پایان انحصار با «هر ایرانی یک تلویزیون اینترنتی»

سوسن صادقی
خبرنگار
«طرح هر ایرانی؛ یک تلویزیون اینترنتی» که یکی از طرح‌های راه‌اندازی شده از سوی سازمان فناوری اطلاعات است  8 خردادماه از سوی رئیس‌جمهوری افتتاح شد. اما این طرح چگونه طرحی است؟ چقدر می‌تواند به توسعه اینترنت خانگی و تولید محتوای حوزه فیلم و ویدئو کمک کند؟ چه مزایایی برای کاربران دارد و مهمتر اینکه آیا به انحصار صداوسیما پایان خواهد داد؟ این سؤال‌ها را رئیس سازمان فناوری اطلاعات و کارشناسان حوزه فاوا پاسخ دادند.

 یک طرح کارآمد
«این طرح، طرحی خوب و کارآمد برای توسعه فرهنگ استفاده از تلویزیون‌های اینترنتی و اینترنت خانگی است.» محمدعلی یوسفی‌زاده مدیرعامل شرکت ارتباطات ثابت (FCP) آسیاتک با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: در پلتفرمی که از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
 ictgifts.ir راه‌اندازی شده است تمام تلویزیون‌های اینترنتی در این پلتفرم قرار دارند و مشترکان می‌توانند با مراجعه به آن از طریق اینترنت خانگی محتواهای مورد نظر خود را تماشا کنند.
یوسفی‌زاده با اشاره به اینکه ما جزو اپراتورهایی هستیم که در دو بخش ماجرا یعنی هم به‌عنوان ارائه دهنده سرویس VOD (تلویزیون اینترنتی تماشاخانه) و ارائه دهنده اینترنت خانگی فعال هستیم، افزود: پیش از این مردم برای دریافت برنامه‌های تلویزیون اینترنتی از اینترنت تلفن همراه استفاده می‌کردند ولی با این طرح مردم به استفاده از اینترنت خانگی ترغیب می‌شوند و البته متوجه خواهند شد که اینترنت خانگی نیز از کیفیت لازم برای تماشای فیلم و ویدئو برخوردار است.
وی در ادامه گفت: در همین چند روز که از اجرای طرح می‌گذرد هم تعداد کاربران تلویزیون اینترنتی و هم مصرف اینترنت خانگی افزایش یافته است. از آنجایی که فرهنگ استفاده از پرداخت حق اشتراک برای دریافت محتوای فیلم و ویدئو به‌صورت میلیونی وجود دارد انتظار می‌رود با این طرح فرهنگ‌سازی بیشتر شده و استفاده از تلویزیون‌های اینترنتی نیز افزایش یابد.
این فعال حوزه اینترنت خانگی درباره اینکه آیا این طرح به انحصار صداوسیما پایان خواهد داد یا خیر، گفت: برنامه‌های شبکه‌های تلویزیونی و تلویزیون‌های اینترنتی دو مقوله جدا از هم هستند. نسل جدیدی از صداوسیما با تلویزیون‌های اینترنتی شکل گرفته است و یک سیستم تعاملی است. مصرف‌کننده بر اساس زمان و نوع محتوای دلخواهش از تلویزیون‌های اینترنتی استفاده می‌کند و آورده‌های متفاوتی نسبت به شبکه‌های تلویزیونی سنتی دارد. از آنجایی که هر دو متفاوت هستند، نمی‌توان گفت که این طرح جایگزین صداوسیما خواهد شد، چرا که هر دو مکمل همدیگر هستند. وی افزود: صداوسیما نیز تلویزیون‌های اینترنتی را پذیرفته است در غیر این صورت مجوز فعالیت از طریق صوت و تصویر فراگیر را به شرکت‌های فعال در این زمینه ارائه نمی‌داد.

شکسته شدن انحصار
مجید حصارکی کارشناس فناوری اطلاعات اعتقاد دارد که وزارت ارتباطات در بهترین زمان ممکن، اقدام به راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی کرده، چرا که تمام بسترها (مانند وجود اینترنت پرسرعت در شهرها و حتی روستاها و پرداخت حق اشتراک ) از سوی کاربران آماده است.
حصارکی به «ایران» گفت: رسانه های ویدئویی با سرعت عجیبی در حال رشد هستند و تماشای محتواها در هر بار نمایش یک فیلم و ویدئو به میلیون‌ها دقیقه می‌رسد. شرکت‌های بزرگ اشتراک ویدئویی مانند آپارات یا تلویزیون‌های اینترنتی مانند تلوبیون، آیو یا VOD‌هایی مانند نماوا و فیلم نت، تماشاخانه و... شکل گرفته‌اند و ما مسیر فوق‌العاده‌ای را در این حوزه در پیش رو داریم و ورود به این صحنه شکستی در بر ندارد.
این کارشناس فناوری اطلاعات معتقد است این طرح موجب می‌شود تا انحصار در صداوسیما شکسته شود و شکسته شدن انحصار باعث رشد، افزایش درآمدزایی و کیفیت محصولات فیلم و ویدئو و بالا رفتن رقابت می‌شود چرا که وقتی رقابت در اکوسیستم شکل بگیرد آنهایی که قوی هستند می‌مانند و رشد می‌کنند و آنهایی هم که ضعیف هستند یا از رده خارج شده یا ادغام می‌شوند و این در کل به نفع مخاطب است که می‌تواند از بین محتواهای زیاد حق انتخاب داشته باشد. وی افزود: از سوی دیگر تمام اجزای اکوسیستم از تولیدکننده محتوا تا ارائه‌کننده پلتفرم و حتی مخاطبان می‌توانند از این طرح سود ببرند. حتی این طرح برای خود سازمان صداوسیما نیز مفید است چون رسانه‌های اینترنتی موجب می‌شود که کیفیت برنامه‌های این سازمان نیز افزایش یابد و محتوایی که عرضه می‌کند کیفیت خوبی داشته باشد. حصارکی اعتقاد دارد باید مسئولان مربوطه دقت کنند که در بین تلویزیون‌های اینترنتی نیز انحصار به وجود نیاید و به چند تا تلویزیون اینترنتی منحصر نشود باید فضایی ایجاد شود که همه در این فضا رشد کنند و آنهایی که محتوای خوبی ارائه می‌دهند، ماندگار شوند.

افزایش تولید و توزیع محتوا
خسرو سلجوقی کارشناس فناوری اطلاعات نیز معتقد است شعار «هر ایرانی یک تلویزیون اینترنتی» شعاری است که می‌تواند با اجرایی شدن، در کاربردی شدن فضای مجازی و همچنین افزایش سواد رسانه‌ای جامعه و تولید و توزیع محتوا در این فضا کمک کند.
سلجوقی به «ایران» گفت: برخلاف دنیا استفاده از فیلم و ویدئو هنوز مانند متن و نوشته جایگاه خود را در فضای مجازی کشور ما پیدا نکرده ولی شیوع بیماری کرونا این فرصت را فراهم کرد تا تولیدکنندگان محتوا به سمت فیلم و ویدئو بیشتر رغبت نشان دهند و از این طریق به مهارت آموزی، بهبود بهداشت و سلامت، پرکردن اوقات فراغت و ارتباطات سازنده کمک کنند.
وی درباره اینکه این طرح آیا به انحصار صداوسیما پایان می‌دهد یا خیر، گفت: به نظر می‌رسد رسانه ملی نیز این موضوع را پذیرفته است و باید از این ابزار استفاده کند. در همین راستا صداوسیما دسترسی به آرشیو برنامه‌های منتشره خود را امکانپذیر کرده است از این‌رو فکر می‌کنم آهسته آهسته از انحصاری بودن صدا‌وسیما کاسته شده و بر فضای رقابتی برای بهبود فعالیت‌ها و کیفیت محتواهای تولیدی و جذب و نگه داشتن مخاطبان خود افزوده شود.
محسن مروجی فعال حوزه تولید محتوای کودک نیز اعتقاد دارد هر چند «طرح هر ایرانی یک تلویزیون اینترنتی» با نیت سیاسی راه‌اندازی شده، طرح خوبی است اما به شرطی که بدرستی پیاده‌سازی شده و مسیر رشد خود را منطقی طی کند. مروجی به «ایران» گفت: این طرح دارای پتانسیل بالایی در بخش تولید محتوا، درآمدزایی شخصی، خود اشتغالی و... است و می‌تواند نوآوری و خلاقیت را در حوزه محتوای فیلم و ویدئو توسعه دهد. از سوی دیگر این طرح نه تنها منافع عمومی زیادی در بر خواهد داشت، بلکه برای رسانه ملی هم می‌تواند منافع خوبی در برداشته باشد ولی امیدوارم اصل موضوع به‌دلیل بحث‌های سیاسی از بین نرود. عباس منصورنژاد پژوهشگر و مدرس رسانه‌های مجازی نیز معتقد است که راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی اقدام مطلوبی است که می‌تواند تحولات گسترده‌ای را دراکوسیستم رسانه‌ها و فناوری اطلاعات ایجاد کند. منصورنژاد به «ایران» گفت: یکی از راه‌های تقویت شبکه ملی اطلاعات و ترغیب کاربران به استفاده بیشتر از این شبکه، تقویت بسترهایی همانند تلویزیون اینترنتی است.
وی با اشاره به اینکه محتوا یکی از دغدغه‌های مهم در شبکه ملی اطلاعات است، افزود: وقتی زیرساخت فعلی شبکه ملی اطلاعات با ظرفیتی بیش از ۱۴ برابر میزان مصرف فعلی شهروندان تهیه شده پس این خلأ تنها می‌تواند با تولید محتوا مرتفع شود و محتوای ویدئویی نیز از جذاب‌ترین و کاربردی‌ترین محتوا هاست.
این کارشناس رسانه‌های مجازی اعتقاد دارد همه فعالان اکوسیستم فناوری اطلاعات بر اهمیت محتوا اذعان دارند ولی باید برای تولید محتوای فاخر و کاربرپسند اقدام‌های جدی صورت بگیرد و تلویزیون‌های اینترنتی می‌توانند کمک شایانی به این موضوع کنند.
منصورنژاد در ادامه گفت: با گسترش شبکه‌های اجتماعی، سلایق مردم در استفاده از مطالب متنوع‌تر و کیفی‌تر شده بنابراین باید پاسخگوی نیاز محتوایی مخاطبان باشیم، در غیر این صورت امکان دارد مخاطب به سمت محتوای نامطلوب کشیده شود، بنابراین تلویزیون اینترنتی می‌تواند با کمک بخش خصوصی به‌صورت گسترده محتوای متنوع تولید کند و نیاز متنوع مخاطبان را پاسخ دهد.


نیم نگاه
   حق انتخاب محتوا به دست کاربران

«به جز بحث فرهنگی که یکی از نیازهای مردم است، ما با کمبود محتوا در شبکه ملی اطلاعات روبه‌رو هستیم و از سوی دیگر باید مردم را به استفاده از اینترنت ثابت و شناخت تلویزیون‌های اینترنتی تشویق کنیم.»
امیر ناظمی رئیس سازمان فناوری اطلاعات با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: «طرح هر ایرانی؛ یک تلویزیون اینترنتی» تجربه شیرین حق انتخاب  محتوا برای شهروندان ایرانی خواهد بود و می‌تواند ما را در اهدافی که دنبال می‌کنیم، یاری دهد.
ناظمی به اهداف جانبی این طرح اشاره کرد و گفت: اول اینکه مردم با پلتفرم‌های VOD (تلویزیون‌های اینترنتی) آشنایی کافی ندارند بنابراین، این طرح کمک می‌کند که این پلتفرم‌های تلویزیون اینترنتی شناخته شود. هرچند پیش از این نیز با کاهش قیمت ترافیک به نیم بها، سعی کردیم تا این پلتفرم‌ها برای مردم بیشتر شناخته شوند که این اقدام هم باعث شد تا کاربران آن به 1.8 میلیون کاربر افزایش یابد. هرچند حدود 3میلیون بیننده نیز بدون پرداخت حق عضویت، از محتواهای رایگان استفاده می‌کنند. وی افزود: ماهیانه نیز حدود 7 میلیارد دقیقه از سوی مردم از این محصولات فرهنگی استفاده می‌شود که با تداوم روند فروش حق اشتراک تلویزیون‌های اینترنتی اندازه این بازار به حدود ۶۴۸ میلیارد تومان رسیده است. رئیس سازمان فناوری اطلاعات دلیل دیگر راه‌اندازی این طرح را کمک به افزایش مصرف اینترنت خانگی عنوان کرد و گفت: مردم ترجیح می‌دادند حتی در خانه از اینترنت تلفن همراه استفاده کنند از آنجایی که ما باندهای فرکانسی 700 و 800 مگاهرتز را در اختیار نداریم و زودتر از دنیا در این زمینه به اشباع رسیده‌ایم. بنابراین باید مردم را به استفاده از اینترنت خانگی تشویق کنیم و با این طرح، مردم می‌توانند از اینترنت خانگی برای دیدن محتوایی مانند ویدئو و فیلم استفاده کنند و همین امر نیز موجب می‌شود که زیرساخت‌های ارتباطات ثابت نیز توسعه یابد. وی افزود: از آنجایی که ۷۰ درصد ترافیک اینترنت در دنیا به پخش فیلم و ویدئو، موسیقی و صوت تعلق دارد اما این عدد در ایران حدود ۲۰ درصد است و این درحالی است که ظرفیت فعلی شبکه ملی اطلاعات حدود ۱۴ برابر میزان مصرفی مردم است و این طرح به افزایش محتوا بر بستر شبکه ملی اطلاعات کمک می‌کند. ناظمی با اشاره به عضویت رایگان یک ماهه بابت استفاده از  تلویزیون‌های اینترنتی گفت: از روز افتتاح عضویت یک ماهه مردم به صورت‌رایگان (حق عضویت و ترافیک) در تلویزیون‌های اینترنتی در سایتctgifts.ir فراهم شده و کاربران اینترنت ثابت خانگی به‌مدت یک ماه می‌توانند به انتخاب خودشان عضو سه تلویزیون اینترنتی شوند و از محتوای آن استفاده کنند. با اجرای این طرح، پیش‌بینی می‌کنیم بازار تلویزیون‌های اینترنتی به دو برابر فعلی افزایش پیدا کند.البته آمارها نشان می‌دهد در مدت یک هفته نزدیک به 100 هزار کاربر این پلتفرم‌ها افزایش یافته است. وی در پاسخ به این سؤال که آیا این طرح با سازمان صوت و تصویر فراگیر  صداوسیما موازی کاری محسوب نمی‌شود، گفت: این طرح با برنامه صوت و تصویر فراگیر صدا وسیما هیچ منافاتی ندارد، چرا که شرکت‌هایی که از این سازمان مجوز داشتند را مبنا قرار دادیم. این طرح، طرحی تشویقی است تا ضریب نفوذ و استفاده از تلویزیون‌های اینترنتی و پلتفرم‌های ویدئویی افزایش پیدا کند

 ‌