه‌گرایی و استفاده از ظرفیت‌های پخش زنده نمایش معتقد است: «پخش زنده تئاتر یکی از بسترهای مناسبی است که از طریق آن‌ هم می‌توانیم نگرانی مخاطب و هنرمندان عرصه نمایش را نسبت به ابتلا به بیماری کاهش دهیم و هم تئاتر و هنرمندان‌ و البته مخاطبان را با آن سرپا نگه داریم و حالا این اتفاق خوب رخ داده و امیدواریم دیگر همکاران ما هم به این تجربه روی خوش نشان بدهند و پا به‌عرصه بگذارند.» مدیر تالار هنر البته به این نکته هم تأکید می‌کند که «طبیعی است که پخش زنده و همزمان تئاتر با اجرای صحنه‌ای مفهومش این نیست که مخاطبین تئاتر ممنوعیتی (تا جایی که رسماً اعلام نشود) برای ورود به سالن‌های نمایش دارند. حضور فیزیکی مردم اولویت ماست اما از آن مهمتر اعتمادسازی‌ و آماده‌کردن منطقی مخاطب است و نمی‌خواهیم (با وجود رعایت و اجرای پروتکل‌های بهداشتی در تالار) آنها با نگرانی پا به سالن بگذارند. پس استفاده از بسترها و راهکارهایی مثل پخش همزمان نمایش، خواست دوم و اراده دوم ماست که عملیاتی شده و اولویت اول برای ما حضور مخاطب در سالن و ارتباط مستقیم با اثر است اما ویروس کرونا به ما این فرصت را داده تا درباره امکانات و جایگزین‌ها و مکمل‌هایی فکر کنیم که شاید تا پیش از این کمتر به آنها فکر کرده‌ایم.
 راهی جز این پیش‌روی نداریم
نمایش «افسانه پری دریایی» با سه دوربین فیلمبرداری و همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد برای کاربران اینترنتی و تماشاگران خانگی به‌صورت زنده روی سایت تیوال قرار می‌گرفت و تجربه اجراهای اول و دوم نشان داد که مشکل خاصی در زمینه اینترنت و قطعی احتمالی و... وجود نداشت و البته ضعف‌هایی بود که می‌شود آنها را به‌حساب تجربه و کارآموزی گذاشت و بیشتر برای رفع آنها وقت و انرژی گذاشت تا مخاطب را با تجربه‌لذت بخش همراه کرد.
رضا بیات کارگردان این نمایش را باید اولین کارگردان ایرانی تئاتر دانست که تن به چنین تجربه‌ای داده و تئاترش را همزمان با صحنه جلوی لنز دوربین‌ها برده تا مخاطبان را به‌صورت غیرحضوری در خانه‌هایشان با خود همراه کند. بیات در گفت‌وگو با «ایران» بیش و پیش از ورود به هر بحثی به مهجوری تئاتر، علی‌الخصوص تئاتر کودک اشاره می‌کند و می‌گوید: «باعث تأسف است که هنری مثل نمایش که می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر فرهنگ اجتماعی مردم داشته باشد اینقدر در کشور ما غریب افتاده است. واقعاً راهی جز  این پیش‌روی نداریم و باید به این نکته دقت کنیم که حوزه کاری ما تئاتر کودک و نوجوان است و مخاطبان ما در شرایط بسیار حساس و ویژه‌ای هستند و ما همیشه در این حوزه می‌توانیم با اجراهای خوب و آموزنده و مناسب با شرایط سنی این نسل، تأثیر بسیاری بر آنها داشته باشیم؛ مخصوصاً در این روزها که این بیماری تقریباً تمامی فعالیت‌ها و بسترهای فرهنگی را از بزرگ و کوچک دربرگرفته و عمیق‌تر شدن این خلأ به سود هیچ‌کس نیست. نه کودکان و نه خانواده‌هایشان و نه هنرمندان.» سرپرست گروه نمایشی «قبیله» به تجربه روی صحنه رفتن در چنین روزهایی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «دغدغه تولید محتوا در حوزه نمایش برای کودکان، اصلی‌ترین دغدغه ما بوده است و با تمام مشکلاتی که طی چند ماه اخیر داشتیم و سختی‌های بسیار و البته ریسک بالا تصمیم گرفتیم که این کار را انجام بدهیم و باعشق برای کودکان روی صحنه برویم و تک‌تک همکاران هنرمند من در افسانه پری دریایی از جان مایه گذاشتند تا برای بچه‌هایی که چندماهی است خانه‌نشین شده‌اند و با وجود نیاز و خصوصیات‌ مقطع سنی‌شان از بسیاری امکانات دورمانده‌اند، کاری کند تا حداقل از خانه بتوانند به جای تماشای بسیاری از محتواهای نامناسب که از تلویزیون‌های داخلی و خارجی پخش می‌شود به نمایشی ایرانی نگاه کنند که همزمان با تماشای مجازی آنها کمی آن‌طرف‌تر روی صحنه هم در حال اجراست. تیوال و «مؤسسه تئاترو» هم واقعاً زحمت زیادی کشیدند تا همه بچه‌ها از هر کجای ایران بتوانند به‌صورت زنده و همزمان نمایش ما را ببینند.» او درباره هزینه‌هایی که برای چنین اتفاقی انجام شده هم می‌گوید: «راستش این کار برای من کم هزینه نداشت اما همان‌طور که گفتم ما قبول کردیم چنین ریسکی را به احترام بچه‌های سرزمین‌مان به جان بخریم و همین که تا امروز آنها و خانواده‌هایشان به نسبت از ما راضی بودند برای ما بهترین اتفاقی است که رخ داده است.»
 امنیت روانی به مدد اینترنت
رضا بیات کارگردان جوان نمایش «افسانه پری دریایی» درباره استقبال و حضور مردم در سالن نمایش می‌گوید: «می‌دانستیم که شرایط مثل گذشته‌ها نخواهد بود ولی گمان می‌کردیم استقبال بیشتری در سالن نمایش داشته باشیم اما هنوز مردم نمی‌توانند اعتماد کنند. حق هم دارند نگران باشند و حالا با امکان پخش‌زنده می‌توانند این نگرانی برای دردانه‌هاشان را فراموش کرده و با خیال راحت در محیط امن منزل نمایش ببینند و همان‌قدر هیجان داشته باشند که تماشای حضوری نمایش دارد. امروز اینترنت و فضاهای مجازی توانسته به یاری ما بیاید و همه چیز برای اتفاقات زیبا و خاطرات زیباتر برای خانواده‌ها و گروه اجرایی آماده است.» او گلایه‌ای هم از عدم حضور مدیران فرهنگی دارد و می‌گوید: «تنها جای خالی و غایب این جمع مربوط به مدیران فرهنگی علی‌الخصوص تئاتری‌هاست. انتظار داشتیم حالا که گام اول را برداشتیم چند نفر برای حمایت از ما کنارمان باشند؛ اما راستش تنها ماندیم. با این‌همه به‌نظرم هنوز دیر نشده و هنوز منتظریم تا دستی بیاید و دست ما را که آماده است به دوستی و یاری بفشارد. من مطمئن هستم با حمایت مردم و مسئولان حتماً روزهای روشنی خواهیم ساخت.»
 آرزوهایی که صرفاً آرزو نیستند
او در بخش‌های پایانی گفت‌وگوی خود با «ایران» به شباهت فوتبال و تئاتر اشاره می‌کند و زنده بودن این دو را دلیل بر این شباهت می‌داند و می‌گوید: «شاید بیراه نباشد اگر با اغماض، تئاتر آنلاین را با پخش زنده فوتبال شبیه بدانیم. تماشاگرانی در استادیوم حضور دارند و تماشاگرانی میلیونی هم در منزل یا در مکان های عمومی و... بازی فوتبال را تماشا می‌کنند. درست است که تئاتر هنری نفس‌به‌نفس و زنده است اما شک نداشته باشیم تماشای تئاتر اگر همزمان و زنده باشد هم از تأثیرگذاری‌اش کاسته نخواهد شد؛ مگر تماشاگران فیلم با تماشای فیلم در خانه‌هایشان ارتباط برقرار نمی‌کنند؟ برای من که هم تجربه تئاتر دارم و هم فیلمسازی این نکته روشن است که مخاطب آنلاین چیزی را از دست نمی‌دهد. کاش می‌توانستم فیلم‌های ارسالی از مخاطبین آنلاین را با شما به اشتراک بگذارم که ببینید کودکان چگونه با نمایش آنلاین ارتباط برقرار می‌کنند و همان‌طور که تماشاگران حضوری ما هیجان زده می‌شوند، با هیجان و اشتیاق نمایش «افسانه پری دریایی» را می‌بینند و لذت می‌برند.» کارگردان نمایش «افسانه پری دریایی» از یقین‌اش برای جا افتادن و جاری شدن این شیوه از نمایش می‌گوید و از زاویه‌ای دیگر هم به این داستان نگاه می‌کند.
او می‌گوید: «به تمام همکارانم این نوید را می‌دهم که از این به بعد گستره بیشتری از مخاطبین را خواهند داشت. دغدغه‌ای که پیش از این داشتیم مخاطبین بیشتر در سالن‌های نمایش بود و از این به بعد این خواسته و آرزو نه فقط دغدغه، که فرصتی است دست یافتنی. کارگردان‌ها همیشه دوست دارند در شهرهای مختلف، روستاها و نقاط دور افتاده  اجرا داشته باشند و حالا این علاقه دیگر صرفاً یک آرزو نیست.این امکان را تئاتر آنلاین در اختیار ما قرار داده پس همت کنیم و همگی از این فرصت استفاده کنیم و برای رشد و پیشرفت کمی و کیفی آن تلاش کنیم. ما هنرمندان، علی‌الخصوص در حوزه کودک و نوجوان حالا دیگر می‌توانیم حرف‌هایمان را بلندتر بگوییم و تماشاگر بیشتری داشته باشیم.»



آدرس مطلب http://old.irannewspaper.ir/newspaper/page/7403/1/549565/0
ارسال دیدگاه
  • ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
  • دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
  • از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
  • دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
captcha
انتخاب نشریه
جستجو بر اساس تاریخ
ویژه نامه ها