موج سواری روی گرفتاری‌های مردم

گروه سیاسی/ اگر چه تا انتخابات ریاست جمهوری حدود یک سال دیگر باقی مانده است، اما کوبیدن بر طبل وعده‌ها از هم اکنون شروع شده است. وعده‌هایی که یک وجه آن خرده گرفتن و انتقاد از دولت مستقر است و وجه دیگرش رسانه ای کردن شعارهایی که معلوم نیست کی، چگونه و با کدام ظرفیت‌ها و امکانات قرار است عملیاتی شود. شکل برجسته این مهم را می‌توان در مجلس تازه کار دید. هر نماینده‌ای به فراخور تریبونی که در اختیار دارد، با چشم بستن به واقعیات موجود و تنگناهای کشور، هم دولت را آماج انتقادات و متهم به ناکارآمدی می‌کند و هم همزمان دنیای رؤیایی را برای مخاطبان تصویر می‌کند؛ از حل مشکل بیکاری گرفته تا رفع گرفتاری‌های بازنشستگان و کارمندان و فرهنگیان تا تغییر قانون بودجه‌نویسی و ساماندهی به فضای مجازی و تنظیم بازار و... اغلب این نمایندگان و رسانه‌های همسوی آنها که در تیره و تار نشان دادن وضعیت کشور و شکستن اصطلاحاً همه کاسه کوزه‌ها بر سر دولت از همدیگر سبقت می‌گیرند، کمترین انصاف را هم به خرج نمی‌دهند که بگویند دولت در چه شرایطی کشور را مدیریت می‌کند و در همین شرایط آیا هیچ اتفاق مبارک و مثبتی در قوه مجریه رخ نداده است؟  و اگر این ادعاهای ضددولتی قرین واقعیت است، جمهوری اسلامی ایران با این همه فشار خارجی و بلاهای طبیعی هزینه‌تراشی مثل سیل و زلزله و اخیراً شیوع کرونا، چگونه سر پا مانده است؟ دمیدن بر تنور وعده‌ها و شعارهای غیر واقعی ناظر بر این مهم هم هست که مدعیان به سراغ ریشه‌ها و عوامل اصلی گرفتاری‌ها و مشکلات نمی‌روند چون خود نیز راه حلی برای آن ندارند یا حداقل راهکاری برای رفع آنها تاکنون مطرح نکرده‌اند. مشخصاً اینکه به هر حال در برابر رفع تحریم‌های خارجی چه برنامه‌ای دارند؟
برای نمونه روزنامه کیهان 25 خردادماه درگزارش تیتر یک خود ادعای «عقبگرد دولت» را برجسته کرده و بدون توجه به ریشه اصلی مشکلات نوشته است: «اما رهاورد دولت روحانی در این ۷ سال گذشته چه بوده است؟ بررسی برخی اقدامات دولت تدبیر و امید نشان می‌دهد که نه تنها رونق اقتصادی ایجاد نشد، بلکه در برخی موارد مانند کوپنی شدن کالاهای اساسی، مسکن مهر، سهمیه‌بندی بنزین و کارت سوخت و... به عقب برگشتیم.» کیهان البته گزارش‌ها و آمارهای موجود درباره وضعیت اقتصادی کشور قبل از خروج ترامپ از برجام را هم زیر سؤال برده و مدعی شده: «نکته قابل تأمل آن است که به دلیل سیاست‌های اقتصادی غلط دولت روحانی، شروع مشکلات کشور از همان ابتدا آغاز شده بود و به اذعان کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی کشور، رکود و سکون اقتصادی در سال‌های اولیه دولت، آتش زیر خاکستری بود که بعداً شعله‌هایش زبانه کشید.»
روزنامه وطن امروز دیگر ارگان مخالفان دولت هم یک روز قبل‌تر از کیهان همین سوژه را در صفحه اول خود برجسته کرده  و مدعی بازگشت به عقب دولت روحانی شده بود. نویسنده با ردیف کردن برخی مشکلات موجود همچون کیهان بدون اشاره به تفاوت محسوس وضعیت کشور قبل و بعد از خروج امریکا از برجام مدعی شده: «پیوند زدن تمام امور اقتصادی و مدیریتی کشور به نتایج اقدامات دولت‌های غربی کشور را با رکود بی‌سابقه‌ای مواجه کرد که هرگونه اظهار نظر طرف‌های خارجی قادر به ایجاد تلاطم در آن بود.»
یا یکی از نمایندگان مجلس در نطق خود مدعی شده بود: «آنچه شرایط را خطرناک‌تر می‌کند، الگوی مدیریتی دستگاه اجرایی کشور است که علاوه بر ناکارآمدی و آشفتگی مدیریتی و تمرکز بر نگاه به بیرون، به بسیاری از اصول و مؤلفه‌های الگوی مدیریت جهادی نیز باور ندارد. در چنین شرایطی است که مجلس یازدهم می‌تواند با رویکردی منطقی و انقلابی نسبت به دولت و با استفاده از ظرفیت‌های تقنینی و بخصوص نظارتی خود، در چارچوب پیام رهبر انقلاب، دولت را به سمت مطلوب هدایت کند.»
با وجود این انتقادات بدون آنکه راهکاری برای حل آنها ارائه شود، شاهد اظهارات و وعده های شعارگونه ای در این ارتباط هستیم که می خواهند همه مشکلات را یک شبه برطرف کنند. یک نماینده تهران هم 18 خرداد در توئیتی نوشت: «در پی درخواست‌های مکرر ‎مردم، طرح‌های زیر را همراه با همکارانم امضا کردیم و تحویل هیأت رئیسه شد: رتبه‌بندی معلمان، قانون خدمات کشوری، قانون حمایت از جانبازان، تعیین تکلیف نیروهای شرکتی دستگاه‌های اجرایی. خبر خوش تأیید آنها هم در راه است.»
یکی از نمایندگان تبریز هم 9 خرداد در گفت‌وگو با میزان، از پیش‌نویس طرحی درباره بهبود شرایط مسکن در کشور خبر داد و گفت: این طرح با عنوان «طرح ملی مسکن انقلاب» بوده  و چهار فاز دارد و در ۱۰ سال آینده اعمال خواهد شد.
رئیس جمهوری روز سه‌شنبه در جلسه برنامه‌ریزی و تلاش ملی برای تحقق شعار جهش تولید با تأکید بر ضرورت بیان واقعیت‌ها گفت: «دشمنان می‌خواستند ما را بشکنند و فکر کردند در سال 97 که تحریم همه‌جانبه و شدیدی را علیه ایران وضع می‌کنند، ما مثلاً دو یا سه یا چهار ماه صبر و تحمل می‌کنیم و بعد می‌شکنیم و ناچار می‌شویم برویم التماس کنیم و شما می‌بینید این ملت با این عظمت ایستادگی و مقابله کرد.»
رئیس جمهوری دیروز هم در جلسه هیأت دولت با تأکید بر ضرورت ریشه‌یابی مشکلات فعلی گفت: «این مشکلاتی که امروز داریم به صورت پیچیده مشاهده می‌کنیم، عمدتاً یا مربوط می‌شود به ویروس کرونا در این چند ماه که از ماه اسفند و این سه چهار ماه گرفتار آن بودیم و ممکن است ماه‌ها هم باز گرفتار آن باشیم و همچنین مربوط می‌شود به تحریم ظالمانه امریکا که از اواخر 96 و به طور رسمی از ابتدای سال 97 برقرار شد و ما سه سال است در برابر این تحریم شدید مقاومت می‌کنیم.»
تلاش‌ها در جهت زمینگیر کردن دولت و نظام از سوی بدخواهان گزاره قابل انکاری نیست. اما اینکه در طول دو سال گذشته این تلاش‌ها به نتیجه رضایتبخش آنها منجر نشده آیا غیر از آن است که محصول مدیریت همین دولت مستقر است؟ مضاف بر این اما پرسشی که هر تحلیلگر، ناظر و کنشگر سیاسی باید در ذهن خود مرور کند اینکه آیا دولت دوازدهم به لحاظ ترکیب، رویکردها و سیاست‌ها تغییر بسیار محسوسی نسبت به دولت یازدهم داشته است؟ آنجا که سایه سنگین تحریم‌ها ذیل توافق برجام برداشته شد یا کمتر شد، مگر تورم 40 درصدی سال 92 را مهار و تک رقمی کرد؟
روحانی در پاسخ به کسانی که مشکلات کشور را بهانه‌ای برای زیر سؤال بردن عملکرد دولت در مجموع سال‌های فعالیتش قرار داده‌اند،  گفته است: «کشوری که با این دو مشکل بزرگ و طاقت‌فرسا (تحریم و کرونا) روبه‌رو هست، مشکلاتی هم خواهد داشت که این مشکلات را هم باید همه بخوبی تحلیل کنیم که این مشکلات از کجاست و آن را به کمک هم حل و فصل کنیم و به هر حال اگر دولت جدید بودیم خیلی حرف‌ها می‌شد زد اما ما همان دولتی هستیم که در سال 95 بالاترین رشد اقتصادی جهانی را داشتیم و در جهان رشد اقتصادی ما اول بود، همان دولتی هستیم که در سال 95، در سال 94 و در سال 96 تورم ما تک رقمی بود و همان دولتی هستیم که تراز صادرات و واردات ما در چند سال مثبت بود و صادرات غیرنفتی ما بیش از واردات ما بود و این فشار که بر ما وارد شد، فشار عادی نیست و فشاری بود که دولت را بشکنند و ملت را به زانو دربیاورند.»
علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز در نشست خبری 26 خرداد گفت: «سال ۹۲ که دولت یازدهم شکل گرفت، قدرت خرید مردم و اقتصاد کوچک شده بود، میزان تورم مشخص بود؛ رشد منفی که داشتیم، بیش از ۶۰ درصد کسری رشد داشتیم، بی ثباتی اقتصادی و کاهش قدرت خرید حاکم بود، این در حالی است که حدود ۸۰۰ میلیارد دلار صادرات نفتی هیچ وقت در دوره ما رقم نخورد.‌ ما با این شرایط آمدیم.» او خطاب به منتقدان دولت و کسانی که همه دستاوردهای 7 سال گذشته نه فقط دولت، که کشور را زیر سؤال می‌برند، پرسید: «در این ۵۶ ماه این نبود که تورم تک رقمی شد، آیا این نبود که  رشد ۱۲ درصد را در صنعت تجربه کردیم؟ آیا بازار ارز با ثبات نشد؟ آیا اقتصاد ما قابل پیش‌بینی نبود؟ آیا ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری به ایران آغاز نشد؟ متوسط اشتغال ما در طول این سال‌ها بالای ۴۵۰ هزار بود، شما که هفت سال را می‌گویید این چند سالش را هم بگویید.»
به این فهرست می‌توان موارد مختلف دیگری را هم اضافه کرد که نه تنها در دولت یازدهم که در همین دولت دوازدهم هم رخ داده است. آنچنان که روحانی هم روز سه شنبه توضیح داد: «برخی اقدامات و خدمات دولت از جمله 2 برابر شدن تخت‌های بیمارستانی جدید و نوسازی شده و افزایش قابل توجه خدمات ویژه پزشکی، گسترش قابل توجه زیرساخت‌های ارتباطی و اینترنت پرسرعت، افزایش 100 برابری شرکت‌های دانش‌بنیان، توسعه قابل توجه خطوط ریلی، افزایش بیش از 2 برابری گازرسانی به روستاها و افزایش 10 برابری جمعیت روستایی برخوردار از آب سالم پایدار، مصادیق خدماتی هستند که برای مردم ملموس و به سهولت قابل درک و دیدن است.» این مسیر البته با وجود همه تنگناهای اقتصادی ادامه دارد که مصداق بارز آن افتتاح  پروژه‌های بزرگ در هر پنجشنبه از سوی رئیس جمهوری است. پس دولت دوازدهم ادامه همان دولت یازدهم با آن شاخصه‌ها و آمار قابل دفاع است و اگر حالا وضعیت تغییر کرده، نباید از متغیرهای بیرونی و خارج از اراده دولت چشم پوشید.
اینها البته آن گونه که رئیس جمهوری و سخنگوی دولت هم تأکید دارند، به معنای آن نیست که مردم خوشحال هستند یا مشکلی ندارند. اما نکته مهم آن است که  مدعیان و منتقدان دولت اگر دغدغه حل مشکلات را دارند، آدرس غلط ندهند، دولت را متهم به کم کاری نکنند، ریشه‌ها و موانع را بشناسند و با دادن شعارهای غیر عملیاتی بر مطالبات غیر کارشناسی ندمند که نتیجه آن سرخوردگی و ناامیدی بیشتر مردم خواهد بود.
با همه گرفتاری‌ها دولت اکنون وسط میدان است و معطوف به رفع برخی موارد محسوس‌تر مثل وضعیت مسکن، تزریق ثبات در بازار و مهار و کنترل تورم برنامه‌ریزی می‌کند. رئیس جمهوری روز گذشته در جلسه هیأت دولت تصریح کرد: «دولت دست روی دست نگذاشته و با جدیت مشغول فعالیت است و تا پایان سال علیرغم همه گرفتاری‌ها، طرح‌ها و پروژه‌های مهمی افتتاح و به بهره‌برداری خواهد رسید همچنان که در ماه‌های اخیر نیز طرح‌های مهمی در حوزه‌های مختلف افتتاح شده است.»
 با همه اینها از آنجا که بخش عمده‌ای از هجمه‌های داخلی علیه دولت و بدنبال آن نهضت وعده دادن‌های شعاری معظوف به رقابت‌های انتخاباتی است، پیش‌بینی می‌شود این وضعیت همچنان تداوم خواهد یافت. در حقیقت دغدغه حل مشکلات مردم از سوی برخی تبدیل به ابزاری برای موج سواری روی گرفتاری‌های مردم شده است. اما آنچه در این میان به نظر می‌رسد از سوی عقلا و ریش سفیدان و استخوان خرد کرده‌ها مورد انذار قرار گیرد اینکه تضمینی بر موفقیت آمیز بودن روش‌های آزموده شده در دوره‌های قبل از سوی هر جناح و جریان سیاسی نیست. چشم بستن بر اقدامات دولت در بدترین شرایط تحمیلی به کشور و گسترده تر کردن سفره سیاه نمایی‌ها و موج سواری بر روی مشکلات مردم چه بسا در نهایت منجر به وضعیتی شود که بانیان و طراحان نهضت تخریب و وعده هم از آن خرسند نباشند. اعتراضات دی ماه 96 که با تحریک و برنامه ریزی‌های طیف‌هایی از مخالفان دولت  در مشهد آغاز شد اما در نهایت جهت گیری آن به سمت و سو‌های دیگری رفت، شاید نمونه مشخصی باشد برای این هشدار که اگر مخالفان راه حلی برای حل مشکلات ندارند، با روح و روان مردم بازی نکنند و روی خواسته‌های آنها موج سواری جناحی و انتخاباتی نکنند.