«الکاظمی» در آستانه بزنگاه تاریخی روابط خارجی عراق

زهره صفاری
خبرنگار
«مصطفی الکاظمی» که پس از 5 ماه بن‌بست سیاسی عراق، توانست رأی اعتماد مجلس و احزاب را برای حضور در کرسی نخست‌وزیری به‌دست آورد، در بحبوحه کرونا، مشکلات ناشی از سقوط ارزش نفت و... گامی پیش‌بینی شده به‌سمت مذاکرات استراتژیک با امریکا برداشته است.
به‌گزارش «بروکینگز»، تدارک برای برگزاری این دیدارها در اواسط ماه ژوئن و در سطحی پایین‌تر از وزرای خارجی در حالی انجام می‌شود که روابط امریکا و عراق پس‌از ترور فرماندهان ارشد نظامی ایران و عراق در بغداد از اوایل سال‌جاری تیره و تار شده بود. اما اوضاع زمانی برای امریکایی‌ها بدتر شد که پارلمان عراق با تصویب قانونی خواستار خروج نیروهای امریکایی از خاک این کشور شد. در عین حال از آنجا که امریکایی‌ها پس‌از سال‌ها به آسانی حاضر به عقب نشینی از یکی از پایگاه‌های مهم خود در خاورمیانه نبودند، در ماه‌های اخیر از راه‌های مختلف مانند کاهش تحریم‌ها برای تأمین نیازهای ضروری از ایران و... برای ماندن چراغ سبز نشان دادند. اوایل آوریل «مایک پمپئو»، وزیر خارجه امریکا نیز در مصاحبه با «واشنگتن پست» از تلاش امریکا برای انجام مذاکرات با عراق در زمینه‌های مختلف پرده برداشت و گفت: «موضوعات استراتژیک میان دو کشور از جمله تصمیم‌گیری برای حضور امریکا در خاک عراق در نشستی با مقامات این کشور بررسی خواهد شد.»
گرچه ماه‌ها از این اظهارات پمپئو گذشته اما حضور «الکاظمی» که پیش‌تر در کسوت وزیر اطلاعات عراق در مبارزه با داعش روابط نزدیکی با امریکا داشت، نه تنها زمینه‌سازی برای این مذاکرات استراتژیک را فراهم کرده که طرف امریکایی امیدوار است بتواند از این پیشینه برای کلید زدن پروسه کاهش نفوذ ایران درعراق نیز استفاده کند.
برقراری ثبات در میان تنش‌ها
به باور تحلیلگران روزنامه «وال استریت ژورنال»، نخست‌وزیر منتخب عراق که علاوه بر اکثریت احزاب داخلی کشورش، مورد تأیید امریکا و ایران نیز قرار دارد، در اوج تنش میان این دو کشور، وظیفه مهم برقراری تعادل در روابط با هر یک از آنها و ممانعت از نبرد دو کشور در خاک عراق را برعهده دارد. سیاست‌های او برای جلب حمایت دو طرف به گونه‌ای است که «قالب الشبندر»، تحلیلگر سیاسی و از نزدیکان «الکاظمی» آن را اینگونه تعبیر می‌کند: «او با همه، حتی دشمنانش دوست است.» در این شرایط با اینکه هنوز اعتراضات دولتی به‌طور کامل تمام نشده است اما با وجود مخالفان، بسیاری از موافقان «الکاظمی» روش او را گامی مؤثر برای آینده عراق می‌دانند.
نقشه راه امریکا برای ماندن
امریکایی‌ها در شرایطی قرار است پای میز مذاکره با عراق بنشینند که هدفی جز ماندن در خاک این کشور و حفظ منافع خود در خاورمیانه ندارند. اما به نوشته تحلیلگران اندیشکده «بروکینگز»، این بار نباید بی‌گدار به آب بزنند و اشتباهات گذشته را تکرار کنند. آنچه در اوج بحران اقتصادی ناشی از کرونا می‌تواند برگ برنده امریکا درعراق و تضمین‌کننده ابقا در این کشور باشد، کمک به تقویت زیرساختی اقتصادی و پروژه‌های طولانی مدت است. همچنین تقویت روابط با کردها و به رسمیت شناختن اقلیم نیز می‌تواند گامی مؤثر برای پیشبرد اهداف امریکا در این منطقه باشد. امریکایی‌ها در طول سال‌ها حضور در عراق در تقابل با قدرت شیعی عراق به نوعی برای خودشان دشمن تراشی کرده و کفه ترازوی قدرت را به نفع ایران سنگین کردند. تحلیلگران این اندیشکده بر این باورند که واشنگتن برای ماندن در عراق باید بر پرورش نسل بعدی رهبران عراقی متمرکز شود. این در حالی است که تجربه سه سال اخیر روابط عراق با امریکای ترامپ نشان داده، بغداد راه دشواری در تعامل با واشنگتن در پیش دارد.
 در خواست کردها از نخست‌وزیر
اقلیم کردستان که پس از روی کارآمدن «الکاظمی» فصل تازه روابط با دولت مرکزی را آغاز کرده است، همان طور که رسانه‌های محلی «اربیل» نیز نوشته‌اند، خواستار حضور در نقشه راه روابط آتی عراق و امریکا پس از مذاکرات استراتژیک دو کشور شد. «نچیروان بارزانی»، رئیس اقلیم کردستان در نشست روز شنبه با یک تغییر موضع نسبت به دولت بغداد، با اعلام حمایت از سیاست‌های «الکاظمی» برای مذاکره با امریکا، برای همکاری در مبارزه با تروریست‌های داعش اعلام آمادگی کرد. این در حالی است که پیش از آن اقلیم بابت دریافت پرداخت‌های معوقه‌اش از سوی بغداد، راضی به نظر می‌رسید.