دوقطبی سران اروپا در «بروکسل»

زهره صفاری/ سران 27 کشور اروپایی پس از چندین نشست مجازی بی‌نتیجه برای تصویب طرح بودجه حمایتی اتحادیه اروپا به کشورهای بحران زده در کرونا، روز جمعه برای نخستین بار در بروکسل دور هم جمع شدند. این نشست دیروز ادامه یافت و شاید به امروز هم بکشد، اما تا عصر دیروز باز هم بی‌نتیجه نشان می‌داد.
به گزارش «الجزیره»، رهبران اروپایی از روز جمعه در حالی چندین ساعت ماسک زده و با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی در سالن بزرگ مقر اتحادیه اروپا مستقر شدند که شروط مخالفان ثروتمند شمال اروپا و دودستگی اعضا، احتمال توافق در این دور نشست برای تخصیص بودجه کمکی 750میلیارد یورویی را کمرنگ نشان می‌دهد.
برخلاف فضای چندگانه و غیرصمیمی مذاکرات، شروع نشست با جشن تولد کوچکی برای 66 سالگی «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان و رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا بسیار پرانرژی و شاد بود. پس از این گپ و گفت صمیمانه، طرح دستور جلسه توسط «شارل میشل»، رئیس شورای اروپا مبنی بر تصمیم‌گیری درباره پرداخت بودجه 750 میلیارد یورویی احیای اقتصادی پساکرونا و همچنین تصویب بودجه یک تریلیون یورویی بلندمدت(2027-2021) فضای سالن را تغییر داد. طوری که دو قطبی فاحش عقاید میان آلمان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و اروپای شرقی با کشورهای ثروتمند شمالی معروف به چهارگانه مقتصد اتریش، دانمارک و سوئد به رهبری هلند کاملاً محسوس و قابل درک بود. بنابر طرح اتحادیه اروپا بودجه یک تریلیون و 750 میلیارد یورویی قرار است تا سال 2027 به احیای اقتصادی کشورهای حوزه اروپا در پساکرونا اختصاص یابد اما با توجه به رقم بالای اعلام شده گرچه همه اعضا بر تزریق این کمک توافق دارند اما همچنان نحوه تخصیص این بودجه محل مناقشه اعضای اتحادیه اروپا است.
نظرات موافقان و مخالفان
«مارک روته»، نخست‌وزیر هلند که در صدر صف مخالفان معروف به جمع «مقتصدها» قرار دارد و حتی قبل از آغاز مذاکرات تهدید به وتو نیز کرده بود، گفت: «اگر این پول به صورت وام یا حتی بخشش اختصاص یابد تنها در صورتی قابل توجیه است که بتوانم به مردم کشورم، تعهد بازخورد داشته باشم و مثلاً قول دهم این پول در تحولات اقتصادی آینده به کشور بازخواهد گذاشت. در غیر این صورت شانس توافق در این مذاکرات 50-50 است. ما موافق اتحاد و یکپارچگی هستیم اما باید آنهایی که در این زمان با بودجه اتحادیه اقتصادشان را احیا می‌کنند متعهد به بازسازی اقتصادی در حوزه‌های کار و... در آینده باشند.»
«ویکتور اوربان»، همتای مجارستانی «روته» نیز که این روزها به دلیل بایکوت رسانه‌ها و اندیشکده‌ها و سازمان‌های مردم نهاد مورد نقد بسیاری قرار دارد، اعلام کرد در صورت روشن نشدن وضعیت بازپرداخت‌ها از حق وتوی خود استفاده می‌کند. وی همچنین برای اتحادیه شرط گذاشت: «تنها در صورتی در مقابل این طرح نرمش نشان می‌دهیم که اتحادیه پرونده نقض قوانین مجارستان را مختومه اعلام کند.»
«سباستین کروز»، صدراعظم اتریش نیز در حمایت از موضع گروه مقتصد اروپا گفت: «اگر این پول برای آینده اروپا سرمایه‌گذاری نشود، هر توافقی روی آن منتفی خواهد بود.»
به نوشته «فرانس پرس»، در این میان مرکل که کشورش در تغییر موضعی 360 درجه‌ای در صف حامیان تخصیص این بودجه قرار گرفته بود، بسیار محتاطانه از نتیجه مذاکرات گفت: «مذاکرات بسیار پیچیده و دشواری است و نمی‌توان روی نتیجه بخش بودن آن پیش‌بینی خاصی داشت. حصول این توافق اتفاق فوق‌العاده‌ای است اما باید واقع‌بین بود.»
در همین حال «امانوئل مکرون»، رئیس جمهوری فرانسه نیز که پس از آلمان، کشورش 6 ماهی بر مسند ریاست اتحادیه اروپا خواهد نشست، با تعبیر مذاکرات این هفته به «لحظات مواجهه با واقعیت» همسو با آلمان تلاش زیادی برای تصویب این بودجه حمایتی دارد و معتقد است: «این طرح اروپایی متعلق به همه ماست.»
فرانسه همچنین برای اثبات حسن نیت خود، با وجود ضربه اقتصادی در بحران کرونا، از تخصیص 39 میلیارد یورو به بودجه مورد توافق اتحادیه اروپا برای کمک به کشورها خبر داده است.
شوک کرونا بر اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا از زمان شیوع کرونا با شدیدترین رکود اقتصادی پس از بحران سال 2008 روبه‌رو شده است. این در حالی است که خروج انگلیس از این سازمان نیز تبعاتی برای اقتصاد اروپایی خواهد داشت اما آنچه سران 27 کشور اروپا را در اوج کرونا در بروکسل دور هم جمع کرده است، خطر بزرگ ضربه ناگهانی چین، امریکا یا روسیه بر بدنه اقتصاد اروپا در سال‌های پیش رو است.
کشورهای حوزه مدیترانه بشدت در جولان این ویروس چندصدم میلیمتری زمینگیر شده‌اند و برای رهایی از باتلاق بدهی‌ها نیازمند تزریق فوری بودجه هستند. بنا بر پیش‌بینی بانک مرکزی اروپا در فرانکفورت، اقتصاد حوزه یورو امسال با رکودی 8.7 درصدی روبه‌رو خواهد شد و تنها راهکار خروج از این بحران اعطای وام بلاعوض به کشورهای آسیب دیده است.
در این میان کشورهای جنوبی اروپا مانند ایتالیا و اسپانیا بشدت نیازمند این بودجه هستند و توافق دیرهنگام مشکلات آنها را چند برابر می‌کند. آنچه نشان می‌دهد ایتالیا با بیش از 35 هزار کشته و اسپانیا با 28 هزار و 400 نفر تلفات در بحران کرونا و بیکاری و فقر، توانی برای جبران بدهی بیشتر ندارند. به همین دلیل نیز طرح احیای اقتصادی پیشنهادی آلمان و فرانسه شامل پرداخت 500 میلیارد یورو بودجه بلاعوض و یارانه نقدی به کشورهای بحران زده و 250 میلیارد یورو وام است. موضوعی که کشورهای مخالف شمالی تا تعیین نحوه جبران این کمک در آینده حاضر به پذیرش آن نیستند. از همین رو بود که «پدرو سانچز»، نخست‌وزیر اسپانیا در نشست دو روز گذشته گفت: «اگر در پاسخ به این بحران کوتاهی شود، زمان جبران را از دست می‌دهیم و بیشتر در بحران فرو می‌رویم». «کارل میشل»، رئیس شورای اروپا نیز تأکید کرد: «این بحران در شیوع کرونا اتفاق افتاد و تبعات اقتصادی و اجتماعی بسیاری برای ما داشت که از زمان جنگ جهانی دوم بی‌سابقه بود و باید راهی برای آن پیدا کرد.»
بحرانی سخت‌تر از «کووید19»
ناظران اقتصادی «نیویورک تایمز» بر بروز یک رکود فزاینده مشابه جنگ در منطقه تأکید دارند. ایتالیا، اسپانیا و فرانسه که به ترتیب سومین، چهارمین و دومین قدرت اقتصادی اروپا به شمار می‌روند، با ادامه این روند هر سال 10 درصد عقبگرد خواهند کرد. یونان و اقتصادهای کوچک‌تر اروپایی نیز در نمودار نزولی قرار گرفته‌اند و بودجه آنها برای احیای کشورشان کافی نیست و قادر به اعطای کمک به مجموعه اروپا نیز نیستند، اما کشورهای ثروتمندی مانند آلمان نقشی اساسی در این میان بازی می‌کنند. به همین دلیل  تغییر موضع این کشور از یک رهبر محافظه کار ثروتمند شمالی به قهرمان مصالحه برای طرح احیا، تصمیمی کلیدی برای این نبرد جدید اتحادیه اروپا خواهد بود. «ماریا دمرتزیس»، اقتصاددان و رئیس مرکز تحقیقات بروکسل معتقد است: «آلمان در این مقطع شرایط و تحولات را نادیده گرفت و تنها اولویت‌ها را مدنظر قرار داد.» وی درباره موضع سرسختانه مخالفان مقتصد و بویژه هلند نیز گفت: «اگر منصفانه به قضیه نگاه کنیم، کشورهای مخالف مانند هلند هم درست می‌گویند چراکه کشورها نیاز به تحول دارند اما سؤال اینجاست که آیا حالا زمان مناسبی برای این چانه‌زنی‌ها است؟ اجزا صحیح است اما دیپلماسی درستی به کار نرفته است.»