آغاز معاملات بورسی سهام عدالت

- بخشنامه کمک ویژه مالیاتی به شرکت های تازه وارد به بورس ابلاغ شد - همراه با یادداشتی از ولی‌الله محمدولی، رئیس اتحادیه طلا و جواهر

گروه اقتصادی / از سال گذشته بخصوص در سه ماه و نیم سال‌جاری وزن نیروهای مثبت بازار سهام ایران نسبت به نیروهای منفی بیشتر بوده و باعث شده دراین مدت شاخص کل بورس به پرواز درآید. با این حال هر از چندگاهی کشمکش این نیروها در بازار جدی ترمی شود. گرچه بازار سرمایه بی‌توجه به مسائل کلان اقتصادی به مسیر خود ادامه می‌دهد، اما انتشار برخی از اخبار باعث نگرانی سهامداران و رفتارهای هیجانی آنها می‌شود.
یکی ازاین خبرها که از سال گذشته بارها مطرح و با قوت تکذیب شده، دریافت مالیات از عایدی فعالیت سهامداران است. برای چندمین بار اواخر هفته گذشته یک بار دیگر شایعه مالیات‌ستانی از معاملات سهام مطرح شد، موضوعی که از نگاه محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس حرکت مشکوکی است، چرا که مجلس هیچ طرح یا برنامه‌ای برای قراردادن سهام در فهرست مشمولان مالیات قرار نداده است. درهمین حال مسئولان وزارت اقتصاد و سازمان بورس هم بار دیگر این خبر را به‌طور کامل تکذیب کردند.
این درحالی است که حمایت از بازار سرمایه یکی از برنامه‌های مهم و جدی دولت در سال‌جاری محسوب می‌شود و گام‌های مؤثری دراین زمینه برداشته شده است. دراین خصوص حتی دولت به‌دنبال کاهش هزینه‌های فعالان بازار از سهامدار گرفته تا شرکت‌هایی که قصد ورود به بورس را دارند، است. پس از مصوبه کاهش 20 درصدی کارمزد معاملات سهام که قرار است از ابتدای مرداد ماه سال‌جاری عملیاتی شود، دیروز از سوی رئیس سازمان مالیاتی، کمک ویژه مالیاتی برای شرکت‌های تازه وارد به بورس که در شورای عالی هماهنگی اقتصادی تصویب و به تأیید رهبر معظم انقلاب رسیده است نیز ابلاغ شد.
بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی به‌دلیل شرایط خوب بازار سرمایه، تمایل دارند وارد بورس شوند اما به‌دلیل برخی شایعات یا رویه‌های نادرست، برخی از این بنگاه‌ها که حتی پرونده مالیاتی شفاف و روشنی هم دارند نگران هستند در صورت ورود به بورس، زمینه و بهانه‌ای پیدا شود تا پرونده مالیاتی سنوات گذشته آنها مورد کالبدشکافی مجدد قرار گیرد.
این موضوع از طریق وزیر امور اقتصادی و دارایی، در دولت مطرح و به‌دلیل جوانب مختلف آن، به شورای عالی هماهنگی اقتصادی ارجاع شد و پس از آن رئیس جمهوری در نامه‌ای به فرهاد دژپسند، از مصوبه سران سه قوه در همین زمینه خبر داد.
در همین راستا، ورود سازمان امور مالیاتی به پرونده‌های سال‌های ماقبل ۱۳۹۸ تمام شرکت‌هایی که در سال‌جاری در بورس پذیرش می‌شوند ممنوع شده و سازمان امور مالیاتی متعرض حساب‌های سنوات گذشته آنها نخواهد شد. لذا این شرکت‌ها فقط بابت صورت مالی سال ۱۳۹۸ خود مالیات خواهند پرداخت.
در همین رابطه، یازدهم تیر ماه، امیدعلی پارسا رئیس کل سازمان امور مالیاتی در بخشنامه‌ای به ادارات مالیاتی موضوع مصوبات پنجاهمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی را ابلاغ کرد.
در این بخشنامه آمده است: به منظور تعمیق بازار سرمایه، تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام در بورس و افزایش شفافیت مالیاتی، در مورد شرکت‌هایی که با ارائه صورت‌های مالی و پرداخت مالیات متعلقه، در سال ۱۳۹۹ وارد بازار بورس شوند، سازمان امور مالیاتی کشور پس از پذیرش آنها در بازار بورس، متعرض حساب‌های سنوات گذشته آنها نخواهد شد. این شرکت‌ها موظف‌اند حداقل ۲۵ درصد سهام شرکت خود را به‌صورت شناور در بازار سرمایه عرضه کنند.
معامله سهام عدالت کلید خورد
اتفاق مهم دیگری که دیروز افتاد، آغاز معاملات سهام عدالت برای کسانی است که روش مدیریت مستقیم را انتخاب کرده‌اند. بدین ترتیب نزدیک به 19 میلیون نفر از طریق سهام عدالت به جمع سهامداران بورس افزوده می‌شوند.
دراین زمینه سخنگوی ستاد راهبری آزادسازی سهام عدالت گفت: سهامداران عدالت که روش مدیریت مستقیم را انتخاب کرده‌اند، از امروز(شنبه) می‌توانند سهام خود را معامله کنند.
حسین فهیمی در گفت‌وگو با فارس، در پاسخ به این پرسش کسانی که روش مدیریت مستقیم سهام عدالت را انتخاب کرده‌اند، از چه زمانی این سهام عدالت در پرتفوی آنها قرار می‌گیرد و سهام آنها قابل خرید و فروش خواهد شد، گفت: برای آنهایی که سهام عدالت به آنها تخصیص داده نشده بود، از روز شنبه 14 تیر ماه این سهام به آنها تخصیص داده خواهد شد و کسانی که روش مدیریت مستقیم را انتخاب کرده‌اند، می‌توانند اولاً دارایی خود را در پرتفوی سهام ببینند، ثانیاً می‌توانند سهام خود را اضافه کنند‌، بفروشند، تبدیل کنند یا نگه دارند و این اختیار با آنها خواهد بود.
وی همچنین در مورد آخرین آمار سهامداران عدالت در روش مستقیم، گفت: طبق آخرین آمار کسانی که روش مدیریت مستقیم سهام عدالت را انتخاب کرده‌اند، بر اساس اطلاعات سازمان خصوصی‌سازی، بعد از پایان 29 خرداد 99 تعداد 18 میلیون و 900 هزار نفر بوده‌اند که روش مستقیم سهامداری را انتخاب کرده‌اند.
سخنگوی ستاد راهبری سهام عدالت همچنین در مورد کسانی که روش مدیریت غیرمستقیم سهامداری عدالت را برگزیدند، ‌گفت: شورای عالی بورس و کمیته تخصصی این شورا مشغول تدوین چارچوب‌ها و قواعد و مقرراتی است که بر اساس آن اجرای موفق، مؤثر، حرفه‌ای و کارآمد روش سهامداری غیرمستقیم را تسهیل کند.
وی گفت: بعد از اینکه مقررات، چارچوب‌ها و قواعد سهامداری عدالت در روش غیرمستقیم به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی ابلاغ شود و پس از اینکه دارایی شرکت‌های سرمایه‌گذاری به آنها اختصاص پیدا کند، یعنی سبد سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر متعلق به آنها در دارایی‌شان مستقر شود، شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی بتدریج در بورس اوراق بهادار پذیرفته می‌شوند و امکان معامله سهام این شرکت‌ها در بورس فراهم می‌شود.
سخنگوی ستاد آزادسازی سهام عدالت این را هم گفت: ‌البته برآورد ما این است کسانی که در روش غیرمستقیم سهام عدالت باقی مانده‌اند، نوعاً کسانی هستند که تمایلی به فروش سهام خود ندارند و قصد ادامه سهامداری را دارند.
مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه تأکید کرد:‌ تمام ارکان بازار سرمایه و عالی‌ترین رکن بازار که شورای عالی بورس است دنبال تدوین راهکارها و چارچوب‌هایی برای اجرای منویات و ابلاغیه رهبر معظم انقلاب هستند تا شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به نحو مؤثر و مطلوب بتوانند دارایی افراد و سهامداران خود را که به‌صورت مدیریت غیرمستقیم  انتخاب کرده‌اند مدیریت کنند و عایدی خوبی هم نصیب مشمولان بنمایند.
دست پیش عوامل مثبت در بازار
براین اساس می‌توان گفت، کفه عواملی که به رشد و رونق بازار سرمایه منجر می‌شود در ترازوی کشمکش نیروها و عوامل سنگین‌تر شده است. علاوه براین، حجم بالای نقدینگی درکشور که به‌دنبال بازاری برای کسب بازدهی بیشتر است و افزایش نرخ ارز درماه‌های اخیر عوامل دیگری هستند که موجب تداوم رونق بورس می‌شوند.
درشرایطی که رشد شدید نرخ ارز عامل اصلی افزایش 85 درصدی شاخص کل بورس بود، در سال گذشته این فشار نقدینگی پرحجم درکنار رکود بازارهای موازی بود که شاخص را 187 درصد بالا کشید. اما در سال‌جاری و تاکنون ضمن اینکه همچنان عامل نقدینگی پابرجاست و نرخ ارز هم با رشد بالایی همراه بوده است، بازارهای رقیب بتدریج از رکودی که در سال 98 گرفتار آن بودند خارج شده‌اند. برهمین اساس بازار ارز، طلا و مسکن سه بازار اصلی هستند که می‌توانند بخشی از نقدینگی را جذب کنند. اما کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی همچنان به نفع بازارهای رقیب کار می‌کند و برهمین اساس شاهد ورود نقدینگی قابل توجه به بورس در ماه‌های اخیر هستیم.
البته برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که بورس در ماه‌های گذشته بیش از ظرفیت واقعی خود صعود کرده و این باعث می‌شود تا دچار ریزش شود. به گفته این بخش از کارشناسان شرکت‌هایی در بازار بخصوص شرکت‌های کوچک وجود دارند که ارزش سهام آنها بیش از ارزش ذاتی آنها رشد کرده است.
روز پرنوسانی که مثبت ماند
14 تیرماه روز پرنوسانی برای بورس تهران بود. درحالی که در دقایق اولیه شروع به کار بازار، شاخص کل خود را به ارتفاع یک میلیون و 645 هزار و 266 واحد رسانده بود، اما موج هیجان در بازار مانع ثبات این روند شد و از ساعت 9 و نیم شاخص عقب نشست. هرچند در پایان معاملات روز گذشته همچنان شاخص کل بورس با رشد مثبت 5 هزار و 940 واحدی روبه‌رو بود، اما میان کف و سقف شاخص یک اختلاف 27 هزار واحدی به وجود آمد.
با این حال رشد نزدیک به 6 هزار واحدی شاخص باعث شد تا بازدهی بورس تهران از ابتدای سال‌جاری به بیش از 215 درصد برسد، عددی که با وجود رشد شتابان قیمت‌ها در بازار ارز و طلا و تا حدودی مسکن، فاصله معناداری با آنها دارد. بدین ترتیب از ابتدای سال‌جاری تا روزگذشته شاخص با رشد یک میلیون و 105 هزار و 942 واحدی همراه شده است.
با وجود نوسان بالای شاخص، دیروز ارزش معاملات یکی از بالاترین ارقام را تجربه کرد. دراین روز، ارزش معاملات بورس تهران به بیش از 20 هزار میلیارد تومان رسید که با درنظر گرفتن ارزش معاملات در فرابورس با 7 هزار و 615 میلیارد تومان، ارزش معاملات بازار سهام ایران به بیش از 27 هزار و 600 میلیارد تومان می‌رسد. ارزش بازار نیز درکل بازار سهام به بیش از 7184 هزار میلیارد تومان بالغ شد. دراین روز ارزش بازار بورس تهران به 6071 هزار میلیارد تومان و ارزش بازار فرابورس به 1113 هزار میلیارد تومان رسید.
 روز پرنوسان بازار ارز و طلا
دیروز در بازارهای ارز و طلا شاهد نوسان بسیار زیاد و ثبت رکوردهای جدید در قیمت‌ها بودیم. دراین روز سکه در بازار آزاد برای نخستین بار از مرز 10 میلیون تومان گذشت و دلار هم پا را از مرز 21 هزار تومان فراتر گذاشت.
در بازار دیروز صرافی ملی ایران به‌عنوان مرجع اصلی قیمت‌گذاری ارز رسمی بهای دلار امریکا را 20 هزار و 900 تومان و قیمت یورو را 23 هزار و 300 تومان تعیین کرد، رقمی که با اختلاف اندکی در تابلو صرافی‌های مجاز نقش بست. اما در بازارآزاد این ارز به میانه کانال 21 هزار تومان رسید. بدین ترتیب دیروز دلار هزار و 950 تومان افزایش یافت. این میزان افزایش برای یورو نیز به 2 هزار و 200 تومان می‌رسد. از سوی دیگر پوند انگلیس هم 26 هزار و 508 تومان قیمت خورد که 4 هزار و 800 تومان رشد داشت، درهم امارات نیز با رشد 115 تومانی خود را به 5 هزار و 810 تومان و لیرترکیه با رشد 57 تومانی با عبور از مرز 3 هزار تومان پس از مدت‌ها به 3 هزار و 100 تومان رسید.
در بازار طلا و سکه با شوکی که از ناحیه جهش نرخ ارز وارد شد، قیمت‌ها با افزایش چشمگیری همراه شد. دراین روز با رشد بیش از 520 هزار تومانی سکه تمام بهار آزادی طرح جدید از مرز 10 میلیون تومان عبور کرد. سکه تمام طرح قدیم نیز به بیش از 9.5 میلیون تومان رسید که 500 هزار تومان بیش از آخرین روز کاری هفته قبل بود. با رشد شدید سکه تمام سایر سکه‌های مرسوم بازار نیز رکوردهای جدیدی را شکستند. نیم سکه از مرز 5 میلیون تومان عبور کرد، ربع سکه به 3 میلیون تومان رسید و سکه گرمی هم در آستانه 1.6 میلیون تومان ایستاد. در بازار طلا نیز هر گرم طلای 18 عیار به یک میلیون تومان رسید. این درحالی است که اونس جهانی طلا دیروز بدون تغییر هزار و 775 دلار قیمت داشت.

نگاه
تلاش برای تعادل عرضه و تقاضا

ولی‌الله محمدولی
رئیس اتحادیه طلا و جواهر
طی ماه‌های اخیر بخصوص روز گذشته که سکه تمام بهار آزادی طرح جدید از مرز 10 میلیون تومان عبور کرد، اصلی‌ترین عاملی که در بازار فعال است جو روانی و هیجانی است که موجب رشد شدید تقاضا شده است. هم در بازار ارز و هم طلا و سکه با یک تقاضای بالا روبه‌رو هستیم که در کنار سایر عوامل مانند محدودیت‌های تحریم و شیوع کرونا روند صعودی قیمت‌ها را رقم زده است.
برهمین اساس به نظر می‌رسد دراین شرایط دولت و برنامه‌ریزان باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که عامل اصلی رشد تقاضا که همان انتظارات تورمی و جو روانی است، فروکش کند. در صورتی که هیجانات خرید در بازار مهار شود به‌طور قطع عرضه و تقاضا در بازار به تعادل خواهد رسید. هم‌اکنون در بازار سکه، تقاضا ازعرضه پیشی گرفته است و برنامه‌ریزی بانک مرکزی در عرضه بهنگام می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
همانگونه که اشاره شد، جو روانی و هیجانات باعث هدایت تقاضا به محصولات خاصی شده است. درحالی که سکه تمام بهار طرح جدید و قدیم در وزن و عیار هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند، سکه طرح جدید با نرخ 10 میلیون و 70 هزار تومان و سکه طرح قدیم با نرخ 9.5 میلیون تومان به فروش می‌رسد که‌ این اختلاف بالا تنها به‌دلیل سال ضرب آنهاست. از سوی دیگر در یک سال اخیر خرید مصنوعات طلا نیز به حداقل ممکن رسیده است و مردم تنها سکه می‌خرند و این تمرکز تقاضا روی یک محصول باعث به هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا شده است. درمجموع می‌توان گفت که برخی برای کسب سود و برخی دیگر برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به بازار سکه روی آورده‌اند و دراین زمینه هیجانات و جو روانی، تقاضا را سمت و سو می‌دهد. بنابراین مهم‌ترین اقدام دراین زمینه باید آرام کردن این جو روانی باشد.